Kapitalisme in crisis. Op weg naar een economische tsunami?

De Amerikaanse economie kent een diepgaande crisis. 86% van de Amerikanen is ervan overtuigd dat er nu reeds een economische recessie is. In maart gingen in de VS 80.000 jobs verloren, een derde opeenvolgende maand met een verlies aan jobs. Het totaal voor de eerste drie maanden van het jaar komt hierdoor op 232.000. En dit is slechts het begin van een economische recessie…

Grootste crisis sinds jaren 1930

Het IMF omschrijft de financiële problemen in de VS als bijzonder ernstig waardoor er de “grootste financiële crisis sinds de Grote Depressie” is (een verwijzing naar de crisis na 1929). In 2008 zou de Amerikaanse economie met slechts 0,5% groeien en in 2009 met 0,6%. Dat betekent dat er wordt uitgegaan van een langdurige crisis. De recessie in de VS zal internationale gevolgen hebben. Voor de Eurozone wordt een beperkte groei van 1,4% voorspeld in 2008 en 1,2% in 2009. Ook China en India zouden worden geraakt.

De gevolgen van de economische recessie in de VS zijn niet gering. 2 miljoen mensen dreigen hun huis te verliezen. Op korte tijd is het aantal Amerikanen dat afhankelijk is van voedselhulp gestegen van 26 tot 28 miljoen. Ook in Europa beginnen de gevolgen van de crisis zich te tonen. Dat gebeurt nog niet in alle landen en niet op eenzelfde ritme. Maar in Spanje en Ierland is de bouwsector nu reeds in crisis.

De situatie is zo ernstig dat de profeten van de vrije markt blijkbaar niet meer in hun eigen systeem geloven en beginnen te pleiten voor meer overheidsinterventies. De topman van Deutsche Bank, Joseph Ackermann, pleitte in Duitsland voor meer overheidsinterventies. George Soros keerde zich tegen het “marktfundamentalisme” dat de basis vormde voor de globalisering, liberaliseringen en deregulering. Volgens Soros ligt daar de oorzaak van de huidige crisis.

Bij de Britse bank Northern Rock ging de regering effectief over tot een nationalisering. Geen nationalisering onder arbeidersbeheer en -controle. Northern Rock werd opgekocht om een faillissement te vermijden. De schulden en verliezen worden gedragen door de gemeenschap en eens er winstgevende delen zijn, worden die zo snel mogelijk terug verkocht aan de privé. Als de belangen van het patronaat (via het financieel systeem) worden bedreigd, kan er wel genationaliseerd worden. Als de eis voor een nationalisering voor de verdediging van bedreigde jobs wordt gesteld, is dat “niet haalbaar”. Ook hier gelden twee maten en gewichten.

Groeiende polarisering

De economische tsunami raakt vooral de arbeiders en hun gezinnen. In de periode van relatieve economische groei de afgelopen jaren nam de kloof tussen arm en rijk nooit geziene proporties aan. Dit leidde reeds tot verzet, zo waren er de afgelopen maanden belangrijke bewegingen in onder meer Griekenland, Portugal, Frankrijk of Duitsland. Het verzet tegen het neoliberale beleid leidt in verschillende Europese landen tot een “ruk naar links” (zoals het in Duitsland wordt genoemd) met een sterke vooruitgang in de peilingen voor formaties als Die Linke (Duitsland) of Syriza (Griekenland).

In heel Europa zal de neergang van het kapitalisme samen met massale strijdbewegingen het bewustzijn van de arbeiders raken. Dat bewustzijn was de afgelopen jaren nog sterk beïnvloed door de val van het stalinisme, de ideologische campagne van de burgerij en de economische groei. Radicalisering zal echter niet de enige trend van de komende periode zijn. Er is een groot gevaar van verdeeldheid in de arbeidersklasse, in het bijzonder van racisme en nationalisme.

Als onderdeel van de internationale organisatie CWI (Committee for a Workers’ International) is LSP betrokken in de dagelijkse strijd van de arbeiders en hun gezinnen. De komende periode zal stormachtig zijn en vanuit de strijdbewegingen die onvermijdelijk zullen plaatsvinden, zal er een groeiende steun zijn voor een socialistisch alternatief op de miserie van het kapitalisme.

Globale woede tegen stijgende voedselprijzen

Het protest tegen de hoge voedselprijzen neemt internationaal toe. In 37 landen waren er reeds rellen, betogingen of stakingen tegen de hoge voedselprijzen. Sinds 2000 namen de voedselprijzen wereldwijd met 75% toe. Volgens IMF-topman Strauss-Kahn zullen honderdduizenden mensen een hongerdood sterven als deze prijsstijgingen aanhouden. Robert Zoellick van de Wereldbank stelde dat 100 miljoen mensen extra in armoede zouden terechtkomen.

De stijgende voedselprijzen hebben reeds geleid tot massale acties in onder meer Egypte, Haïti, Kameroen, Burkina Faso, Ivoorkust en andere landen die getroffen worden door de voedselcrisis. In Egypte leven 20% van de 78 miljoen inwoners onder de armoedegrens van 2 dollar per dag. Nog eens 20% zit net boven die grens. De grootste fabriek van het Midden Oosten, de textielfabriek Misr (met 30.000 arbeiders) werd door de politie bezet na acties. De uitgaven van een Egyptisch doorsneegezin aan voedsel zijn gemiddeld met 50% gestegen sinds januari. Vlees wordt stilaan een luxeproduct, maar ook breed werd heel wat duurder.

In het West-Afrikaanse Ivoorkust betoogden honderdduizenden voornamelijk vrouwen door de straten van Abidjan om te protesteren tegen nieuwe prijsstijgingen voor voedsel en brandstof. Ook hier kwam het tot confrontaties met de politie en viel er minstens één dode. In Haïti was er een bestorming van het presidentieel paleis en vielen er ook doden bij protestacties.

Is er dan een tekort aan voedsel? De graanoogst van vorig jaar bedroeg 2,1 miljard ton en daarmee werd het vorige record met 5% overtroffen. Het slechte weer had deels een effect en ook het opdrijven van de productie van biobrandstoffen speelde een rol. Maar de voornaamste oorzaken voor de prijsstijgingen moeten gezocht worden bij de ongelijke verdeling van de rijkdom en de economische crisis op wereldvlak (met onder meer dure olieprijzen en speculatie na de financiële crisis).