Besparingen botsen op verzet en strijd

Geen wittebroodsweken voor Di Rupo

Tot zover tracht de burgerij het huis te redden door te tonen dat de wensen van de Vlaamse kleinburgerij, ook federaal, met de traditionele partijen en in samenwerking met de vakbondstop, doorgevoerd kunnen worden. Het besparingsprogramma dat Di Rupo eind 2011 in de steigers zette, is in absolute termen het grootste uit de Belgische geschiedenis, 11,3 miljard € in 2012 en oplopend tot bijna 16 miljard € in 2015.(1) Het viseerde naar verwachting vooral de zwakste groepen in de maatschappij. Schoolverlaters moeten langer wachten op een wachtuitkering en die zal onderworpen worden aan strengere voorwaarden. De werkloosheidsuitkeringen zullen vanaf 1 november 2012 sneller afnemen naar een forfait onder de Europese armoedenorm. Volgens de studiedienst van het ABVV zal die toegenomen degressiviteit 100.000 bijkomende gezinnen in de armoede duwen.(2) Thierry Bodson, algemeen secretaris van de Waalse Intergewestelijke van het ABVV, voorspelt dat daardoor 27.000 jonge werklozen zullen geschorst en naar het OCMW gedreven worden, waarvan 22.000 in Wallonië.(3)

De leeftijd (62) en loopbaanvereiste (40) voor vervroegd pensioen wordt opgetrokken. Voor veel vrouwen betekent dit feitelijk het einde van het stelsel. De effectieve pensioenleeftijd was nochtans al fors toegenomen, van net geen 57 in 2001 naar bijna 62 jaar in 2008.(4) Dat is onder de levensverwachting voor mannen in Wallonië die gemiddeld 75,1 jaar oud worden, maar boven hun “levensverwachting in goede gezondheid” die volgens het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid 61,8 jaar bedraagt.(5) In de gezondheidszorg wordt 2,3 miljard bespaard, hoofdzakelijk door de groeinorm te beperken. Dat terwijl nu al in Brussel 1 op 4 een doktersbezoek uitstelt bij gebrek aan geld.(6) Op de overheidsdotatie van de NMBS wordt 10% geschrapt tegen 2014.

Om dat verkocht te krijgen, trof de regering ook enkele minimaatregelen die “de balans in evenwicht brengen”. De notionele interesten werden geplafonneerd op 3 i.p.v. 3,42%, behalve voor KMO’s die een half procent extra mogen aftrekken, de overdraagbaarheid naar volgende jaren werd afgeschaft. Dat moet 1,6 miljard € opleveren, maar is volgens Eurocommissaris Oli Rehn overschat. Voorts wordt de strijd tegen fraude opgedreven. Het actieplan 2012-2013 van staatssecretaris Crombez voorziet de feitelijke afschaffing van de verjaringstermijnen voor fiscale fraude, de mogelijkheid van proactieve onderzoeken en een boete van 309% voor niet correcte aangifte van toegekende voordelen aan werknemers etc.(7) Wat daarvan gerealiseerd zal worden, is afwachten. Rehn gelooft er alvast niet in dat de regering haar doelstelling zal behalen, 720 miljoen € recupereren in 2012 en 1 miljard € in 2013. Volgens de Oostenrijkse professor Friedrich Schneider is nochtans 17,9% van onze economie zwart, goed voor 61 miljard €. Dat betekent een inkomensverlies voor de overheid van 26 miljard €. Enkel Griekenland, Italië, Spanje en Portugal zijn er slechter aan toe.(8) Bovendien heeft de economische inspectie vorig jaar een record aan inbreuken vastgesteld bij handelaars.(9)

De regering wou ook een reeks kleinere belastingen op bedrijfswagens (200 miljoen €), tijdelijk op vermogens boven de 1,25 miljoen € (134 miljoen €) en een meerwaardebelasting op aandelen (150 miljoen €) invoeren. Die laatste twee werden echter door de liberalen opnieuw van de tafel gegooid. Een belangrijke bron van nieuwe inkomsten, die vooral gewone gezinnen met spaarcenten zal treffen, wordt het optrekken van de roerende voorheffing van 15 naar 21%. Voor grote inkomsten uit financieel vermogen vanaf 20.020 € per jaar, wordt dat zelfs 25%. Bovendien werd het bevrijdend karakter afgeschaft tenzij men onmiddellijk 25% voorheffing betaalt. De opbrengst voor de begroting van 2012 wordt op 913 miljoen € geraamd. De NVA spreekt over een tsunami van belastingen. In werkelijkheid is het vooral een besparingsplan. In het budgettair meerjarenplan tot 2014 waarvan de begroting 2012 deel uitmaakt, lopen de besparingen op van 42% in 2012, tot 48% in 2013 en 52% in 2014. Het aandeel van nieuwe ontvangsten daalt van 34% in 2012, tot 31% in 2013 en tot 28% in 2014.

Wellicht had het establishment gehoopt dat de lange en moeilijke periode van regeringsvorming en het premierschap van Di Rupo de reactie van de vakbonden zou temperen. Maar midden november al, nog voor de regering formeel geïnstalleerd was, organiseerden de vakbonden een meeting, wellicht om hun onderhandelingspositie versterken met het oog op een eerbaar compromis. Hoewel vooraf was afgesproken hoeveel afgevaardigden elk mocht meebrengen, deden 6.000 militanten de meeting uit zijn voegen barsten. Bijna gelijktijdig kondigde de directie van Mittal de sluiting aan van de warme fase in Luik aan. Het leidde tot massale woede en betogingen waarop de metaalbond de nationalisatie van de installaties eiste. Open VLD trok in diezelfde periode naar de pers met de aankondiging dat ze de index in vraag zou stellen. De vakbondsleiders moesten wel reageren en deden dat met een betoging van 80.000 militanten op 2 december. Ze trachtten het nog voor te stellen als een middel om de positie van de socialistische partijen in de regeringsonderhandelingen te onderstutten, maar aan de basis werd het vooral gezien als “opwarming” voor de strijd die eraan zou komen.

Op 6 december werd de regering geïnstalleerd en het besparingsplan afgekondigd zonder gedetailleerd overleg. In België is dat ‘not done’ en de vakbondstop diende een stakingsaanzegging in voor 30 januari. De spoorbonden deden er een schep bovenop door al op 22 december het land plat te leggen, gevolgd door andere sectoren van de openbare diensten. Hoewel veel spoormannen kritisch waren over de korte mobilisatietijd, lieten ze zich de kans niet ontglippen, net zo min als de buschauffeurs. In andere openbare diensten zoals onderwijs en ziekenhuizen, waar het meer organisatie vereist, was men nog kritischer. Het was een middel voor de nationale vakbondstop om de regering alsnog te dwingen tot onderhandelen met het oog op het afgelasten van de staking op 30 januari. Op 10 januari in Antwerpen, voor meer dan 300 ABVV afgevaardigden uit alle sectoren, beweerde Rudi De Leeuw nog dat de regering en de patroons bereidheid toonden tot onderhandelen. De federale raad zou “bijgevolg” pas op 26 januari beslissen of de staking doorging. Het leidde tot algemene consternatie. Regering en patroons gaven echter geen krimp, ze trachtten integendeel de staking te ondermijnen door te beweren dat de vakbondsleiders hadden meegeschreven aan het regeerakkoord en door een tot dan toe ongeziene perscampagne te starten tegen de staking. Alles werd daarbij uit de kast gehaald. De jongeren zouden zich niet vertegenwoordigd voelen door de vakbonden, een opiniepeiling zou aantonen dat slechts 21% voor de staking was en 55% tegen, er werd gedreigd met deurwaarders en het inschakelen van de politie om het ‘recht op arbeid’ te garanderen en in minstens een geval werden illegale bonussen in het vooruitzicht gesteld voor werkwilligen. Kredietbeoordelaar Fitch verlaagde twee dagen voor de staking haar beoordeling voor België.

De staking van 30 januari

Het beoogde effect bleef echter uit, het polariseerde integendeel de standpunten. Op 30 januari waren de spoorwegen totaal verlamd. Slechts een op vijf bussen reed uit. De havens van Antwerpen, Gent en Zeebrugge lagen plat, net zoals de luchthaven van Charleroi, metaal- en auto-industrie met inbegrip van heel wat onderaannemers. In de grote chemische en farmaceutische bedrijven was op de veiligheidsteams na, niemand aan het werk. Honderden piketten werden gevormd. Vakbonden organiseerden communicatielijnen en vliegende piketten. Piketten werden bezocht door politieke activisten die de stakers interviewden en strategie, tactieken en programma bediscussieerden. Het was een school in arbeidersstrijd voor jonge activisten die nog nooit een staking hadden meegemaakt en zal hen hopelijk voorbereiden voor toekomstige gevechten. Dat was de manier waarop de arbeiders de leugens en intimidatiepogingen van pers, patroons en politici beantwoordden. Helaas lieten de vakbonden meestal na om voorafgaand aan de staking informatievergaderingen te organiseren in de werkplaatsen en de staking daar ter stemming voor te leggen, wat bij arbeiders het gevoel had kunnen creëren dat ze betrokken waren bij de besluitvorming. Een staking uitgeroepen van bovenaf is uiteraard gemakkelijker stil te leggen, dan een gestemd op een massameeting. In de grotere steden had men massabetogingen kunnen organiseren om ook diegenen die niet aan de piketten deelnamen te betrekken. Door dat niet te doen, bood men tegenstanders de kans om het succes van de staking in twijfel te trekken.

Doordat alle media, met inbegrip van de zogenaamde publieke televisie en radio in handen zijn van vijandige managers, wordt iedere zwakte van de staking enorm uitvergroot en ieder sterk punt genegeerd. In aanloop naar de staking hadden de vakbonden erop toe gegeven de KMO zones niet te blokkeren. Het interne regime in de bedrijven is daar dikwijls dictatoriaal. Vakbonden worden er zoveel mogelijk geweerd. Zich er uitspreken voor staking, laat staan eraan deelnemen, betekent dikwijls ontslag. Het patronaat weigert al jaren om de Europese richtlijn over vakbondsvertegenwoordiging vanaf 20 werknemers toe te passen. België werd daar al verschillende keren voor veroordeeld door het Europees Hof. Dat is de reden waarom vakbondsactivisten die zones trachten stil te leggen via blokkades. Maar omdat de vakbondsleiding haar woord had gegeven, gebeurde dat deze keer slechts matig. De patroonsorganisaties en de media grepen dat aan om te beweren dat de staking niet algemeen was. In 75% van de bedrijven werd er niets van gemerkt, aldus Voka. Dat zou best kunnen, aangezien 75% van alle werkplaatsen minder dan 10 werknemers telt en slechts 15% van alle arbeidskrachten samen. Voka tracht hier de publieke opinie te misleiden met halve waarheden, het is wellicht de beroepsmisvorming van de woekerende middenstander, de illustratie van het kleinburgerlijke karakter van deze zielige would-be burgerij.

Ook het functioneren van scholen en ziekenhuizen werd aangegrepen om het succes van de staking te minimaliseren. In ziekenhuizen geldt een minimumdienst. In theorie hoeft de vakbond daar niet bij te helpen en moet de directie zelf maar het nodige doen voor opeisingen. Vakbondsdelegaties drijven het doorgaans zover niet en lossen dat op via onderhandelingen. Maar dat kan veranderen als de delegaties merken dat de patroons van hun inschikkelijkheid misbruik maken om de staking te ondermijnen. We zullen strijdbare syndicalisten eraan herinneren als directies bij een volgende gelegenheid nog eens vragen om te onderhandelen over minimumbezetting. Leraars verkiezen doorgaans niet in conflict te gaan met collega’s als leerlingen in de omtrek zijn. Schooldirecties doen al het mogelijke om opvang te voorzien, maar als de patroons ook die bezorgdheid misbruiken in hun propaganda tegen de staking, kan ook dat veranderen. Door de combinatie van het gebrek aan alternatief met de sterkte en de strijdbaarheid van de vakbondsbasis, zal deze strijd een uitgerokken karakter hebben, met pauzes, soms nederlagen, maar ook met arbeiders die op zoek gaan naar alternatieven.

Nationale tegenstellingen zullen worden uitgespeeld door de kapitalisten, maar ook door de sociaaldemocraten en zelfs door sommige vakbondsleiders als schaamlapje voor het eigen falen. Een pijnlijk voorbeeld daarvan is de schandalige uitval door Jos Digneffe van ACOD spoor naar zijn Franstalige collega’s. Die hadden te kennen gegeven een stakingsaanzegging te overwegen voor 3 oktober, mogelijk zelfs van 48 uur voor 10 en 11 oktober, indien de gesprekken met minister van overheidsbedrijven Magnette over de nieuwe NMBS structuur geen positieve signalen zouden opleveren. Zowel Digneffe als Luc Piens van ACV-transcom speelde het klaar om zich publiek te distantiëren.(10) Achteraf moest Digneffe wel herbevestigen dat er op 3 oktober alsnog gestaakt zou worden, maar dat de positie van de spoorbonden door die openlijke rel niet versterkt werd, is duidelijk. Ook politici zullen gedwongen worden om kleur te bekennen. In aanloop naar de staking van 30 januari riep Bart De Wever op tot harde politierepressie indien de KMO zones geblokkeerd werden. Hij beweerde dat een aantal patroons hem benaderd had met de boodschap dat ze anders zelf het heft zelf in handen zouden nemen. De NVA stelt ook een nog drastischer besparing voor bij De Lijn. Dat zal zich vandaag nog niet vertalen in stemverlies, maar dat de NVA in een periode van intense klassenstrijd zal uitgetest worden, is onvermijdelijk.

Banden met bevriende partijen onder druk

Voorlopig komt de NVA daarmee weg. De belangrijkste reden is dat de vakbondsleiders ons keer op keer de richting uitsturen van ‘het minste kwaad’, de sociaaldemocratie en de christendemocratie. Maar hoewel minstens één van die beide politieke families, doorgaans de twee samen, de jongste 30 jaar deelnamen aan de regeringen, is het aandeel van de lonen in het BBP afgenomen van 57% in 1981 tot 51% in 2007.(11) Ook de afgelopen drie jaar (2009-2012) is volgens het planbureau de gemiddelde Belg 5,3% armer geworden. Dat komt vooral doordat de indexering van lonen en sociale uitkeringen slechts gedeeltelijk de stijging van de consumptieprijzen compenseert.(12) Het resultaat is een afnemende spaarquote, van 18,3% in 2009 naar 14,1% en een afname van de consumptie, in 2012 met 0,5%, ondanks de bevolkingstoename. “Het minste kwaad” heeft een aantal superrijken nog veel rijker gemaakt, ten koste van al de rest van de bevolking.

De bevriende politici worden voor die inspanning ruim vergoed. Van het laagste niveau van gemeenteraadslid over provincieraadslid, schepen en burgemeester tot het hoogste, wordt schaamteloos gecumuleerd, gesjoemeld en/of regelrecht gefraudeerd. Dehaene cumuleert 23 bestuursmandaten waarvan 16 betaald! De CD&V burgemeesters van Brugge en Dendermonde hebben respectievelijk 15 en 14 betaalde mandaten. Een burgemeester van een gemeente met 10.000 inwoners vangt nochtans 57.000 € per jaar, voor steden met meer dan 150.000 inwoners 125.000 € per jaar. SP. a burgemeesters Termont en Janssens hebben vijf en drie extra betaalde functies, ook, en vooral bij de havenbedrijven. Janssens is ook nog Vlaams parlementslid.(13) Vooral in Vlaanderen is de afkeer voor die inhalige parvenu’s omgeslaan naar zuivere walging.

Als de bevriende politici en diegenen die uit de vakbond komen, maar politicus geworden zijn, zo schaamteloos plooien voor de macht van het geld, waarom dan niet kiezen voor iemand die er open en bloot voor uitkomt? Het ABVV mag nog zoveel brochures tegen de NVA uitgeven als ze maar wil, bij veel arbeiders leidt dat maar tot een conclusie: “Ze hebben schrik om hun postjes te verliezen”. Bij het ACV is het nog erger. De vrienden van de CD&V vormen de machtspartij bij uitstek, die er destijds trouwens niet vies van was om met de NVA in kartel te gaan toen ze die nodig had. De verkiezingsuitslagen zeggen genoeg. Enkel militanten komen er nog bij gebrek aan alternatief toe om de weerzin te onderdrukken om toch maar voor het “minste kwaad” te kiezen. Als ook die afhaken, stemmen binnenkort – op enkele spreekwoordelijke uitzonderingen na – enkel nog liberalen die last hebben van een “progressief” geweten voor de SP.a.

Met lokaal dienstbetoon en krachtige zuilorganisaties is de CD&V er langer in geslaagd haar positie als politieke relais voor het ACV te bewaren. Maar ook die staat steeds meer onder druk. Zelfs de PS, die zich tot nu kon verschuilen, eerst achter l’état CVP en dan achter “rechts” Vlaanderen, krijgt steeds meer de wind van voren. De metallo’s van de FGTB verwijten de PS haar ziel verloren te hebben en de bedienden van het CNE schilderden op 22 december haar gevel blauw. Voorlopig blijven de vakbondsleiders die boodschap negeren, maar er komen steeds meer barsten. Het succes van Mélenchon in Frankrijk tijdens de presidentsverkiezingen werd vooral in Wallonië enthousiast onthaald bij de FGTB militanten, maar ook bij een deel van het apparaat.

Vakbonden niet verzwakt

Wat patronaat en regering ook mogen beweren, de vakbonden blijven een factor van formaat. De sociale verkiezingen tussen 7 en 20 mei hebben dat nog maar eens bevestigd. De participatiegraad blijft boven de 70%. Het aantal bedrijven dat verkiezingen organiseert blijft toenemen, net als het aantal kiesgerechtigde werknemers, van minder dan 1,1 miljoen in 1995 tot 1,4 miljoen in 2008 en bijna 1,7 miljoen in 2012.(14) Met 125.116 kandidaten waarvan 44.608 verkozen werden, zijn de sociale verkiezingen veruit diegene die het dichtst bij de mensen staan. Voor de comités voor preventie en bescherming op het werk behaalde het ACV 52,3% van de stemmen, het ABVV 36,4% en het ACLVB net boven de 10%. Pogingen van het patronaat om ook bij sociale verkiezingen de arbeidersbeweging te ontwapenen, mislukken steevast, de nationale confederatie van het kaderpersoneel blijft weer steken op 1%. De media hadden nochtans elke misstap van de vakbondsleidingen, en dat zijn er helaas nogal wat, uitgemolken. Dat ook De Leeuw via een familiebedrijfje gebruik heeft gemaakt van de notionele interestaftrek bijvoorbeeld. Dat het ACW via de coöperatieve Arco lustig ingestemd had met de omvorming van Dexia tot hefboomfonds. De kandidaten van die vakbonden hebben het wellicht mogen uitleggen, maar konden dankzij hun inzet de schade beperken. Indien de schandalen in de bedrijfswereld in diezelfde mate uitgemolken waren, stond geen bedrijf meer overeind.

Bovendien had het ACLVB zich deze keer geprofileerd als “niet politiek gebonden”, terwijl de leiders van ABVV en ACV openlijk etaleerden dat ze beste maatjes zijn met de politici van SP.a en CD&V, dezelfde die ons al jarenlang besparingsplan na besparingsplan serveren. Dat ACV en ABVV desondanks samen bijna 89% van alle uitgebrachte stemmen behalen en ruim 70% van de kiesgerechtigde werknemers ondanks de grote regionale spreiding en de vele werven, flexibele werkuren, ploegenarbeid en weekendwerk zich toch de moeite getroosten om hun stem uit te brengen, bewijst vooral het diepgewortelde besef dat men als werknemer behoefte heeft aan een belangenorganisatie. Indien die vakbondsvertegenwoordiging ook gepaard ging met een echt politiek relais, met politici die in het parlement en in de media de hetze tegen de werknemers en hun vakbonden van antwoord zouden dienen, dan zou men die enorme kracht niet enkel defensief, maar ook offensief kunnen inzetten. Het verdwijnen van talloze arbeidersbastions; het boycotten door de patroons van de Europese richtlijn voor een syndicale vertegenwoordiging vanaf 20 werknemers; de misstappen en ongeoorloofde toegevingen aan de top; het feit dat de leiders beste maatjes zijn met politici die onze verworvenheden al jarenlang uithollen; het gebrek aan investering in een dynamische en strijdbare jongerenwerking… heeft de fundamentele kracht van de vakbonden nog niet kunnen aantasten.

Ondanks de toename van het aantal bedrijven waar sociale verkiezingen worden georganiseerd en van het aantal kiesgerechtigde werknemers, doorgaans met minder syndicale tradities, blijft de globale participatiegraad enorm, veel meer dan onze politici zouden mogen hopen indien in politieke verkiezingen geen stemplicht bestond. De voortdurende hetze tegen de vakbonden in de media, door politici, patroons, academici en journalisten, weegt niet op tegen de dagelijkse vaststelling van de reële impact van een vakbondsvertegenwoordiging op loon- en arbeidscondities in de werkplaats. Zonder te willen ontkennen dat de uitbetaling van de werkloosheidsuitkeringen door de vakbonden er ook voor iets tussen zit, denken wij dat vooral dit helpt verklaren waarom de syndicalisatiegraad in België blijft toenemen. Sinds 2000 met 4,2% tot 74,6%, voor arbeiders is dat omzeggens 100%, voor bedienden 56,2%, een aantal dat al tien jaar onafgebroken blijft toenemen. Bijna de helft van alle vakbondsleden is aangesloten bij het ACV, 43,7% bij het ABVV en 8% bij het ACLVB.(15)

Talloze sociale conflicten in voorbereiding

Die kracht is helaas geen overbodige luxe. Sinds deze zomer gonst het van de superlatieven over faillissementen en ontslagen. In juni werden twee records gebroken, dat van het aantal faillissementen in juni (990) en dat van het aantal faillissementen in het eerste semester (5558). Op 6 maand gingen daardoor 12.000 jobs verloren.(16) Augustus was opnieuw een recordmaand.(17) Het gevaar lijkt nu wat verderaf, maar even leek het dat volgend jaar ook Ford Genk zou moeten sluiten. Samen met Southampton stond het op een lijstje te sluiten fabrieken. In Genk werken ze met 4.500, met onderaannemers zijn het er 10.000. Volgens Vic Heylen, specialist van Flanders Centre for Automotive Research, zouden noch productiviteit, noch kwaliteitsvereisten, noch lonen, bij assemblage slechts 6% van de totale kost, beslissend zijn. De nabijheid van de markt, de makheid van de vakbonden en de algemene overcapaciteit zouden dat wel zijn.(18) De arbeiders reageren gelaten. Elk jaar is er wel eens het gerucht dat de fabriek dicht gaat. Ze hebben het ene plan na het andere moeten slikken, waardoor het arbeidsritme intussen moordend is. Ze geloven er wellicht niet meer in dat de vakbonden een gevecht zullen leveren voor elke job. Het beste waar velen in die omstandigheden zouden op hopen in geval van sluiting, is een zo groot mogelijke ontslagpremie om de tijd te overbruggen voor het vinden van een nieuwe job.

Een installatie als die in Genk zou nochtans uitstekend zijn als vertrekbasis voor de ontwikkeling van een maatschappelijk en ecologisch verantwoordt mobiliteitsplan. We zouden er de beschikbare kennis kunnen laten toepassen door ervaren werknemers. De sluiting van Ford Genk zou de overheid het jaar erna aan verlies aan sociale bijdragen, belastingsinkomsten en aan werkloosheidsuitkeringen minstens 1,5 miljard € kosten, met onderaannemers erbij wellicht nog eens evenveel.(19) Als we daar ook het verlies aan consumptie, het effect ervan op de lokale middenstand en op de stadskas etc. in rekening brengen, zou het opgeven en laten wegrotten van die installaties ronduit misdadig zijn. “Moeten we Ford Genk wel redden?”, vraagt De Tijd zich af. Waarna het fulmineert over miljoenen € belastingsgeld dat overhandigd werd aan Renault, Opel en Ford. Sinds 2002 47,5 miljoen € alleen al van de Vlaamse regeringen. Maar voor De Tijd en het panel van ondernemers die de krant aan het woord laat, is onteigening en het gebruik van de installaties voor maatschappelijk nuttige doeleinden niet aan de orde. Hun keuze beperkt zich ertoe te bepalen of nog meer geld in Ford moet gepompt of eerder in andere private bedrijven en/of sectoren, tot ook die vertrekken nadat ze de werknemers en de installaties liefst met zoveel mogelijk overheidssteun op zak hebben leeggezogen.(20)

Volvo Cars klaagt over een afname van de verkoop.(21) Bij Philips vrezen de vakbonden voor een uitdoofscenario. Van Hool werkt aan de delocalisatie van een deel van de productie. Sinds de overname door UPS vrezen de vakbonden bij TNT dat een deel van de Luikse activiteiten overgeheveld wordt naar Keulen. Het aantal potentiële conflicten in de industrie lijkt wel eindeloos. Dat belooft. In 2011 was het aantal stakingsdagen in ons land volgens de RSZ meer dan verdubbeld ten opzichte van het jaar voordien. Het bereikte met 383.000 dagen het hoogste niveau sinds 2005, het jaar van het generatiepact, toen waren het er 669.000. In de industrie ging het om bijna 88.000 stakingsdagen. Enkel in de transportsector, vooral het openbaar vervoer, werd nog meer gestaakt, 89.000 stakingsdagen. De non-profit (36.000), Handel (20.000) en Onderwijs (15.000) staakten minder.(22) Alleen al door de algemene staking van 30 januari en ook door een reeks terugkerende stakingen zoals in de gevangenissen, bij de politie, de brandweer en het openbaar vervoer, zal 2012 wellicht nog meer stakingsdagen tellen. Bovendien zou dat dit najaar nog flink kunnen oplopen, niet alleen in de private sectoren, maar ook, wellicht eerst in de publieke.

De gevangenissen zijn regelrechte kruitvaten. Al maanden staakt het personeel tegen de werkdruk, de overbevolking, het personeelstekort en de onveiligheid die daaruit voortvloeit, maar het aanbod van justitieminister Turtelboom blijft bij metaaldetectors.(23) De infrastructuur in sommige gevangenissen is 19de eeuws. De burgemeester dreigde er daarom mee die van Vorst te sluiten.(24) Luc Hennart, voorzitter van de Brusselse rechtbank van eerste aanleg, stelde na het zien van de 19de eeuwse toestanden in Vorst zelfs het nut van gevangenisstraffen in vraag.(25) Tegelijk moet Turtelboom de justitie hervormen, wat maar niet wil vlotten, zorgen dat ook kleinere straffen worden uitgezeten, de strafuitvoering herzien naar aanleiding van de zaak Martin en ook nog eens snijden in het budget voor pro deo advocaten, gratis rechtsbijstand. Als daarbovenop uitzonderingsmaatregelen moeten komen voor geïsoleerde kwakzalvers als Belkaçem van Sharia4Belgium, dan stoot zelfs taaie Turtelboom op haar limieten en vooral op die van haar ontoereikend budget.

Haar collega Wathelet, staatssecretaris voor energie, had nauwelijks de sluiting van de kerncentrales Doel 1 en 2 voor 2016 bevestigd en het uitstel ervan voor Tihange 1 (26) , of Doel 3 en Tihange 2 vertonen scheurtjes waardoor de heropening onzeker is. Een koude winter zou volgens de CREG, de energieregulator, het land zonder stroom kunnen zetten. De CREG, had eerder de hoge energieprijzen aangeklaagd. Zowel voor elektriciteit als voor gas betalen wij te veel. Dat heeft veel te maken met de producenten, Electrabel in de eerste plaats, maar er worden ook te grote marges aangerekend door de distributienetbeheerders en hun aandeelhouders, de gemeenten.(27) Een prijsblokkering door de regering werd eerst nog omzeild door Electrabel, Luminus en Nuon, maar die moesten uiteindelijk terug krabbelen. Voor SPa minister Vande Lanotte en diens partij moet dat zowat de overwinning van de legislatuur zijn en dat nog wel tegen de energiemonopolist bij uitstek, waarvan het aandeel zowel op de gas- als op de elektriciteitsmarkt dit jaar sterk terug loopt. In een peiling door Ipsos verklaarde 72% dat ze dit een goede beslissing vonden.(28) De PvdA heeft haar eigen alternatief om de energieprijzen naar beneden te halen: de groene stroomkosten uit de nettarieven halen, de prijzen verplicht verlagen tot het niveau van de buurlanden en de BTW verlagen van 21 naar 6%.(29) LSP heeft daar niets op tegen, maar het zijn magere illusies die elders gecompenseerd zullen worden. Wij pleiten voor de nationalisatie van de volledige sector onder arbeiderscontrole en de uitwerking van een nationaal plan voor een sociaal en ecologisch verantwoorde en gegarandeerde energievoorziening.

Bij de NMBS lukt het de regering en directie maar niet om de liberalisering van het goederenvervoer definitief af te ronden. De bestuurders stellen zich op als een man en hebben aan de basis een vakbondsfront opgelegd dat breekt met het sectarisme tussen de bonden aan de top. Ze houden vast aan hun arbeidscondities en hun statuut, ondanks dreigementen en allerlei pogingen om bestuurders op individuele basis te benaderen, te lokken of onder druk te zetten. Het vergde een intensieve opeenvolging van individuele discussies, vergaderingen, acties en stakingen over de taalgrens heen. Maar ze zijn erin geslaagd, ondanks de oprichting van NV Logistics, met een overgrote meerderheid van goederenmachinisten de salamitactiek van de regering die de verschillende deelsectoren één voor één wou afhandelen, te doorkruisen. De regering kan de liberalisering van het reizigersvervoer niet blijven uitstellen. Minister van overheidsbedrijven, Paul Magnette, probeert nu met de opdeling van de NMBS in twee entiteiten, een forcing door te voeren. De vakbonden hebben een stakingsaanzegging ingediend voor 3 oktober. Het blijft uiteraard afwachten, maar als Magnette doorzet, is de kans groot dat in het najaar nieuwe stakingen volgen waarbij alle beroepscategorieën betrokken zijn. Bij de Lijn, de TEC en MIVB is men er voorlopig in gelukt de besparingen door te duwen door ze op te splitsen per regio, per beroepscategorie, etc. waardoor niemand nog juist weet hoeveel waar bespaard werd. Het effect wordt echter steeds tastbaarder en leidt het en der tot protest van gebruikers zoals in Gent en Antwerpen. Bij het personeel zit de frustratie diep, ze zijn zich bewust van hun kracht, maar ook van het feit dat ze voortdurend om de tuin worden geleid.

Voetnoten

 

1. Voor een gedetailleerd overzicht van de begroting 2012, de begrotingscontrole van maart 2012 en de begrotingen voor de gewesten – zie het stabiliteitsprogramma van België 2012-2015 https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/economic-and-fiscal-policy-coordination/eu-economic-governance-monitoring-prevention-correction/european-semester_en
2. 11 miljoen Robin Hoods? Françoise Vermeersch, adviseur studiedienst Vlaams ABVV 24/08/2012
3. Bodson – De Coninck : la bataille du chômage – Le Soir 7/07/2012
4. Belgen gaan steeds later op pensioen – De Tijd 16/12/2012
5. Les femmes survivent davantage – Le Soir 16/05/2012 voor Vlaamse mannen is dat respectievelijk 78,4 en 67,9 jaar, in Brussel 77,2 en 63,2 jaar. Voor vrouwen in Vlaanderen 83,4 en 66,9 jaar, in Brussel 82,4 en 64,2 jaar en in Wallonië 81,6 en 63,5 jaar
6. Le Bruxellois boude le médecin – Le Soir 4/09/2012
7. Staatssecretaris John Crombez richt nieuwe bazooka op fraudeurs – De Tijd 5/05/2012
8. Belastingen ontduiken, dé nationale sport – De Standaard 14/02/2012
9. Nooit zoveel inbreuken bij economische inspecties – De Tijd 26/06/2012
10. Spoorbonden kibbelen over nationale stakingsdag – De Tijd 20/09/2012
11. Sociale barometer 2009 ABVV/ Dulbea
12. Armere Belg spaart en consumeert minder – De Tijd 14/09/2012
13. Negen op de tien burgemeesters verdienen wat extra bij – De Tijd 16/08/2012
14. De volledige resultaten vind je hier: . Aan de sociale verkiezingen namen 799.705 kiezers voor de ondernemingsraad deel en 883.976 voor de comités. In wellicht een 100-tal bedrijven waar er verkiezingen voorzien waren, was er sprake van ‘foefelakkoorden’ om de verkiezingen af te blazen. Niet alle kiesgerechtigde werknemers kunnen ook effectief stemmen, onder meer omdat er in een aantal bedrijven geen kandidaten zijn. Om te vergelijken met de vorige sociale verkiezingen in 2008 kan op het aantal uitgebrachte stemmen worden gewezen: 758.807 voor de ondernemingsraad en 851.443 voor het comité.
15. Les Belges sont toujours plus nombreux à se syndiquer – Le Soir 15/09/2012 o.b.v. een studie van CRISP, Centre de Recherche et d’informations sociopolitiques
16. Un semestre noir sur le front des faillites – Le Soir 3/07/2012
17. Eté meurtrier pour les entreprises belges – Le Soir 4/09/2012
18. ‘Autobouwers willen steeds dichter bij hun markt zitten’ – De Tijd 14/09/2012
19. Eigen ruwe berekening
20. Moeten we Ford genk wel redden? – De Tijd 15/09/2012
21. Volvo Cars kreunt onderdalende vraag – De Tijd 6/09/2012
22. Le nombre de grèves est reparti à la hausse – Le Soir 3/07/2012
23. Turtelboom a déçu le front commun syndical –Le Soir 17/04/2012
24. Vers la fermeture de Forest? – Le Soir 7/04/2012
25. La prison remise en cause – Le Soir 4/04/2012
26. Vermijden dat het licht uitgaat – De Tijd 4/07/2012 – Les inconnus du dossier Doel 3 – Le Soir 31/08/2012 – Moet Doel 3 op vervroegd pensioen – De Tijd 9/08/2012
27. Creg-studie energieprijzn legt zware last voor energieconsument bloot – De Standaard 13/02/2012
28. Faire payer les grandes entreprisis: le Belge est pour – Le Soir 14/03/2012
29. Goedkopere energie: het kan, en vrij simpel zelfs –Opinie De Standaard 15/02/2012

>>> Inhoudstafel