Burgerij ongeduldig
Er wacht immers nog een loodzware opdracht. Het aantal faillissementen blijft toenemen. Tijdens de eerste 7 maanden van 2010 werden al 5.696 bedrijven failliet verklaard, nog 3% meer dan in het recordjaar 2009. Niet voor niets vroeg Albert Frère in aanloop naar de verkiezingen de terugkeer naar de rede. “We staan voor een budgettaire inspanning zonder voorgaande”, zei hij. “Er is wel degelijk een risico dat we het Griekenland van het noorden worden. Het kan heel, heel snel gaan op de markten.”(128) Rudi Thomaes van het VBO, meende tien tips te moeten geven “voor een zinvolle staatshervorming”. Hij riep op zich te onthouden van BHV-hoogstandjes en egelstellingen en voorts om de sociale partners te betrekken bij discussies over materies die tot hun verantwoordelijkheid behoren.(129) Een oproep die bij de koning blijkbaar is aangekomen. Jean-Pierre Delwart, van de Waalse werkgeversorganisatie UWE waarschuwde voor “het risico dat een regionalisering van de vennootschapsbelastingen het ondernemerschap bemoeilijkt” en verwees ter illustratie daarvan naar de problemen die bedrijven ondervinden met de verschillende interpretatie door de regio’s van de Europese richtlijnen over milieubeleid.(130) En Philippe Bodson, oud voorzitter van het VBO, verklaarde in Le Soir: ”Wat me verontrust is het principe van overdracht van de vennootschapsbelasting wegens de complexiteit waartoe dit zou leiden.”
Hier en daar komt er ‘goed’ nieuws van het economische front. De banken zouden herstellen, maar dan wel dankzij het lage rentebeleid van de Europese Centrale Bank. Daardoor kunnen ze goedkoop geld aantrekken op korte termijn en dat aan ons duur uitlenen op lange termijn. Het aandeel van de financiële sector in de economie groeide daardoor van 5,2% naar 6%. Maar, geeft men toe, dat betekent niet dat hij weer zo gezond is als vroeger. KBC bijvoorbeeld, dat zich voor de crisis had opgeworpen als ‘specialist’ in complexe kredietproducten, wacht nog een aantal rechtszaken van rijke klanten die hun geld terug willen. De industrie had het hardst te lijden van de economische crisis. Het aandeel ervan in de economie daalde van 17,7% naar 16,3%.(131) Dat komt natuurlijk doordat de patroons de crisis aangrepen om delen weg te snijden die op zich rendabel zijn, maar onvoldoende voor de aandeelhouders en de managers. Bij het staaltechnologiebedrijf Bekaert bijvoorbeeld, dat in België onder meer de vestiging in Hemiksem dicht gooide. Voor de sociale kost, onder meer werkloosheidsuitkeringen draait de gemeenschap wel op. Het bedrijf verblufte de markt met een halfjaarlijkse nettowinst voor 2010 van 243 miljoen €, goed voor 9,15 € per aandeel.(132)
Liefst 13 van een staal van 20 grote Belgische bedrijven halen intussen een omzet en een bedrijfswinst die groter is dan in 2008.(133) Uit een enquête van SD Worx zou nog slechts 1% van de bedrijfsleiders eraan denken zijn personeelsbestand fors af te slanken, maar dat betekent niet dat de crisis voor de werknemers voorbij is. De besparingsmaatregelen die tijdens de crisis genomen werden, zouden volgens SD Worx aangehouden worden. (134) Bovendien zou ook de bouwsector fors aantrekken. Het aantal toegekende bouwvergunningen zou het hoogste peil bereiken sinds 2006. Dat de anticrisis maatregel om de BTW te verlagen van 21% naar 6% op 31 maart afloopt, zou die opflakkering helpen verklaren. Zelfs als die herleving zou aanhouden, dan nog zitten er voor de arbeidersgezinnen harde tijden aan te komen. De meeste zijn zich daar trouwens bewust van. Uit een peiling afgenomen in maart 2010 door GfK in 11 Europese landen, waaronder België, blijkt dat de meeste Europeanen werkloosheid als hun topbekommernis beschouwen. In België is dat het geval voor 35% van de respondenten, daarop volgen criminaliteit en migratie, elk 18%, op 4 gevolgd door economische stabiliteit met 13%. Op de vijfde plaats komen pensioenen en politieke toestand, beide door 10% aangeduid als belangrijkste bekommernis.(135)
De factuur die onze verschillende overheden in volle financiële en economische crisis zo royaal besteed hebben aan het redden van financiële instellingen en bedrijven, staat nog steeds open. Het is daarvoor dat men ons de zwaarste saneringsoperatie uit onze geschiedenis door de strot wil rammen. De aankomende regering moet daartoe 5 miljard per jaar besparen, zoniet loopt het tekort tegen 2014 op tot 24 miljard euro.(136) De enige meevaller is het feit dat de 10 jaarrente historisch laag staat. Ze is tot onder de 3% gezakt. Nooit eerder kon de federale overheid zo goedkoop lenen. De rentelasten op de overheidsschuld zouden daardoor dit jaar 250 miljoen € lager uitvallen dan de geraamde 11,5 miljard €.(137) Maar of dat nieuws wel zo goed is, durven we betwijfelen.
Dat beleggers massaal vluchten naar veilig overheidspapier, wijst erop dat ze vrezen voor deflatie, een daling van de prijzen. Dat kan betekenen dat ze een flinke groeivertraging verwachten die bovendien door de gigantische besparingsoperaties wel eens zou kunnen overslaan naar een nieuwe, nog diepere recessie dan die waar we juist uit klimmen. De Belgische economie is een belangrijke leverancier van half afgewerkte producten, vooral aan Duitsland dat tot voor kort via haar export profiteerde van het wereldwijde herstel tijdens het tweede kwartaal van 2010. Sindsdien is zowel in de VS als in Japan de economie zo goed als stil gevallen, en ook de Chinese economie koelt fors af. Dat zal onvermijdelijk de export uit Duitsland afremmen en daarmee ook de vraag naar producten van Belgische toeleveranciers. De burgerij is zich bewust van dat gevaar en brengt alles in stelling om ons daarvoor te laten opdraaien.
NOTEN
(128) De Tijd – 12 juni 2010 “Albert Frère vraagt terugkeer van de rede”
(129) De Tijd – 17 juni 2010 “Tien tips voor een zinvolle staatshervorming”
(130) De Tijd – 25 juni 2010 “Vlaamse en Waalse werkgevers niet op één lijn”
(131) De Tijd – 28 juli 2010 “Gewicht financiële sector herstelt dankzij soepel rentebeleid ECB”
(132) De Tijd – 31 juli 2010 “Bekaert verbluft markt met groeicijfers”
(133) De Tijd – 4 augustus 2010 “Economisch crisis omgeslagen blad voor meeste ondernemingen”
(134) De Morgen – 26 augustus 2010 “Saneringsgolf eindelijk voorbij”
(135) De Tijd – 30 juni 2010 “Europeanen maken zich meest zorgen over hun job”
(136) De Tijd – 27 juli 2010 “Saneringsoperatie groter dan gedacht”
(137) De Tijd – 24 augustus 2010 “Schatkist ziet meevaller van 400 miljoen door lage rente”