Chili. Moordenaar van Victor Jara werkt nog steeds in overheidsdienst

In 1973 werd Chili opgeschrikt door een militaire staatsgreep onder leiding van de dictator Pinochet. Daarbij werd een heuse massaslachting aangericht. Eén van de eerste slachtoffers van die slachting was de populaire communistische zanger Victor Jara. 33 jaar later is de identiteit van de moordenaar bekend geworden. Die blijkt ongestoord voor de regering van Bachelet te werken…

Jara gebruikte zijn muzikale talenten om de arbeidersstrijd en de armen te ondersteunen. Zijn muziek ging over de Chileense arbeiders en hun strijd. Na de staatsgreep in 1973 werd Jara, samen met duizenden anderen, naar het Nationaal Stadion gebracht om er gemarteld en vermoord te worden. Op 16 september 1973 werd zijn lijk gevonden. Er waren 34 kogelwonden op zijn lichaam.

Decennialang was de identiteit van de dader onbekend. In december 2004 ging de Chileense rechter Juan Carlos Urrutia over tot het vervolgen van de luitenant-kolonel op rust Mario Manriquez Bravo. Bravo was de officier die het bevel had over het bloedbad in het Nationaal Stadion in 1973.

De identiteit van de effectieve moordenaar bleef echter nog steeds onbekend. Nu kwam daar een einde aan. Het blijkt te gaan om iemand die nu voor de nieuwe democratische regering van de socialistische president Michelle Bachelet werkt op het ministerie van pensioenen.

Een reeks van overlevende getuigen wees in de richting van Edwin Dimiter, beter bekend als de “Sadistische prins”. Ze hebben hem nu geïdentificeerd. De verschrikkelijke getuigenissen bevestigen de arrogantie van de toen 23-jarige militair. Hij was niet gemaskerd en verborg zijn identiteit destijds niet. Voormalige gevangenen getuigen hoe hij met duizenden gevangenen in het stadion sprak.

“Horen jullie me, marxistisch uitschot?”, was zijn openingszin toen hij de gevangenen in het stadion toesprak. Hij had een erg luide stem en had geen micro’s nodig. “Zijn jullie bang voor mij? We zullen het niet langer bij woorden houden. Nu zullen jullie moeten werken en wie dat niet doet, wordt geëxecuteerd. Horen jullie me? Ik heb de stem van een prins.” Dat citaat kwam naar voor in een getuigenis van een voormalige gevangene, Victor Garcia. Sindsdien was de sadistische militair beter bekend onder de naam “de prins”.

Anderen herinneren hoe een soldaat de benen brak van een gevangene die uitgeteld op de grond lag nadat hij werd ineengeslagen. ‘De Prins’ gaf bevel om de gevangene ter plekke af te schieten. Anderen getuigden hoe de militair gevangen met een stok tussen de benen sloeg.

Geen gewone soldaat

‘De Prins’ was geen gewone soldaat die “bevelen uitvoerde”. In 1970 was hij naar Panama getrokken om er een training te volgen in de notoire ‘Escuela de las Americas’ – een militair opleidingskamp dat geleid werd vanuit de VS en in heel het continent militairen klaarstoomde. Heel wat militairen die daar een opleiding kregen, waren nadien betrokken bij militaire staatsgrepen en de brutale repressie die plaatsvond in de jaren 1970. ‘De prins’ was geen uitzondering.

Hij nam deel aan de mislukte militaire staatsgreep tegen Allende in juni 1973, de “Tanquetazo”, en werd hiervoor opgepakt. Bij de succesvolle staatsgreep van 11 september 1973 werd hij onmiddellijk vrijgelaten en kreeg hij een opdracht in het Nationaal Stadion. Overlevenden van dat bloedbad getuigen nu dat hij in het stadion aankwam met een enorme haat omwille van zijn gevangenneming. Hij was uit op wraak.

De identiteit van ‘de prins’ bleef jarenlang een goed bewaard geheim. De bekendmaking van zijn identiteit maakt deze tragedie echter enkel nog erger. ‘De prins’ is tewerkgesteld door de verschillende coalitieregeringen die volgden op de “overgang” van de dictatuur naar een democratie. Hij werkte op het ministerie van pensioenen.

Compensaties voor de massamoorden

Er blijven veel vragen omtrent het verleden van ‘de prins’. In 1976 nam hij om onverklaarbare redenen ontslag uit het leger. Om onverklaarbare redenen kreeg hij bescherming en kreeg hij een uitkering op basis van de wet “Ley de Exonerados Politicos”, een wet uit 1999. Die wet had als doel om politieke gevangenen van onder de dictatuur van Pinochet te vergoeden. Na hun arrestatie hadden veel mensen geen job meer gevonden en verloren ze alle pensioenrechten. Deze wet voorzag in een compensatie met pensioenrechten voor de periode waarin de betrokkenen gevangen zaten of geen werk vonden. Om van die regeling gebruik te kunnen maken, werd ‘de prins’ wellicht voorgedragen door een politicus of een regeringsambtenaar.

Dit is niet het enige geval van iemand die verantwoordelijk was voor martelingen en moorden die vandaag een uitkering krijgt op basis van deze wet. Een andere figuur die zo’n uitkering krijgt werkte voor de geheime dienst binnen de Chileense luchtmacht, Rafael Gonzalez Verdugo. Hij werd in 1973 beschuldigd van de moord op de Amerikaan Charles Horman. Dat kwam aan bod in de film “Missing” dat een deel van het verhaal van de staatsgreep in 1973 bracht.

De identiteit van ‘de prins’ is nu bekend geworden. Activisten in Chili publiceerden zijn foto, telefoonnummer en adres op een website. Mogelijk zal hij hierdoor toch nog de consequenties van zijn sadistisch verleden moeten dragen.

Geen afgesloten hoofdstuk

De “socialistische” regering van Bachelet voert een neoliberaal beleid en ging recent over tot een repressieve aanpak van een nieuwe generatie jongeren die op straat komt voor degelijk onderwijs. Deze regering wil het verleden verbannen naar de archiefkasten.

Het bekendmaken van de identiteit van de moordenaar van Victor Jara toont aan dat die periode van de Chileense geschiedenis, en het lijden dat daarmee gepaard ging, geen afgesloten hoofdstuk vormt. Het wordt opnieuw geopend door een nieuwe generatie.

De lessen van de nederlaag van de Chileense revolutie in 1973 en de strijd tegen de dictatuur, moeten opnieuw naar voor gebracht worden. Dat is noodzakelijk als we het systeem dat Pinochet aan de macht bracht, willen omverwerpen. Er is nood aan een sterke socialistische kracht die in staat is om komaf te maken met het kapitalisme en kan beginnen aan de opbouw van een socialistisch alternatief. Dat is de beste manier om de dood van Jara te herdenken, net zoals de dood van duizenden anderen die onder de dictatuur van Pinochet zijn omgekomen.

Door Tony Saunois