China: maakt Xi Jinping een linkse bocht?

De CCP zet hardhandige acties op en praat steeds meer over ‘gemeenschappelijke welvaart’. Wat betekent dit?

De Chinese dictator Xi Jinping heeft dit jaar al 14 hardhandige acties opgezet. Er werd hardhandig opgetreden tegen LGBTQI+-mensen met onder meer een verbod op ‘sissy boy’-popsterren en beroemdheden in de media. Online LGBTQI+-groepen en –websites zijn verboden en sommige universiteiten leggen registers aan van homoseksuele studenten. In feite wordt homoseksualiteit opnieuw gecriminaliseerd.

Er wordt verder hard opgetreden tegen private onderwijsbedrijven, tegen computerspelletjes, tegen het leren van Engels op school. Er zijn harde maatregelen tegen enkele grote bedrijven als Alibaba, Tencent en TikTok, de eigenaar van ByteDance. Dit zorgde dit jaar voor het wegvegen van bijna drie biljoen dollar aan waarde van Chinese aandelen. Xi uitte kritiek op de “buitensporige inkomens” en verklaarde dat miljardairs “iets moeten terugdoen” voor de samenleving.

De populistische bocht van Xi heeft enkele kapitalistische commentatoren gealarmeerd. De Financial Times vroeg zich af of er nog in China kan geïnvesteerd worden. Georges Soros verklaarde dat Xi Jinping terugkeert naar het maoïsme. Ook sommige pseudo-linkse aanhangers van het autoritaire regime zijn enthousiast: ze zien in het nieuwe beleid een bevestiging dat Xi Jinping voor ‘socialisme’ zou staan.

Dit is echter geen socialisme of antikapitalisme. Het is geen links populisme, mar rechts populisme. Xi wil het Chinese kapitalisme en zijn eigen dictatuur redden. Andere kapitalistische regeringen – het duidelijkst Biden in de VS – leggen strengere regelgeving en hogere belastingen op aan grote bedrijven. Zij laten het rigide neoliberale beleid varen vanwege de crisis van het kapitalistische systeem. In China gebruikt de CCP (de zogenaamde ‘Communistische’ Partij) de methode van hardhandig optreden en strengere overheidscontrole om een soortgelijk resultaat te bereiken.

Wat is “gemeenschappelijke welvaart”?

Xi’s slogan van “gemeenschappelijke welvaart” is niet socialistisch of communistisch. Het is eigenlijk een Confuciaans concept. “Gemeenschappelijke welvaart” was het programma van Sun Yat-sen’s Kwomintang honderd jaar geleden. Socialisten benadrukken de noodzaak om de macht van het kapitaal omver te werpen en een democratische controle van de arbeidersklasse over de economie tot stand te brengen.

Xi Jinping benadrukt dat zijn beleid niet betekent “de rijken doden om de armen te helpen.” Xi’s trouwe luitenant vice-premier Liu He heeft de afgelopen dagen geruststellende verklaringen afgelegd dat het CCP-regime een “onwrikbare inzet” aan de dag legt voor private ondernemingen en dat dit “niet zal veranderen.”

Het regime van Xi bewandelt een dunne lijn om zijn door de staat geleide vorm van kapitalisme te verdedigen door maatregelen te nemen tegen sommige delen van de kapitalistische klasse die te veel macht hebben vergaard – zoals de tech-moguls Jack Ma van Alibaba en Pony Ma van Tencent – en tegelijkertijd populistische retoriek te gebruiken om de groeiende ontevredenheid van de massa over de dalende levensstandaard, de stijgende kosten en de schokkende ongelijkheid te sussen.

China heeft veruit meer miljardairs (gemeten in Amerikaanse dollars) dan de VS: 1.058 in China tegen 696 in de VS (bron: Hurun List, juni 2021). De rijkste één procent van de Chinezen (14 miljoen mensen) bezit meer dan de armste 50 procent van de bevolking (700 miljoen mensen). Dit is het resultaat van het ultra-kapitalistische beleid van de Communistische Partij.

Populisme en nationalisme

Xi’s campagne combineert een aantal populistische aanvallen op grote private bedrijven, rijke beroemdheden en parasitaire sectoren zoals de private industrie van bijlessen, met rechtse homofobe, anti-feministische en ultranationalistische propaganda. Homoseksualiteit en ‘verwijfde’ mannen zijn westerse ideeën en tendensen die China schaden, aldus de regering.

Anti-westers nationalisme is een belangrijk ingrediënt in alle uitspraken van de regering om de samenleving klaar te stomen voor een langdurige en vernietigende strijd in de nieuwe imperialistische Koude Oorlog tussen de VS en China.

De democratische strijd in Hongkong wordt op dezelfde wijze voorgesteld als een Westers complot. Beijing heeft gezworen de ‘onpatriottische elementen’ in Hongkong met brute repressie te verpletteren. In Hongkong worden de vakbonden effectief vermorzeld en hun leiders zitten in de gevangenis. Net als op het vasteland van China worden de rechten van de arbeiders meedogenloos onderdrukt om de kapitalistische “stabiliteit” te verwezenlijken.

Meervoudige crises

Waarom doet Xi Jinping dit? Het antwoord is dat het Chinese kapitalisme, net als het kapitalisme wereldwijd, een ernstige crisis doormaakt – eigenlijk niet één, maar vele. China maakt een bevolkingscrisis door, die veel erger is dan zelfs uit de overheidsstatistieken blijkt. Het geboortecijfer is sterk gedaald. Vorig jaar werden er in India twee keer zoveel kinderen geboren (24 miljoen) dan in China (12 miljoen), terwijl deze landen ongeveer evenveel inwoners hebben.

Er is een schuldencrisis, die in sterke mate verband houdt met China’s vastgoedzeepbel. Eén van de grootste vastgoedconglomeraten van het land, Evergrande, is nu failliet met meer dan 300 miljard dollar aan schulden. Dat is meer schuld dan de meeste landen hebben opgebouwd. Of de regering Evergrande zal redden of het failliet zal laten gaan, is een vraag die de financiële markten bezighoudt. En Evergrande is niet alleen: er zijn meer potentieel grote faillissementen die eraan komen.

Huisvesting in China is onbetaalbaar, zelfs voor veel mensen uit de middenklasse. De gemiddelde prijs van een appartement in de megastad Shenzhen is 44 keer het gemiddelde jaarsalaris van de stad. In Los Angeles is dat 9,6 keer en in New York 5,4 keer.

De kosten van huisvesting en onderwijs zijn de belangrijkste redenen waarom Chinezen het zich niet kunnen veroorloven om kinderen te krijgen. Dit wordt veroorzaakt door het kapitalisme en zijn speculatie in vastgoedprijzen. En ook door de inkrimping van de openbare diensten. Uit een onderzoek van de regering blijkt dat een grote meerderheid van de Chinese gezinnen een derde van hun inkomen besteedt aan de opleiding van hun kinderen.

Het hardhandig optreden tegen private onderwijsbedrijven en ook tegen kinderen die online computerspelletjes spelen, is een populistisch signaal aan ouders dat de regering optreedt. Maar hoewel deze maatregelen een deel van de kapitalistische klasse raken, pakken ze niet de diepe structurele problemen in het onderwijssysteem aan die zo’n grote financiële last leggen op de schouders van gewone gezinnen.

Onpopulair beleid

Om de bevolkingscrisis aan te pakken, kondigde Xi in mei een drie-kind-beleid aan, waarbij elk gezin als doel heeft om drie kinderen te krijgen, terwijl vijf jaar geleden de limiet nog één kind was. De regering heeft zich misrekend. Het drie-kind-beleid werd door het publiek zeer negatief onthaald. Voor velen was het alleen maar een bevestiging dat de regering totaal geen voeling heeft met de realiteit en niet begrijpt onder welke verschrikkelijke druk gewone gezinnen gebukt gaan.

Het regime van Xi geeft nu ook “door het Westen geïnspireerde homoseksualiteit” en de erosie van “traditionele gezinswaarden” de schuld van het dalende geboortecijfer. Een recente rechtszaak sprak zich uit voor een schoolboek waarin homoseksualiteit als een “geestelijke stoornis” wordt bestempeld, wat tot 2001 het officiële standpunt van de regering was.

Ook de economie verkeert in een crisis. De Chinese economie is in juli gekrompen, waaruit blijkt dat het post-pandemische herstel al op zijn retour is. Een schulden- en bevolkingscrisis zou China in een Japans scenario kunnen duwen. De Japanse economie is nu even groot als in 1995.

Imperialisme betekent repressie

Een andere crisis voor Xi’s regime is de Koude Oorlog tussen de VS en China. Binnen de heersende klasse van China groeit de onrust dat zij aan het verliezen zijn. Het anti-Chinese beleid van de VS, met name het verkoop- en leveringsverbod voor tientallen Chinese technologiebedrijven, is pijnlijk.

De grootste crisis voor Xi Jinping is de groeiende ontevredenheid van arbeiders, jongeren en in toenemende mate ook de Chinese middenklasse. Deze factoren verklaren het nieuwe populistische beleid. Xi Jinping wil zijn kroning als dictator-voor-het-leven veiligstellen op een belangrijk congres in november 2022. Hij is wanhopig om de steun van zijn regime voor deze gebeurtenis op te bouwen.

Dit kan nog meer repressie en aanvallen op arbeidersstakingen, Hongkong-activisten, Oeigoerse moslims in Xinjiang, LGBTQ-mensen en feministen in China betekenen.

Daarom doen Chinese socialisten een oproep tot solidariteit en steun van arbeidersactivisten op internationaal niveau. Solidariteit tegen repressie in China en Hongkong is een campagne die deze solidariteit wil organiseren. Je kan de campagne hier vinden:

• Facebook: https://www.facebook.com/hkrepression
• Instagram: solidarity.china.hongkong
• Twitter: @SolidarityHKCN

Werkenden van alle landen moeten zich verenigen tegen dictatuur en kapitalisme!