Klimaattop in Kopenhagen. Loze beloften van het Chinese regime?

Op de klimaattop in Kopenhagen zullen een aantal cruciale thema’s voor de toekomst van onze planeet worden besproken. Het ritme van de globale opwarming is aan het versnellen en dat ondanks verdragen zoals dit van Kyoto of andere pogingen om de broeikasgassen te beperken. Er is maar een paar jaar de tijd om het huidige destructieve energiemodel te veranderen vooraleer de ecologische situatie onomkeerbaar wordt met catastrofes zoals overstromingen, droogte, dalende landbouwproductie en massale migratie. De rol van China als belangrijke verantwoordelijke voor de uitstoot van CO2 is daarbij van groot belang, maar het Chinese regime lijkt geen echte maatregelen te willen nemen.

Er komt steeds nieuw bewijsmateriaal over het dreigende gevaar. In november moest Nieuw-Zeeland waarschuwen omdat meer dan 100 ijsbergen voorbij haar kust passeerden. Dit was ook in 2006 het geval, maar hiervoor moet al terug worden gegaan naar 1931 om ijsbergen rond Nieuw-Zeeland waar te nemen. De ijsbergen zijn onderdeel van een grote afscheuring van ijsmassa van Antarctica als gevolg van de stijgende temperatuur van de zee en de lucht.

Voorheen waren de klimatologen vooral bezorgd wegens het snelle verdwijnen van het ijs van de Noordpool. De Noordpool zou binnen een decennium volledig ijsvrij kunnen zijn in de zomer. Dat beweren nieuwe verslagen van het Catlin Arctic Survey Team. “Dit kan leiden tot overstromingen die een vierde van de wereldbevolking treffen en die leiden tot extreme weersveranderingen.” Het IPCC (Internationaal Panel inzake Klimaatverandering), dat het onderzoek verricht dat aan de basis ligt voor de onderhandelingen in Kopenhagen, stelde eerder dat dit scenario tegen het einde van de eeuw mogelijk zou zijn. Het feit dat nu over een periode van 10 jaar wordt gesproken, toont aan hoe de klimaatcrisis versnelt.

Wetenschappers waarschuwen nu ook voor een dreigend probleem aan de andere kant van de wereld: aan de Zuidpool. Het magazine Nature Geoscience waarschuwt dat een stijging van de temperatuur kan leiden tot een snelle desintegratie van westelijk Antarctica waar de ijsmassa’s voldoende water omvatten om de wereldwijde zeespiegel met vijf meter te laten stijgen. Het IPCC schatte eerder dat een beperktere stijging van de zeespiegel met één meter een kost van 944 miljard dollar met zich zou meebrengen en tevens tientallen miljoenen mensen in laag gelegen gebieden zou bedreigen. Volgens alle scenario’s die worden opgemaakt zou Azië het hardste worden getroffen.

De stad Shanghai bevindt zich amper drie meter boven de zeespiegel en zou dus bedreigd worden indien de zeespiegel gaat stijgen. Een toename met 30 centimeter tegen 2050, een voorspelling die algemeen wordt gedeeld, zou zowat de helft of 54.000 km² van de Yangtze Delta regio doen onderlopen. Dhaka, de hoofdstad van Bangladesh, Jakarta en Manila, allemaal dicht bevolkte steden, worden allemaal bedreigd indien de zeespiegel toeneemt. Het aantal mensen in ontwikkelingslanden dat jaarlijks wordt geraakt door rampen die verbonden zijn met het klimaat is toegenomen van 50 miljoen tussen 1975-79 tot meer dan 200 miljoen tussen 2000 en 2004.

Nicholas Stern, de voormalige topeconoom van de Wereldbank, stelde: “Klimaatverandering gaat vooral over water. De grootste impact komt er door een gebrek aan water of een teveel.” Een aantal regio’s zullen worden overstroomd, elders dreigt de woestijn op te rukken. De proportie van erg droge grond is wereldwijd verdubbeld sinds de jaren 1970. In 2009 kende het noorden van China de ergste droogte sinds 50 jaar en waren er negatieve gevolgen voor de landbouwproductie in 15 provincies. Maar zelfs Guangdong in het zuiden kende de ernstigste droogte sinds 60 jaar waarbij het waterpeil in september slechts op de helft van het peil vorig jaar stond. Een stijging van de temperatuur doet deze problemen toenemen. Een aantal experts stelt dat tegen 2025 geen enkele Chinese rivier nog de zee zal bereiken, tenzij bij overstromingen. Naast de globale opwarming zetten ook grote stuwdammen, irrigatie en urbanisatieprojecten druk op aanwezigheid van water en op de ecosystemen. Diversitas, een groep die de biodiversiteit onderzoekt, stelt dat vier tot zes keer meer waterdieren (vissen, kikkers,…) verdwijnen dan landdieren. Ieder jaar verdwijnen gemiddeld 20 meren in China en 90% van de meren in het land bevinden zich in een rampzalige situatie omwille van industriële vervuiling.

Met deze klimaatcrisis gaat ook de dreiging van een voedselcrisis samen aangezien de productiviteit in de landbouwsector achteruit gaat en tegelijk het aantal mensen blijft toenemen. Momenteel telt de wereld voor het eerst meer dan een miljard ondervoede mensen. Daarvan komen er 642 miljoen uit Azië. Rampen die verbonden zijn met het klimaat, zoals de droogte in India of de cyclonen op de Filippijnen, hebben de rijstoogst ondermijnd waardoor de prijzen stijgen. Dat kan leiden tot een herhaling van de prijsstijgingen in 2008 die toen leidden tot voedselrellen in heel wat landen.

De Chinese voedselveiligheid is bedreigt. Een nieuw rapport van McKinsey over klimaatverandering stelt dat de graanoogst in het noordoosten van China met 12% zou kunnen afnemen tegen 2030. Het WWF stelde in een ander rapport dat de rijstproductie in de regio rond de Yangtze rivier (een regio waar 400 miljoen mensen wonen) de komende eeuw met 40% zou kunnen afnemen als gevolg van de stijgende temperaturen. De voedselcrisis is nog maar een gevolg van het falen van het kapitalisme om de aanwezige middelen te beschermen en planmatig aan te wenden. Het feit dat zowat 100 miljoen ton graan wordt gebruikt om biobrandstoffen te produceren, is daar ook een voorbeeld van.

Ondanks de alarmerende wetenschappelijke rapporten, zullen de regeringen er op de top in Kopenhagen waar niets aan doen. De leiders van 190 landen, waaronder Wen Jiabao en Barack Obama, zullen er discussiëren over een opvolger voor het Kyoto-protocol uit 1997 dat nog loopt tot 2012. Niemand verwacht ernstige maatregelen van de top, laat staan dat er effectief iets zou veranderen. De Deense premier Lars Lokke Rasmussen riep op om een “politiek akkoord” te sluiten omdat hij weet dat een “verbindend akkoord” op dit ogenblik uitgesloten is. Er wordt nu al gesproken over “Kopenhagen 2”.

Welke leiders ook aan de macht zijn, als er niet wordt gebroken met het kapitalisme zullen de problemen blijven bestaan. Dit systeem is gericht op een maximale uitbuiting van de menselijke en natuurlijke middelen om zoveel mogelijk winst te maken met een kleine minderheid. Dit systeem vernietigt de planeet. De Amerikaanse regering heeft tot nu toe al 12,8 triljoen dollar uitgegeven, uitgeleend of beloofd om de banken en de grote bankiers te redden. Toen een VN-orgaan werd opgezet om armere landen bij te staan bij het nemen van maatregelen die de broeikasgassen tegengaan, kwam dit fonds met moeite aan 18 miljoen dollar. De beloften van de rijke landen werden niet omgezet in daden. De klimaatcrisis kan niet opgelost worden indien de macht van de zakenimperia niet worden gebroken. Er moet ook een einde komen aan het “grote spel” waarbij rivaliserende imperialistische mogendheden volledige continenten en regio’s in een spiraal van oorlog en geweld meesleuren. Enkel de internationale arbeidersklasse die de armen en onderdrukte lagen verenigt, kan een einde maken aan de spurt naar een ecologische ramp die we vandaag zien. Het kapitalisme moet omver geworpen worden en vervangen door een democratisch geplande economie.

Op weg naar Kopenhagen zijn de belangrijkste imperialistische machten hun onderhandelingspositie aan het voorbereiden. Dat gebeurt onder meer met allerhande mooie beloften. Het Chinese regime beloofde om de uitstoot van broeikasgassen met 40-45% te verminderen tegen 2020, dat is dubbel zoveel als bij eerdere beloften. In de plaats van echte pogingen om de broeikasgassen te bestrijden, zien we weinig bedekte pogingen tot nationaal economisch protectionisme naast pogingen om een groter prestige te verkrijgen op wereldvlak.

De bezorgdheid neemt overal toe naarmate het wetenschappelijk bewijs zich opstapelt. In Hong Kong was er in november een peiling waaruit bleek dat 75% dacht dat de klimaatcrisis minstens even ernstig is als de economische crisis. In augustus was er een peiling in de Aziatische ontwikkelende landen waaruit bleek dat 79% stelde dat hun regeringen maatregelen tegen de klimaatveranderingen moeten nemen. De druk van onderuit maakt dat geen enkele regering het zich kan veroorloven om gezien te worden als “klimaatboosdoeners”. Ze willen terugkeren van Kopenhagen zonder dat hen enig verwijt wordt gemaakt.

De Chinese dictatuur heeft haar lessen geleerd en gaat Washington, Parijs en Berlijn achterna door haar economische belangen in een groen kleedje te verstoppen. Toen Hu Jintao de Chinese voorstellen tot het beperken van de broeikasgassen naar voor bracht op de Algemene Raad van de VN, werd dit bestempeld als een “doorbraak”. Het Engelse blad The Guardian had het over een toespraak die de wereld dichter bij een klimaatakkoord had gebracht. The Times schreef: “China treedt op tegen broeikasgassen.” Nochtans waren de verklaringen van Hu niet zo spectaculair.

Voorheen pleitte het Chinese regime ook al voor het verminderen van de uitstoot per eenheid bbp met 20% tegen 2020. Nu werd dat bedrag opgetrokken tot 40-45%. Dat moet de “groene geloofwaardigheid” van China versterken, maar intussen blijft China zich verzetten tegen verbindende afspraken. Het regime wil dat het nieuwe akkoord net als met het Kyoto-akkoord de ontwikkelende landen uitsluit van bindende maatregelen bij het beperken van de uitstoot. De Chinese klimaatambassadeur Yu Qingtai gaf toe dat het nieuwe voorstel moeilijk controleerbaar zou zijn. De linkse socialisten leggen nadruk op de nood aan democratische arbeidersorganisaties in China en elders om de controle op de bestrijding van de broeikasgassen zelf te kunnen uitvoeren in de plaats van dit over te late aan kapitalistische regeringen. De beloften van China zijn vandaag vooral woorden en die zijn niet meer waard dan het papier waarop ze worden geschreven.

Indien China de beloften effectief zou nakomen, dan stelt het probleem zich nog altijd. Een beperking van 40-45% van de uitstoot per eenheid van groei van het bbp, betekent dat de totale uitstoot met een jaarlijkse groei van 8% het komende decennium nog zou verdubbelen tegen 2020. Zelfs een tragere groei zou nog altijd leiden tot een grote hoeveelheid bijkomende broeikasgassen, met een groei van 5% zouden alle verminderingen in de VS en Europa (indien de beloften daar worden nagekomen) worden teniet gedaan.

Om een verdere verslechtering van de situatie tegen te houden, is er nood aan democratische planning en arbeiderscontrole en -beheer. Enkel dan is het mogelijk om iets fundamenteel te veranderen en de dreigende ecologische catastrofe af te wenden.

Artikel door Shehui Zhuyi Zhe