Waarom het 100-puntenplan van het VB zo weinig ophef veroorzaakt maar dat wel zou moeten doen
In de jaren 1990 was het ‘70-puntenplan’ de basis voor de veroordeling van het Vlaams Blok wegens racisme. Nu is er een actualisatie aangezien ongeveer een derde van de 70 punten uit het oude programma werd gerealiseerd. Met de pro-kapitalistische partijen die ook steeds meer uithalen naar vluchtelingen en migranten als zondebokken, komt het VB vandaag bovendien met veel meer weg. Het VB bespeelt vandaag meerdere thema’s, maar racisme blijft de kern van het extreemrechts electoraal succes.
Lees ook:Antifascisten protesteren tegen racistisch haatcongres in Gent
Sommige media suggereerden dat er op het VB-congres van 12 november een kloof was tussen de forse retoriek tijdens het congres en de eerder voorzichtige benadering in de teksten. Zo merkte De Standaard op dat een migratiestop niet voorkomt in het programma. Dat de retoriek over “crimineel importgespuis”, “omvolking” en andere nonsens plat racistisch is, klopt natuurlijk. Dat het programma minder eng zou zijn, is een gevaarlijke illusie.
Het gaat om een recyclage en uitbreiding van het oude 70-puntenplan met voorstellen zoals het opzeggen of volledig ondergraven van internationale verdragen zoals de Conventie van Genève en zelfs het Kinderrechtenverdrag, het invoeren van verplichte dwangarbeid voor vluchtelingen, het deporteren van vluchtelingen naar kampen in ‘veilige derde landen’, aanvallen op de toegang tot sociale zekerheid, het breken van familiebanden, een queerfobe aanval die gezinshereniging voor mensen van hetzelfde geslacht zo goed als onmogelijk maakt … De ontmenselijking van vluchtelingen wordt in soms technisch jargon gegoten, maar dat maakt het niet minder afstotelijk.
Waarom het 70-puntenplan aan actualisatie toe was
Ongeveer een derde van de 70 punten uit het oude programma van het Vlaams Blok uit 1991 zijn ondertussen gerealiseerd. Zo werd de nationaliteitswetgeving verstrengd onder de regering-Di Rupo, is er nog steeds geen stemrecht voor vreemdelingen bij parlementsverkiezingen, wordt de Belgische nationaliteit steeds meer afgenomen, werd gezinshereniging veel moeilijker, kwamen er vier gesloten asielcentra bij, werden kinderen lange tijd mee opgesloten in dergelijke gevangenissen (wat tegen internationale regels inging en daarom werd afgeschaft), werd een vreemdelingentaks ingevoerd onder de vorm van een ‘retributie voor het aanvragen van een verblijfsvergunning’ … Het beleid is met andere woorden een heel stuk opgeschoven naar de voorstellen van het VB die destijds terecht als racistisch werden bestempeld.
Met de hete adem van andere partijen in de nek, wil het VB opnieuw sterker uit de hoek komen rond migratie. De N-VA pleit voor een Australisch model, dat bestaat uit pushbacks op zee en detentiekampen in andere landen. De Britse conservatieven staan op een zelfde standpunt en willen detentiekampen opzetten in Rwanda. Open VLD en CD&V zijn voorstander van de mogelijkheid van woonstbetredingen om mensen zonder papieren op te sporen, met andere woorden huiszoekingen zonder dat hiervoor een procedure moet gevolgd worden. Voor Conner Rousseau is dat geen taboe, net zoals het opsluiten van kinderen in gesloten centra dat niet is. Als het VB zich rond asiel en migratie wil profileren, moet het nog een schepje bovenop de eerdere racistische retoriek doen. Dat verklaart ook waarom het asielprogramma werd geactualiseerd en waarom er relatief weinig reactie op kwam. De pro-kapitalistische partijen hebben er eigenlijk geen antwoord op en laten een boulevard openliggen voor extreemrechtse haat.
Voor het VB is migratie ook essentieel in de poging om zichzelf een sociaal imago aan te meten. Zoals eerder opgemerkt is het sociaal karakter van de voorstellen van het VB windowdressing en weigert extreemrechts als spreekbuis van de bazen om de middelen te zoeken waar ze zitten, namelijk bij de grote bedrijven en banken. Die worden te vriend gehouden en dus zijn er ook geen middelen om sociale tekorten aan te pakken. Hierdoor komt het VB niet verder dan schuiven met de volgorde op de wachtlijsten in plaats van de lijsten op zich aan te pakken. De wachtlijsten organiseren op basis van afkomst, maakt echter geen einde aan het tekort aan sociale huisvesting en de daardoor veroorzaakte forse prijsstijgingen voor huisvesting.
Het VB weigert om voorstellen te steunen die onze lonen, openbare diensten of sociale huisvesting verbeteren. Daarom wijst het met de vinger naar migranten als de verantwoordelijken voor de tekorten. Het doet dit om te zwijgen over de recordwinsten die bevriende ondernemers en grote aandeelhouders opsteken. Extreemrechts trekt figuren aan als Michel Van den Brande wiens bedrijf een loopje neemt met de veiligheid van zijn personeel (en dat was uitdrukkelijk niet de reden waarom het VB hem weigerde, het was enkel omdat hij te openlijk zei wat de VB-top denkt). Het VB dient de belangen van de rijken en de grote bedrijven. Het probeert de steun van werkenden te krijgen door de verantwoordelijkheid voor de sociale tekorten niet bij het winstbejag te leggen, maar bij wie het nog slechter heeft. De aandacht voor ‘culture wars’ is nodig om klassenstrijd onder de mat te vegen.
Nooit in de geschiedenis kwam er meer sociaal beleid op basis van asociale voorstellen die de tekorten verdelen in plaats van ertegen te strijden. Integendeel: bij het verdelen van de tekorten wordt het asociaal beleid gewoon versterkt en worden de aanvallen uitgebreid tot andere groepen.
De vraag die niet past bij ontmenselijking: waarom vluchten mensen?
Asiel en migratie zijn een corebusiness voor het Vlaams Belang. Het maakt dat het programma op dit vlak meer gedetailleerd is dan bijvoorbeeld rond het sociaal-economisch beleid. Dat maakt het nog opmerkelijker dat het VB nooit iets te zeggen heeft over de redenen waarom mensen vluchten. Zonder daarop in te gaan is elk antwoord – van het meest afstotelijke tot een sociale benadering – eigenlijk niet mogelijk. Om hier niet te moeten op ingaan, heeft het VB die ontmenselijking nodig. Vluchtelingen worden herleid tot aantallen en nummers, tot kostenposten en concurrenten op wachtlijsten voor onder meer sociale huisvesting.
De redenen waarom mensen vluchten zijn evident als we kijken naar de herkomstlanden. In 2022 vroegen 36.871 mensen asiel aan in België, dit aantal zal in 2023 ongeveer hetzelfde zijn. De belangrijkste herkomstlanden in 2022 waren Afghanistan, Syrië, Palestina, Burundi en Eritrea. Van de 2400 niet-begeleide minderjarigen die in 2022 asiel aanvroegen, kwam 63,7% uit Afghanistan. Het gaat telkens om landen waar er oorlogen woeden.
Nog een opmerking: het gaat ook om landen waar het VB standpunt innam voor het voeren van oorlog of neokoloniale plundering. Toen de Amerikaanse president George W Bush na de aanslagen van 11 september 2001 in de VS opriep tot een ‘oorlog tegen terreur’ waarbij eerst Afghanistan en vervolgens Irak werden binnengevallen, protesteerden jongeren en werkenden tegen de oorlog. Het VB protesteerde daartegen met spandoeken waarop stond ‘Bush heeft gelijk’. In Syrië zijn Dewinter en co goede maatjes met dictator Assad.
Extreemrechtse militanten aarzelen niet om kolonialisme goed te praten, zo zijn het aanhangers van het VB die slogans roepen als ‘Handjes kappen, de Congo is van ons’. Koloniale en vandaag neokoloniale plunderingen zijn een essentiële oorzaak van rampzalige situaties die mensen ertoe aanzetten om te vluchten. Neokolonialisme blijft de dominante toon. Zo verklaarde Dewinter in een recent interview in Humo: “Eén pak condooms in Afrika, dat zijn over een paar jaar twintig illegalen en tien criminelen minder in ons land.”
Tijdens het bloedbad dat nu in Gaza wordt aangericht, is het VB voorstander van het stopzetten van elke humanitaire hulp aan de bevolking van Gaza. Extreemrechts kiest resoluut de kant van de Israëlische staatsterreur. Is er iemand die denkt dat het brutale geweld door het Israëlische regime minder mensen tot vluchten zal aanzetten? Welke andere keuze hebben veel inwoners van Gaza?
Niet alleen steunt het VB oorlogssituaties en dictaturen die gisteren en vandaag leiden tot vluchtelingenstromen, ook rond opkomende vluchtoorzaken staat het aan de foute kant. Klimaatverandering drijft steeds meer mensen tot vluchten, zelfs de Wereldbank heeft het over 216 miljoen klimaatvluchtelingen tegen 2050 als er niets verandert. Het VB blijft resoluut de kant van de klimaatontkenners kiezen.
De gevestigde politici verdedigen een systeem dat onvermijdelijk tot vluchtelingencrisissen leidt. Wie medeleven heeft met de slachtoffers, of protesteert tegen deze gang van zaken, wordt met de vinger gewezen als verantwoordelijk voor de problemen. Extreemrechts versterkt dit.
Om het niet over de onderliggende oorzaken te moeten hebben, doet het VB aan victim blaming. Het zijn nochtans niet de vluchtelingen die verantwoordelijk zijn voor dit kapitalistisch systeem in verval, een systeem van oorlog, klimaatverandering en steeds toenemende tekorten en bijhorende spanningen.
Repressie, deportaties, dwangarbeid
De grootste nadruk in het 100-puntenplan ligt op het moeilijker maken van toegang tot België en het invoeren van zoveel mogelijk drempels voor migranten. Het VB pleit voor pushbacks, met name het terugdrijven van bootjes met vluchtelingen, zelfs indien dit betekent dat de opvarenden een zekere dood tegemoet gaan. Het stelt voor dat vluchtelingen “overgebracht worden naar een veilig derde land” waar de asielprocedure wordt doorlopen, naar het voorstel van de Britse Tories om vluchtelingen naar Rwanda over te brengen.
Gezinshereniging moet voor het VB nog strenger en beperkt worden tot wie gehuwd was voor één van de partners legaal migreerde. Daarbij moet het begrip ‘gezin’ volgens het VB “strikter”, waarbij bijvoorbeeld ongehuwde partners worden uitgesloten. Dat maakt gezinshereniging na migratie wegens homofobe vervolging onmogelijk, er moet voor het VB immers sprake zijn van een huwelijk voor één van de partners vluchtte. In landen met homofobe wetgeving is een huwelijk tussen mensen van hetzelfde geslacht niet mogelijk. Een verblijfsvergunning op basis van een samenlevingscontract wil het VB uitdrukkelijk afschaffen (punt 68), het kan enkel op basis van een huwelijk.
Vervolgens wil het VB extra drempels voor vluchtelingen met kortere periodes om beroep in te dienen tegen een negatieve beslissing, minder toegang tot juridische begeleiding, enkel collectieve opvang in asielcentra, inbeslagname van bezittingen, afschaffing van zakgeld voor asielzoekers, verplichte gemeenschapsdienst … Een permanente verblijfsvergunning wordt gekoppeld aan voorwaarden zoals een inburgeringsexamen na een opleiding. De partij stelt dat de kost van één inburgeringstraject 4500 euro bedraagt en dat migranten dit zelf volledig moeten betalen. “Het zal allicht de beste aanmoediging zijn om te slagen,” aldus het VB.
Verder zijn er maatregelen om het leven van mensen met een migratie-achtergrond zo moeilijk mogelijk te maken en zich daar zoveel mogelijk mee te bemoeien. Het VB wil dat de overheid zich moeit met wat mensen dragen (geen hoofddoek), wat ze eten (geen halal) en overgaat tot het inperken van politieke vrijheden (afschaffing gemeentelijk stemrecht) en religieuze vrijheden (intrekking van de erkenning van de islamitische godsdienst – als enige religie, na de reeks over misbruik in de katholieke kerk bleef het wel erg stil bij extreemrechts) … De toegang tot nationaliteit wordt beperkt. Verenigingen die actief zijn onder mensen met een migratie-achtergrond waaronder Vluchtelingenwerk Vlaanderen mogen voor het VB geen enkele subsidie meer krijgen. Dat zegt een partij die leeft van de overheidsmiddelen en die investeert in Amerikaanse sociale mediabedrijven of nog in luxewagens voor de eigen parlementsleden, zoals de Maserati van Filip Dewinter.
Als asociale partij bij uitstek wil het VB morrelen aan de sociale zekerheid. De sociale zekerheid is het resultaat van arbeidersstrijd, overigens vaak tegen extreemrechts zoals met de staking van 1936 die betaalde vakantie afdwong of nog door de rol van de arbeidersbeweging in het verzet tegen het nazisme tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het is de arbeidersbeweging die rechten heeft afgedwongen. Het VB wil die rechten op basis van afkomst en taalkennis afbouwen. Het wil de toegang beperken tot wie minstens acht jaar wettelijk in België verblijft, minstens drie jaar voltijds gewerkt heeft en behoorlijk Nederlands kent (punt 82). Verder wil het VB het recht op sociale uitkeringen sowieso afschaffen voor wie de taal niet spreekt (punt 86). Wie jarenlang gewerkt heeft, maar onvoldoende de taal kent moet voor het VB dus het recht op pensioen ontzegd worden. En wat met mensen van het ‘eigen volk’ die onvoldoende taalvaardig zijn? Ook de voorwaarde van drie jaar voltijds werken kan gemakkelijk uitgebreid worden tot al wie werkloos wordt.
Om het plaatje compleet te maken, wil het VB elke hulp aan mensen zonder papieren criminaliseren. Enkel hulp gericht op een terugkeerbeleid mag, zoniet dreigen harde straffen. Wie een negatieve beslissing krijgt, moet voor het VB bovendien een financiële waarborg betalen met het oog op uitwijzing. Terwijl het VB weigert om het geld te zoeken bij wie het heeft, wil het manu militari alle mogelijke middelen uit vluchtelingen kloppen.
Waar het VB zich steevast aan de kant van de werkgevers schaart, heeft het wel een meningsverschil met VOKA omtrent economische migratie. De bazen willen goedkope buitenlandse arbeidskrachten, zeker op een moment van krapte op de arbeidsmarkt. Extreemrechts wil er niet van weten. In punt 90 merkt het VB op dat er door de robotisering sowieso “forse personeelsinkrimpingen” zullen zijn en daarnaast moet de krapte op de arbeidsmarkt maar opgelost worden door “de activering van de bestaande arbeidsreserves.” Kortom: de langdurig zieken moeten terug aan het werk. Steeds weer toont extreemrechts aan dat het niet in het belang van de meerderheid van de bevolking is. Wat dit punt betreft, is het ook interessant om te vermelden wat er niet gezegd wordt. Nu het VB zich steeds meer richt op de plattelandsbevolking en zelfs campagne voerde met de slogan ‘Red onze boeren’, wordt in alle talen gezwegen over mensen-zonder-papieren en seizoensarbeiders van diverse afkomsten die in de landbouw werkzaam zijn.
Het VB beweert dat het asielbeleid van België vandaag 1 miljard euro per jaar kost. Een groot deel daarvan gaat naar lonen van Belgische personeelsleden, maar dat wordt er natuurlijk niet bij gezegd. Evenmin is er een berekening van wat het VB-model van pushbacks en vluchtelingenkampen in ‘veilige derde landen’ zou kosten.
Tot slot is er nog een opmerkelijk verschil tussen het oude 70-puntenplan en het nieuwe 100-puntenplan. Waar het 70-puntenplan expliciet sprak over werk en sociale huisvesting voor het ‘eigen volk’, is het 100-puntenplan enkel negatief gesteld.
Gevaar voor volledige werkende klasse
De voorstellen van het VB voor vluchtelingen en mensen met een migratie-achtergrond gaan regelrecht in tegen de belangen van de hele werkende klasse. We gaven al het voorbeeld van de aanvallen op de sociale zekerheid, waarbij bestaande rechten van de arbeidersbeweging worden afgebouwd en waarbij de deur wordt geopend om deze afbouw te veralgemenen. Als extreemrechts nu voorstelt dat migranten de volledige kost van verplichte inburgeringscursussen moeten betalen, kan dat gemakkelijk doorgetrokken worden naar andere studies en vormingen. Eerder stelde het VB reeds dat universiteiten kunnen besparen op ‘nutteloze’ richtingen zoals genderstudies…
Het voorstel van verplichte gemeenschapsdienst door asielzoekers wordt uitdrukkelijk uitgebreid tot de gemeente waar het asielcentrum gevestigd is. Die gemeenten zouden dus over personeel beschikken dat verplicht moet werken aan 2 euro per uur. Welke gemeente zal nog personeel aan degelijke contracten, laat staan statuten, aanwerven als er een reservoir aan quasi gratis dwangarbeid is?! Als extreemrechts begint met verplichte gemeenschapsdienst voor asielzoekers, zal rechts dit doorzetten voor werklozen. In plaats van werklozen een degelijke job aan te bieden, moeten ze in dat geval werken voor hun uitkering.
Een beleid dat neerkomt op razzia’s, deportaties, dwangarbeid en kampen, klinkt nogal jaren 1930. Dat ging ook toen gepaard met aanvallen op de belangen van de werkende klasse, onder meer door het opvoeren van de productiviteit, het verlagen van de lonen, het militariseren van de arbeidsverhoudingen, het afbouwen van sociale bescherming en het afschaffen van het recht op organisatie. Uiteindelijk kwam al wie niet in het fascistische plaatje paste in de kampen terecht, waaronder heel wat activisten uit de arbeidersbeweging.
Extreemrechts kan scoren met racisme op basis van sociale tekorten. Het jarenlange besparingsbeleid heeft een grote ongelijkheid en tekorten veroorzaakt, niet alleen in de armste landen maar ook hier. Wonen is zowat onbetaalbaar geworden, openbare diensten werden afgebouwd en voor alles moeten we in de wachtrij staan: voor een plaats in de kinderopvang, in een school naar eigen keuze, voor een onbetaalbaar plaatsje in de ouderenzorg, voor een sociale woning. In die context is het logisch dat de komst van vluchtelingen wantrouwen en vrees opwekt, dat de sociale tekorten nog zullen toenemen. De langdurige afwezigheid van een sterke consequente linkerzijde die opkomt voor collectieve antwoorden op maatschappelijke problemen, versterkt dit wantrouwen. Het zijn echter niet de vluchtelingen die de tekorten veroorzaken.
Een links antwoord
We moeten geduldig uitleggen wie verantwoordelijk is voor de sociale tekorten: de bankiers en speculanten die in de financiële crisis moesten gered worden en de rekening doorschoven naar de gemeenschap. Of nog de aandeelhouders van de grote bedrijven die jaar na jaar nieuwe belastingcadeaus krijgen terwijl ze recordwinsten boekten terwijl onze energiefactuur of winkelkarretje onbetaalbaar werden. Al jaren wordt niet of amper in sociale huisvesting geïnvesteerd. Dat komt niet door de vluchtelingen maar door het besparingsbeleid. Hetzelfde geldt voor onderwijs, zorg, openbaar vervoer, … Met de kost voor vluchtelingen valt het trouwens mee, het IMF berekende in 2020 dat het om slechts 0,09% van het BBP gaat. Van de totale kinderbijslag komt 0,1% terecht bij vluchtelingen. Maar wie zelf in armoede leeft en in een situatie van tekorten in concurrentie gesteld wordt met vluchtelingen, heeft weinig boodschap aan die statistieken zeker omdat de gevestigde politici om hun eigen rol te verdoezelen de vluchtelingen en migranten als zondebok misbruiken.
Populistisch en extreemrechts stellen sociale spanningen voor als het resultaat van cultuur of religie, alsof die zelf niet bepaald worden door de maatschappelijke context waar ze uitdrukkingen van zijn! Bovendien worden de bestaande tekorten als een gegeven gezien, waarbij de enige vraag is welke laag van werkenden en armen ervoor moet opdraaien. De discussie wordt weggeleid zowel van de redenen voor het asociaal beleid hier als van de oorzaken waarom mensen vluchten. Zo zetten ze de waarheid op zijn kop: niet het kapitalisme en haar politieke knechten, maar integendeel wie begrip en sympathie opbrengt, wordt verantwoordelijk gesteld voor de vluchtelingencrisis en de sociale tekorten.
Wij staan voor solidariteit en dus voor het verwelkomen en opvangen van slachtoffers van het asociaal beleid. We verwerpen de repressieve politiek van opsluiten van kinderen, doodschieten van vluchtelingen en andere vormen van ontmenselijking. Dat koppelen we aan een actieve strijd tegen het asociaal beleid zelf, het systeem van oorlog, neokoloniale plundering, klimaatverandering … Enkel door het kapitalisme te stoppen, kan er een fundamenteel antwoord op de vluchtelingencrisis geboden worden. Ontmenselijking zit in de logica van dit systeem, iedere poging tot een menselijke benadering botst met het kapitalisme.
Wereldwijd is de arbeidersbeweging nooit sterker geweest, zo ook haar potentieel tot verzet tegen uitbuiting en kapitalisme. Dat vereist een zo groot mogelijke eenheid van alle werkenden en hun gezinnen. Het is in het belang van de volledige arbeidersklasse dat we de neerwaartse spiraal van lonen en arbeidsvoorwaarden stoppen door er samen tegen in te gaan. De ketting van de arbeidersbeweging is maar zo sterk als de zwakste schakels ervan. Vluchtelingen worden misbruikt voor zwartwerk en sociale dumping, zelfs bij publieke bouwprojecten zoals de renovatie van de metrostations in Brussel. Vandaar overigens dat sommige delen van het establishment pleiten voor een soepeler vluchtelingenbeleid. We hebben begrip voor de slogan ‘open grenzen,’ maar dat wordt door een overgrote meerderheid van de werkenden, inclusief migranten die hier al langer zijn, gezien als een bedreiging voor hun jobs, lonen en arbeidsvoorwaarden. Het biedt ook geen antwoord op de tekorten in de samenleving. De vakbonden hebben de organisatiekracht om de eenheid van alle werkenden en onderdrukten te organiseren, die broodnodig is in de strijd tegen de tekorten en voor een herverdeling van de bestaande middelen.
Het antwoord ligt in een offensief actieprogramma, waarbij we samen strijden voor een massaal plan van publieke investeringen in meer sociale huisvesting, onderwijs, zorg en degelijke jobs voor iedereen, los van afkomst, geboorteplaats of religie. Om gemeenten echt ‘gastvrij’ te maken, moeten er sociale woningen en scholen bijkomen. Vluchtelingen toevoegen aan de wachtlijsten voor sociale huisvesting zonder het aanbod ervan op te trekken, vergroot slechts de concurrentie tussen wie al lang aan het wachten is op betaalbaar wonen.
Nieuw is die concurrentie niet en de gevolgen ervan zijn evenmin fundamenteel anders dan in het verleden. In 1870 omschreef Marx hoe Ierse werkenden door het Britse kapitalisme werden gebruikt: “De Engelse burgerij heeft de Ierse ellende niet alleen gebruikt om de arbeidersklasse in Engeland neer te drukken door de gedwongen immigratie van arme Ieren, maar ook door de arbeidersklasse in twee vijandige kampen te verdelen. De gewone Engelse arbeider haat de Ierse arbeider als concurrent die de lonen en levensstandaard naar beneden trekt.” Verdeeldheid en haat zijn ook vandaag zaken waar de op winst beluste commerciële massamedia van smullen.
De strijd voor sociale verandering in eigen land moet uiteraard samengaan met een internationalistische opstelling: verzet tegen imperialistische oorlogen, actieve solidariteit met de arbeidersbeweging doorheen de wereld en met initiatieven die de werkenden en armen politiek organiseren voor een socialistisch alternatief. Een succesvolle omverwerping van het kapitalisme in één land zou niet de mogelijkheid aan dat land bieden om alle armen van de hele wereld op te vangen, maar zou wel een inspiratie en voorbeeld zijn voor werkenden en armen elders om dezelfde weg op te gaan.
Een socialistische wereld zou geen paspoorten of grenzen kennen, laat staan gesloten centra en deportaties. Het zou een wereld zijn waarin mensen niet gedwongen worden om te vluchten. Een democratische socialistische wereldplanning zou de enorme mogelijkheden op vlak van productie, wetenschap en techniek richten op de noden van de volledige bevolking. Wie dan nog naar een ander deel van de wereld trekt, zou dit uit vrijwillige keuze doen.