Nicaragua: de onvoltooide revolutie
De overwinning van Lula in de Braziliaanse verkiezingen moet gezien worden als een massale “Neen!” aan het kapitalisme. De voorzitter van de Braziliaanse Arbeiderspartij zal de verwachtingen echter niet kunnen invullen, als hij niet breekt met de economische dictatuur van het Internationaal Monetair Fonds (IMF).
In Venezuela nam Chavez een aantal populaire maatregelen die de levensstandaard van de bevolking deels verhoogden. Hierbij ging hij in tegen de belangen van de burgerij en de multinationals. Hij zorgde voor landhervormingen en gratis eten in de scholen, maar breekt niet met het kapitalisme. Vandaag wordt hij echter geconfronteerd met een massaal tegenoffensief. Hij kreeg reeds een militaire coup te verduren. Werkgeversfederaties legden de laatste weken via ‘lock outs’ het land plat en trachten de bevolking tegen Chavez op te zetten.
24 jaar geleden, in 1979, kwam een meerderheid van de bevolking in Nicaragua in opstand en greep het Sandinistisch Front voor Nationale bevrijding (FSLN) de macht. In 1936 was Somoza via een staatsgreep aan de macht gekomen. Somoza en zijn familie voerden 43 jaar een dictatoriaal bewind, hierin gesteund door de Verenigde Staten.
Na de vorming van de Sandinistische regering, die op massale steun kon rekenen, werden een aantal positieve maatregelen genomen. Gratis gezondheidszorg werd georganiseerd, 2 miljoen are landbouwgrond (20% van het cultiveerbare land) werd herverdeeld over 93.000 families, coöperatieven werden opgestart, gratis en degelijk onderwijs voor iedereen werd ingesteld.
De Sandinisten stonden er echter op een gemengde economie te behouden. Ze streefden niet naar een socialistische planeconomie en arbeidersdemocratie in de wijken en bedrijven, maar gingen samenwerken met de burgerij in Nicaragua. Sleutelsectoren werden niet genationaliseerd. Wel werden er vaste prijzen voor consumptiegoederen bepaald door de regering. De revolutie bleef halverwege steken, en werd niet voltooid tot zijn logische conclusies.
De kapitalisten in Nicaragua vonden deze situatie niet ideaal, maar kregen rustig de tijd om hun kapitaal te in-vesteren in meer winstgevende markten. Het meeste geld werd versluisd naar Miami of geïnvesteerd in de zwarte markt. In 1986 was nog steeds 60% van de economie in privé-handen en werd er nog heel wat vrije handel gedreven met de buurlanden. Medicijnen die via goedkope, vaste prijzen konden worden verkregen in Nicaragua, werden in Costa Rica tientallen keren duurder verkocht.
Zeker in de eerste jaren na de revolutie zag je een stijging van de levensstandaard in Nicaragua. De kapitaalvlucht en het opzetten van een zwarte markt door de Nicaraguaanse burgerij zorgden echter voor enorme prijsstijgingen: lonen waren niet meer genoeg om te overleven, er ontstond een voedseltekort. Duizenden leraars, dokters, ingenieurs werden hierdoor verplicht om hun jobs te verlaten en voor zichzelf te gaan werken – op de zwarte markt.
De economische macht van de Sandinistische regering werd helemaal ondermijnd door de burgerij, door het privé-bezit van de bedrijven fundamenteel ongemoeid te laten. De burgerij ging het gevecht economisch aan. Deze situatie verplichtte de Sandinisten vanaf 1986, met de verkiezingsoverwinning van Daniel Ortega, om meer en meer een pro-kapitalistisch beleid te voeren.
De revolutie in Nicaragua werd door de VS gezien als een bedreiging voor haar belangen in de regio. Iedereen die de Sandinisten wou bevechten kon rekenen op financiële en militaire steun van Reagan, de nieuwe president van de VS. Zo werden de Contra’s, een leger van bannelingen, opgezet door ex-Somoza aanhangers. Ondertussen werden in de Verenigde Staten de massamedia en de TV gemanipuleerd en werd de bevolking gewaarschuwd voor een herhaling van de “Cubaanse nachtmerrie”: de Sovjetunie zou legers aan het verschepen zijn naar Nicaragua.
De Contra’s startten een oorlog die voor tienduizenden doden en meer dan 100.000 binnenlandse vluchtelingen zorgde. De helft van de begroting ging naar defensie tegen de Contra’s en 12% van de beroepsbevolking deed dienst in het leger. Dit opnieuw met een verlamming van de economie tot gevolg.
Het economisch gevecht van de burgerij in Nicaragua, niet meer dan partners van de Amerikaanse multinationals, in combinatie met het militair geweld van de door de CIA gesteunde Contra’s: deze elementen zorgden ervoor dat de Sandinisten reeds voor hun verkiezingsnederlaag in 1990 hadden afgezien van “de derde weg” (tussen kapitalisme en socialisme) en die van het kapitalisme hadden ingeslagen.
Voor Lula en Chavez vallen hier heel wat lessen uit te leren. Neem je de economische macht van banken en multinationals niet af, dan zal de nationale en internationale burgerij alle middelen gebruiken om je te dwingen tot een “compromis” om hun winsten veilig te stellen. Ten koste van de gezondheid, rijkdom en levensstandaard van de rest van de bevolking.
