Twee miljoen Amerikanen verliezen hun woning, 80.000 hun job. Centrale banken delen honderden miljarden uit aan speculanten
De voorbije 4 weken werd door een “correctie”, op gang getrokken door de instorting van de Amerikaanse markt voor rommelhypotheken, maar liefst 4500 miljard $ van de wereldwijde beurzen weggevaagd. Dit is slechts een symptoom van een steeds zieker wordend economisch systeem.
Door de rentetoename in de VS kunnen steeds meer gezinnen hun hypotheek, meestal aangegaan op basis van variabele rentevoeten, niet meer afbetalen. In de markt voor rommelhypotheken – voor mensen met betwijfelbare kredietwaardigheid – is het aantal wanbetalers opgelopen tot 15,8%, maar ook bij betere hypotheken is het aantal dat in gebreke blijft, in juni gestegen tot 5,4%, tegen 2,2% vorig jaar. Op basis van de huidige crisis, riskeren zo’n 2 miljoen Amerikaanse huiseigenaars, 5% van het totaal, hun woning te verliezen.
Door deze crisis zijn al minstens 84 Amerikaanse leningmaatschappijen over kop gegaan of te koop gesteld en 60.000 jobs verloren gegaan waarvan 20.000 bouwvakkers. Hypotheekleningen worden bovendien doorverhandeld (vb. verpakt in effecten). Daardoor is het gissen naar de weerslag op de rest van het financiële systeem. Het Amerikaanse Citigroup verloor meer dan 500 miljoen $. HSBC, ‘s werelds derde bank, verloor 5,65 miljard $ en PNB Paribas moest drie van haar investeringsfondsen bevriezen. Het Duitse WestLb verloor 1,25 miljard euro. Het zijn niet enkel Amerikaanse financiële instellingen die lijden onder deze crisis.
Talrijke overnames in het recente verleden gebeurden met geleend geld. Beleggers zijn niet meer bereid dit te financieren. Zo bleven zakenbanken zitten met de ongefinancierde leningen voor de uitkoop van onder meer de Britse drogisterijketen Boots en de Amerikaanse autobouwer Chrysler. Hierdoor dreigt de fusieen overnamemanie, een belangrijke motor van de beurzen, stil te vallen. Banken zijn ook terughoudender geworden om kredieten te verschaffen aan andere banken en bedrijven, waardoor een gebrek aan liquiditeiten ontstond.
Daarom greep de Europese Centrale Bank (ECB) in, gevolgd door die van de VS (FED), Japan e.a. door honderden miljarden aan goedkope kredieten ter beschikking te stellen. Dat was geleden van na 11 september 2001. Toen bood de ECB 69 miljard euro aan, tegenover zo’n 230 miljard euro nu. De ingrepen van de centrale banken gaven aan hoe erg ze de situatie inschatten, waardoor de onrust bij sommige beleggers nog groter werd. Uiteindelijk was de FED verplicht haar discontovoet, de rente die ze aanrekent voor dagleningen aan private financiële instellingen, met 0,5% te verlagen. Deze kredietversoepeling deed de financiële markten even herademen.
FUNDAMENTEN WIJZEN OP DREIGENDE CRISIS
Economische strategen – met uitzondering van zwaargewichten als Paul Krugman en nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz – halen opgelucht adem. De hoop neemt toe dat de aangekondigde storm gaat liggen. In werkelijkheid zit crisis echter ingebakken in de situatie. Door het wegvallen van de Sovjetunie en het Oostblok, en door de keuze van de Chinese bureaucratie om geleidelijk om te schakelen naar een markteconomie, is het aantal beschikbare arbeidskrachten op wereldvlak meer dan verdubbeld. De toegenomen uitbuitingsgraad die hiermee gepaard ging, zorgde voor ongekende winstcijfers, maar de krimpende koopkracht kon de productie niet bijhouden. Onvermijdelijk moet zoiets leiden tot recessie.
Met overgewaardeerde aandelen, vooral in nieuwe technologie, en na hun instorting in 2001, met spotgoedkoop krediet op basis van lage rentevoeten, werd de crisis voortdurend uitgesteld. Dat was mogelijk omdat de OPEC-landen, China en Japan hun handelsoverschotten systematisch beleggen in $. Geen enkele economie, zelfs niet de sterkste ter wereld, kan echter blijven teren op krediet, of dat nu door de overheid is of door de consumenten of allebei. Vroeg of laat moeten de VS afkicken, maar zoals iedere verslaafde koos de FED voor een laatste kredietshot, deze keer onder de vorm van verlaging van de discontovoet.
De FED zou haar rentebeleid echter moeten verstrakken, niet versoepelen. Nu al hebben Aziatische banken door de daling van de dollar miljarden verloren. Hoe lang zullen die verliezen tolereren als de dollar blijft zakken? Als zij hun dollars verkopen, dreigt die compleet onderuit te gaan. Voorts is er de inflatiedreiging en het feit dat de VS zijn dollars aan de rest van de wereld verkocht moet krijgen, wat enkel mogelijk is mits voldoende hoge intresten.
Het is onwaarschijnlijk dat kapitalisten in staat zullen zijn de crisis nog vele jaren voor zich uit te duwen. Wel kunnen we stellen dat hoe langer ze uitgesteld wordt, des te harder zal ze aankomen. We kunnen ons de komende jaren aan schokken in de wereldeconomie verwachten, die afdankingen en bedrijfssluitingen op nog veel grotere schaal dan de voorbije jaren tot gevolg zullen hebben.
LSP is ervan overtuigd dat er binnen het kapitalisme geen fundamentele oplossingen mogelijk zijn. Dit zieke systeem moet vervangen worden door een democratisch geplande economie waarbij de beschikbare arbeid ingezet wordt ten behoeve van de bevolking, in plaats van een steeds rijkere elite.
Lees ook: