Ecologie: Wanhopig op zoek naar een plan-B
De VN-discussies in Bali rond de klimaatverandering, die een slot moesten breien aan de gediscrediteerde Kyotobesluiten, vonden plaats na het laatste verslag van het Intergouvernementele panel inzake klimaatverandering (IPCC) dat, voor het eerst, verwittigde dat sommige gevolgen van de klimaatopwarming reeds onomkeerbaar zijn.
Het IPCC ligt onder vuur van bepaalde wetenschappers, die de groep verwijten tot té optimistische conclusies te komen op basis van gedateerde gegevens. Sommige gegevens werden waarschijnlijk in 1998 verzameld, maar hebben intussen aan intensiteit gewonnen. Daarbij denken we aan bijvoorbeeld de uitstoot van broeikasgassen die snel toeneemt in onder meer China (waar elke week gemiddeld twee elektriciteitscentrales op steenkool de deuren openen). Het IPCC beweert nog dat het smelten van het ijs in Groenland 1.000 jaar kan duren, terwijl veel wetenschappers denken dat het veel sneller gaat.
Men vreest dat nieuwe breekpunten zijn bereikt, waarbij de milieuschade onomkeerbaar is. Eén van de schrikbeelden is een ineenstorting van het globale oceanische systeem, waarbij niet alleen de Golfstroom wordt aangetast maar ook de Aziatische moessons sterk zouden wijzigen. Dat kan leiden tot de opwarming van de Zuidelijke Oceaan en een destabilisatie van het ijs op de Zuidpool. El Nino kan een permanent gegeven worden in de Stille Oceaan. De verschillende fenomenen zijn met elkaar verbonden en hebben de neiging elkaar te versterken.
De orkaan Katrina werd waarschijnlijk veroorzaakt door de temperatuurstijging in de Caraïben en de Golf van Mexico. Nochtans volgde op deze ramp geen enkele efficiënte actie van de Amerikaanse regering tegenover klimaatverandering. In plaats daarvan richt men zich in de VS, zoals in het merendeel van de geïndustrialiseerde kapitalistische landen, op beleidsmaatregelen om kernenergie te ontwikkelen, omdat het weinig of geen broeikasgassen produceert en omdat zo’n aanpassing betrekkelijk weinig investeringen impliceert. Kernenergie biedt geen duurzame oplossing voor de problemen van klimaatverandering. Dat is echter slechts van ondergeschikt belang voor een systeem dat op winst is gebaseerd, een systeem waarbij het resultaat op korte termijn altijd prioritair is.
De Amerikaanse regering zoekt naar “wondermiddelen” om de klimaatveranderingen te “herstellen”. Mogelijk komt dat omdat de kosten van de bouw van nieuwe kerncentrales te hoog liggen, zeker tegen de achtergrond van een recessie. Maar het kan ook een paniekreactie zijn nadat 20 jaar niets werd ondernomen terwijl de klimaatveranderingen nu versnellen. Moest er een snelle en goedkope “oplossing” worden voorgesteld, dan zal de verleiding groot zijn om dit uit te proberen, los van de mogelijke gevaren die daarmee gepaard gaan.
Onderzoekers gaan vandaag na of het mogelijk is om de gevolgen van een vulkanische explosie na te bootsen door sulfaatdeeltjes in de atmosfeer te sturen om zo een afkoeling te bewerkstelligen. Dat effect werd onder meer veroorzaakt door bijvoorbeeld de uitbarsting van de vulkaan Pinatubo op de Fillippijnen in 1991. Dat is bijzonder gevaarlijk. Een studie van het National Centre for Atmospheric Research in Colorado stelde dat een dergelijke operatie rampzalige gevolgen kan hebben voor de cycli van de oceanen, wat op zijn beurt tot droogtes en hongersnood kan leiden.
Het is mogelijk dat een toekomstige VS-president een nabootsing van vulkanische activiteiten inzet als uitweg voor de klimaatproblemen. Het is immers relatief goedkoop en kan makkelijk worden toegepast. In een context van een steeds diepere en wanhopige crisis van het systeem, is het naar voor brengen van dit soort mogelijkheden geen zwartgallig doemdenken. Het is een waarschuwing voor de gevaren waaraan we kunnen worden blootgesteld. Het is niet ondenkbaar dat er pogingen zijn om op een goedkope, maar gevaarlijke, manier op te treden. Denk maar wat zou kunnen gebeuren na een tweede (en grotere) Katrina in de VS tegen de achtergrond van een ernstige economische recessie. De toekomstige president zou dan wel eens geneigd kunnen zijn om gevaarlijke “oplossingen” uit te proberen.
