40 jaar geleden. Lesbians and Gays support the Miners (LGSM). Wanneer onverwachte solidariteit hoop en strijd voedt
“Wanneer je vecht tegen een vijand die veel groter en sterker is dan jezelf, is het beste gevoel ter wereld te ontdekken dat je een vriend hebt waarvan je niet wist dat je die had. Zie je wat we hier samen hebben gedaan? We hebben geschiedenis geschreven!” Deze woorden komen van Dai Donovan in de film Pride, die het waar gebeurde verhaal vertelt van een queer groep die zich met hart en ziel inzette om de grote Britse mijnwerkersstaking van 1984-85 te steunen. Het is een inspirerend verhaal dat 40 jaar later nog steeds op het belang van solidariteit in sociale strijd wijst.
Deze prachtige film heeft echter een paar zwakke punten, waaronder de manier waarop de mijnwerkers uit Wales relatief vijandig stonden tegenover de activisten van Lesbians and Gays Support the Miners (LGSM). Mike Jackson, een van de oprichters van LGSM, zei in een interview dat veel mijnwerkers uit Wales als vrijwilligers in de Spaanse burgeroorlog hadden gevochten. “Deze gemeenschappen hadden een globale kijk op de wereld. Een groep homo’s uit Londen zal hen in die context niet vreemd geleken hebben.” Hij vervolgt: “In de jaren 1930 probeerden de mijnbazen de lonen te verlagen door Spaanse arbeidskrachten te importeren. Dat was een vergissing. Ze importeerden anarcho-syndicalisten die de lokale mijnwerkers begonnen te organiseren om hogere lonen af te dwingen.” (1) Zuid-Wales was tijdens de staking de sterkste regio van het land: ongeveer 93% van de mijnwerkers bleef het hele jaar staken.
Het neoliberale offensief
In 1984 besloot de regering van Margaret Thatcher tot een groot offensief tegen de steenkoolindustrie, die na de Tweede Wereldoorlog in handen van de staat was gekomen. Het doel was tweeledig: verlieslatende mijnen sluiten om geld te besparen en het verzet breken van de machtigste vakbond van Groot-Brittannië, de mijnwerkersvakbond NUM, die in 1974 de conservatieve regering ten val had gebracht. De berekening was dat als deze ruggengraat van het arbeidersverzet eenmaal gebroken was, de neoliberale stoomwals over alle sociale verworvenheden van de arbeidersklasse heen kon walsen. 40 jaar later merkt Mike Jackson ironisch op: “Het is vreemd dat al die maatregelen tegen regulering en voor het terugdringen van de staat nooit betrekking hebben op de vakbonden, die integendeel onderworpen worden aan steeds meer beperkende regels.”
In een ander interview legt hij uit: “We maakten de keuze om een zeer gerichte missie uit te voeren [het ondersteunen van mijnwerkers], en dat was absoluut het juiste om te doen. Maar wat natuurlijk aan alles ten grondslag ligt, is de strijd voor klassensolidariteit, voor socialisme. Net als de mijnwerkers zelf, vochten we voor een heel andere wereld.” (2)
Op een vraag naar zijn persoonlijk engagement, komt Mike terug op zijn coming-out. “Ik ging van een totaal depressieve tiener naar een soort vuurwerk van vreugde en woede, een opwindende cocktail. Deze coming-out was een vorm van individuele bevrijding die me veel leerde over de emancipatie van andere groepen. De strijd van zwarte mensen of vrouwen werd me duidelijker omdat ik kon zien wat er gemeenschappelijk is aan onderdrukking in onze cultuur. Destijds was ik behoorlijk geschokt toen ik uit de kast kwam als homo en ontdekte dat er latente vrouwenhaat en racisme bestond in de homogemeenschap. Het klopte gewoon niet. En natuurlijk houdt de heersende klasse van dat soort spanningen en zaait ze graag verdeeldheid. De haat tegenover trans personen vandaag is daar een voorbeeld van. Ze proberen onze gemeenschap te verdelen.”
Meer dan ooit relevant
Lesbians and Gays Support the Miners groeide uit tot een campagne met elf afdelingen in Groot-Brittannië. De Londense groep alleen haalde meer dan 86.500 pond steun op, het equivalent van meer dan 100.000 euro vandaag. Een groep lesbiennes maakte zich los van de LGSM en vormde de groep Lesbians Against Pit Closures.
Helaas kregen de mijnwerkers niet dezelfde solidariteit van de nationale vakbondsleiders. Zij weigerden de uitbreiding van de strijd naar andere sectoren te organiseren, in de richting van een nationale algemene staking. Ze vreesden de controle over de strijd te verliezen en waren bang van de zelforganisatie van de stakers. Het was een harde berekening die leidde tot een reeks grote nederlagen voor de Britse werkende klasse.
De solidariteit van LGSM werd legendarisch dankzij de film Pride. Het ging niet om eenrichtingsverkeer. Toen het einde van de staking werd afgekondigd, stond een mijnwerker op een personeelsvergadering op. Hij zei: “Voor ons is het voorbij, nu moeten we diegenen die ons steunden helpen, in het bijzonder de homo’s en lesbiennes die vandaag bij ons zijn. We moeten hen de steun geven waarvan we weten dat ze die nodig hebben.”
De mijnwerkers uit Zuid-Wales oefenden druk uit op hun vakbond, de NUM (National Union of Mineworkers) om samen met andere vakbonden hun stem binnen de Labour Party te gebruiken. Hierdoor werden voor het eerst eisen voor LGBTQIA+rechten in het partijmanifest opgenomen.
- ‘Le cofondateur de Lesbians and Gays Support the Miners raconte’, 21 juli 2022, https://www.revue-ballast.fr/le-cofondateur-de-lesbians-and-gays-support-the-miners-raconte/
- ‘There Was a Whole World We Were Fighting For’: LGSM Turns 40, Francesca Newton, tribunemag.co.uk, 29 april 2024