Israël/Palestina. Hoe kan een Palestijnse staat bekomen worden?
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry onderhandelde recent met vertegenwoordigers van de Arabische Liga om het vredesproces nieuw leven in te blazen. Naarmate de opeenvolgende Israëlische regeringen stelselmatig het aantal Joodse kolonisten op de Westelijke Jordaanoever en Oost Jeruzalem hebben opgedreven, vragen steeds meer mensen zich af of een Palestijnse staat naast Israël mogelijk is. Sommigen gaan in de richting van een oplossing met ‘twee staten’. Welk standpunt nemen socialisten in tegenover de eis van een Palestijnse staat en voor het beëindigen van dit aanslepende nationale conflict?
Meer dan vier miljoen Palestijnen doorheen de Westelijke Jordaanover en Gaza lijden bijzonder hard onder de Israëlische bezetting. Er is een hoge graad van armoede en werkloosheid. Er zijn regelmatig brutale invallen en luchtaanvallen door het Israëlische leger. Het doel daarvan is duidelijk: vermoorden en intimideren. De afgelopen 12 jaar vielen er meer dan 6500 dodelijke slachtoffers. De Palestijnse bevolking kijkt uit naar een einde van deze nachtmerrie. De massale bewegingen waarmee dictators in Tunesië en Egypte in 2011 werden omvergeworpen, vormde een inspiratiebron voor de Palestijnen die hoopten dat hun eigen strijd een stap vooruit zou zetten.
Er waren de afgelopen twee jaar tal van betogingen op de Westelijke Jordaanoever, van solidariteit met hongerstakingen en protest van Palestijnse gevangenen tot acties tegen het besparingsbeleid. Er was in december onder meer een 48-urenstaking van het personeel van de Palestijnse Autoriteit dat achterstallige lonen opeiste. De veiligheidsdiensten van de Palestijnse Autoriteit aarzelden niet om traangas en matrakken in te zetten tegen betogers.
Heel wat woede tegenover het besparingsbeleid van de Palestijnse Autoriteit is eigenlijk gericht tegen de bezetting. Maar het is ook gericht tegen de Palestijnse leiders die meewerken aan de bezetting. Een populaire eis is die van het vertrek van de premier van de Palestijnse Autoriteit, Salam Fayyad, en van president Mahmoud Abbas. Die slagen er niet in om de Palestijnse belangen te verdedigen.
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van oktober vorig jaar was er een sterke afname van de steun voor Fatah, de partij van Abbas. Onafhankelijke kandidaten deden het erg goed in grotere steden als Nablus, Ramallah en Jenin.
Er waren recent ook protestacties in Gaza naar aanleiding van de afname van de buitenlandse hulp. Er is doorheen de Palestijnse gebieden een brede steun voor het stopzetten van de scheiding tussen de door Hamas geleide Gazastrook en de door Fatah gecontroleerde Westelijke Jordaanoever. Die scheiding duurt nu al sinds 2007. Onder druk werden sinds mei 2011 drie verzoeningsakkoorden gesloten, maar er is nog geen nieuwe eengemaakte regering.
Oproep aan de VN
Toen Abbas in november aan de VN vroeg om de status van de Palestijnse gebieden van ‘entiteit’ te veranderen in ‘staat’, was dat een uitdrukking van de enorme wanhoop onder de bevolking maar ook van zijn eigen falen om iets aan het lot van de bevolking te veranderen. Onder druk van onderuit werd hardere taal gesproken en had hij het over ‘etnische zuiveringen’ in Oost-Jeruzalem en elders.
Abbas kreeg van de VN het statuut van ‘observerende staat’, geen lidstaat van de VN. Veel Palestijnen zagen daar een welkome stap in, maar weinigen zagen er meer in dan een symbolische overwinning met een verdiende internationale vernedering voor een steeds meer geïsoleerde heersende klasse in Israël. Slechts acht van de 193 leden van de VN Raad stemden met Israël tegen de resolutie.
De Israëlische regering reageerde op de stemming bij de VN – op een ogenblik dat er verkiezingen zaten aan te komen in eigen land – door miljoenen aan belastinggeld voor de Palestijnse Autoriteit in te houden en door nieuwe projecten voor nederzettingen aan te kondigen. Er is al een record aantal Joodse kolonisten – meer dan een half miljoen – maar het voorgestelde plan dreigt er nog een pak bij te creëren waardoor de Westelijke Jordaanoever in twee wordt gesplitst en waarbij het Arabische Oost Jeruzalem wordt gescheiden van de Westelijke Jordaanoever. Er zouden 2610 huizen gebouwd worden tussen Jeruzalem en Betlehem.
Zelfs de verantwoordelijke voor de onderhandelaars van de PA, Saeb Erekat, moest een sterke uitspraak doen: “Spreek niet over een tweestatenoplossing… ze willen één staat tussen de Jordaan en de Middellandse Zee.”
Oorsprong van tweestatenoplossing
VN-resolutie 181 uit 1947 vormde de basis voor decennia van bloedig conflict. In de resolutie werd bepaald dat het mandaatgebied van Palestina zou opgedeeld worden om een Israëlische staat te creëren. Dat werd door Israël aangegrepen om steeds meer grondgebied in te palmen en uiteindelijk de volledige controle te verwerven door de oorlogen van 1948-49 en 1967. Vandaag zijn er ongeveer vijf miljoen Palestijnen die door de VN erkend werden als vluchtelingen als gevolg van deze oorlogen. Meer dan drie miljoen van hen verblijven in omringende landen.
De Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) besliste in 1988 om de niet gerealiseerde eis voor een Palestijnse staat binnen de grenzen voor de opdeling los te laten en riep op tot een tweestatenoplossing – een onafhankelijk Palestina naast Israël. Dat werd gebaseerd op het Israëlische grondgebied voor de zesdaagse oorlog van 1967, waardoor de Palestijnen de Westelijke Jordaanoever, Gaza en Oost Jeruzalem als hoofdstad zouden controleren. Dat gebied betreft 22% van het Palestijnse gebied voor 1948.
In de jaren 1990 gingen de PLO-leiders verder en erkenden ze het bestaan van Israël. Zelfs de rechtse islamistische leiders van Hamas, die weigeren om Israël te erkennen, hebben er al meermaals op gewezen dat er op langere termijn een onderhandelde oplossing mogelijk is.
Kapitalistisch falen
De strijd tegen het bezuinigingsbeleid en voor nationale bevrijding zijn nauw met elkaar verbonden. Geen van beide kan gewonnen worden zonder een fundamentele verandering in de samenleving. Het kapitalisme is totaal niet in staat om het conflict over de grond, grondstoffen, markten,… op te lossen.
Het Westerse imperialisme en de Israëlische heersende klasse dragen de centrale verantwoordelijkheid voor het lijden van de Palestijnen. Maar ook de Arabische kapitalistische elites hebben niets ernstig gedaan om de belangen van de Palestijnse massa’s te verdedigen. Een stap vooruit voor de Palestijnse bevolking zou immers kunnen leiden tot een nieuwe golf van strijd door arbeiders en jongeren in de hele regio – waaronder onderdrukte minderheden – en dat kan de rijkdom en de privileges van de elite bedreigen.
De Arabische elites, waaronder de rijkste Palestijnen, hebben meer gemeen met de rest van de rijken in de wereld (ook de Israëlische superrijken) dan met de gewone Palestijnse bevolking. Ze lijken iets te willen doen voor de Palestijnse bevolking om hun populariteit op te krikken, maar de meesten aarzelen niet om tegelijk geheime zakendeals te sluiten met hun Israëlische tegenhangers en multinationals.
Geen enkele kapitalistische strateeg is in staat om een oplossing naar voor te schuiven waarbij er een echte Palestijnse staat komt met de nodige investeringen in deze staat, terwijl tegelijk de Israëlische heersende klasse tevreden wordt gesteld.
De Israëlische kapitalisten hebben verschillende redenen om stappen in de richting van een echte Palestijnse staat te vermijden. Dat omvat het feit dat het geen regime in de achtertuin wil dat over wapens beschikt en grond dat door Israël werd ingepikt wil heroveren. Zo’n staat zou een inspiratie vormen voor Palestijnen in Israël zelf om daar voor gelijkheid op te komen, Palestijnse vluchtelingen in de buurlanden zouden wel eens willen terugkeren. En het zou een inspiratie kunnen vormen voor de Israëlische Joodse en Palestijnse arbeiders en middenlagen om te strijden voor een betere levensstandaard. Tenslotte zou het tot een onvermijdelijke uitbarsting van woede leiden onder de harde kern van extreemrechtse Joodse kolonisten en hun aanhangers die ‘Judea en Samaria’ (het grootste deel van de Westelijke Jordaanoever) exclusief voor Joden willen.
Iedere mogelijke reden of propaganda wordt aangewend om onderhandelingen uit te stellen. De minste raket van Palestijnse milities die in Israël terecht komt volstaat, zelfs indien de PA en Hamas er niets mee te maken hebben. Een vaak ingeroepen excuus is dat de PA eerst Israël als Joodse staat moet erkennen. De Amerikaanse president Obama leek naar die eis te verwijzen tijdens zijn bezoek aan Israël in maart dit jaar. Nochtans hebben de PA-leiders het bestaan van Israël al lang erkend en werkt hun veiligheidsapparaat nauw samen met dat van Israël.
Dit betekent echter niet dat de Israëlische leiders tussen bloedige oplevingen van het conflict in niet kunnen opschuiven en toegevingen doen aan de enorme internationale druk en als (al dan niet preventief) antwoord op de onvermijdelijke Palestijnse massastrijd die ongetwijfeld terug op de agenda zal komen te staan. Het is mogelijk dat dit kan leiden tot een vorm van vredesonderhandelingen of dat er toegevingen worden gedaan in een poging om het conflict onder controle te houden.
De Israëlische elite is bijzonder bezorgd omwille van het internationale isolement en door de gebeurtenissen in de regio (de nucleaire ontwikkelingen in Iran, het nieuwe regime in Egypte, de burgeroorlog in Syrië, antibezuinigingsprotest in Jordanië,…). Velen willen hun positie wat bijschaven om een nieuwe Palestijnse opstand te voorkomen door nu op een vredesproces in te zetten.
Er is momenteel wel een grote verdeeldheid over de te nemen stappen. Sommigen willen geen onderhandelingen, anderen dringen aan op snelle onderhandelingen met de PA. De voormalige leider van de geheime dienst Sjin Bet, Yaakov Perry, is nu in het parlement verkozen voor de partij Yesh Atid. Hij verklaarde in januari: “Staan we aan de rand van een derde intifada? Dat is een reële mogelijkheid omwille van de graad van wanhoop en de [politieke] patstelling.” Hij waarschuwde nog dat ‘fundamentalistische groepen’ het initiatief zouden nemen indien er geen vredesproces komt. (Haaretz 13 januari 2013)
De recent samengestelde coalitieregering, nog steeds onder leiding van Netanyahu, heeft de voormalige minister van Buitenlandse Zaken Tzipi Livni de opdracht gegeven om onderhandelingen op te starten. De geloofwaardigheid van Livni op dat vlak is alvast erg beperkt, zij was immers als minister mee verantwoordelijk voor de brutale militaire aanval op Gaza in 2008/09. Ze stelde dat de VN-stemming over het Palestijnse statuut in november een ‘strategische terroristische aanval’ was.
Maar het is toch mogelijk dat ze zal toezien op een aantal toegevingen en dat er op langere termijn een akkoord komt die zelfs een vorm van Palestijnse ‘staat’ toelaat en dat onder het kapitalisme. Maar het zou een staat zijn waarvan de vleugels kortgewiekt zijn en dat zowel op militaire als op economische wijze. Het zou alleszins niet overeenstemmen met wat de Palestijnen onder zelfbeschikking zien of met de roep naar een betere levensstandaard.
De Israëlische heersende klasse zorgde ervoor dat de Oslo-akkoorden van 1993 zeker geen stappenplan naar een onafhankelijk Palestina zouden vormen. Doorheen het ‘vredesproces’ werden nog steeds nieuwe Joodse nederzettingen gebouwd. In 1990, vlak voor de aanvang van het vredesproces, waren er 78.600 kolonisten op de Westelijke Jordaanoever, tegen 1997 (of vier jaar na het sluiten van de Oslo-akkoorden) waren dat er 154.400. Onder de vele beperkingen kwam er het Protocol van Parijs uit 1994 waarbij de economie van de PA aan de Israëlische werd onderworpen. De PA moest de Israëlische munt hanteren en water, elektriciteit en brandstof moesten exclusief uit Israël komen. Er werd een BTW-niveau ingevoerd dat aan dat van Israël was verbonden en pogingen om de PA het recht te geven om internationaal handel te voeren, werden verhinderd.
Nood aan massastrijd
Het CWI in Israël-Palestina (Maavak Sotzyalisti/Nidal Eshteraki) en de rest van onze internationale organisatie roept de Palestijnen op tot democratisch georganiseerde massale acties. Dat is cruciaal om hun strijd vooruit te helpen en om de broodnodige verdediging, met inbegrip van gewapende verdediging, tegen de aanvallen door het Israëlische leger en de moorddadige aanvallen door enkele hardleerse rechtse kolonisten te organiseren.
De Palestijnse bevolking in de bezette gebieden kwam eerder massaal in opstand met de eerste intifada vanaf 1987. Dat leidde tot toegevingen in de vorm van het vredesproces van Oslo en de creatie van de Palestijnse Autoriteit in 1994. Toen dat proces niet alleen geen belangrijke verbeteringen of een staat opleverde maar de situatie van de Palestijnen er bovendien verder op achteruit ging, ontstond de tweede intifada. Die beweging baseerde zich ten onrechte niet op massale actie. Het ging vooral om acties van individuen en organisaties die vanuit hun wanhoop overgingen tot acties waarover geen democratische discussie plaatsvond, zoals zelfmoordaanslagen en andere aanvallen op Israëlische burgers en andere doelwitten. De aanvallen op burgers waren contraproductief, het duwde de Israëlische Joden weg van steun aan de Palestijnse zaak en het leverde hen over aan de propaganda van de rechtse Israëlische regering. Het willekeurige karakter leidde bovendien tot zinloze bloedvergieten waarbij onschuldige slachtoffers vielen, waaronder kinderen en Israëlische Palestijnen.
Massastrijd is mogelijk tegen heel wat doelwitten, onder meer tegen de scheidingsmuur, de blokkades, de pogingen om grond in beslag te nemen, de vernietiging van huizen en andere aspecten van de bezetting. De Israëlische heersende klasse is bijzonder bang van een vastberaden, eengemaakte en uitbreidende beweging van de Palestijnen. Zo’n beweging kan immers niet zomaar op militaire basis gestopt worden.
De Tunesische en Egyptische arbeiders en armen hebben aangetoond hoe efficiënt massale actie kan zijn, ook al zijn die revoluties nog niet tot hun conclusies doorgetrokken.
Samen met de strijd tegen de bezetting, moeten de Palestijnen in de bezette gebieden zich ook richten tegen hun eigen pro-kapitalistische politieke leiders zowel van Fatah, Hamas, de islamitische Jihad en anderen. Die zijn immers niet in staat om een degelijke levensstandaard en nationale bevrijding aan te bieden. Er is nood aan comités aan de basis vanuit de lokale gemeenschappen, op de werkvloer, in de scholen,… om een nieuwe massale arbeiderspartij op te zetten waarmee het kapitalisme kan omver geworpen worden.
Eén staat
De Israëlische strategen verzetten zich koppig tegen de ontwikkeling van een echte Palestijnse staat naast Israël. Maar een oplossing van één staat, een ‘groot Israël’ of ‘Palestina’ met de volledige Israëlische bevolking en de Palestijnen uit de bezette gebieden waarbij die laatsten gelijke rechten hebben, is evenmin een optie die wordt overwogen. Het zou immers betekenen dat de Israëlische Joden een minderheid zouden worden – volgens demografische voorspellingen zou dat rond 2020 het geval zijn. En dat in de staat die de Joden zien als hun staat die aanvankelijk als veilige plaats werd opgezet na de Holocaust.
De bezetting is niet oneindig houdbaar. Dat is waarom de voormalige premier Ariel Sharon besloot om de ontwikkeling van een eengemaakte staat te doorkruisen door een eenzijdige afscheiding te ondernemen. De reden hiervoor lag bij de demografische ontwikkelingen en het feit dat de Palestijnse bevolking sneller groeit dan de Joodse.
Het dilemma voor de Israëlische kapitalisten – het nationale conflict en de demografische tendens – heeft geleid tot militaire repressie waarbij tegelijk geprobeerd wordt om de Palestijnen op te sluiten in door armoede geteisterde enclaves. Er wordt zeker in rechtse kringen geregeld gediscussieerd over andere schandalige ‘oplossingen’ zoals het overdragen van de repressie in Gaza aan een Arabische elite, de annexatie van de Westelijke Jordaanoever of het verdrijven van delen van de Palestijnen uit Israël/Palestina.
In tegenstelling tot hun heersende klasse hebben de Israëlische Joodse arbeiders geen voordeel bij het nationale conflict. Een meerderheid van de arbeiders steunt het idee van een Palestijnse staat naast Israël om zo ten minste een einde te maken aan de constante onveiligheid. Maar het idee van ‘één staat’ waarin ze een minderheid zouden worden, is niet bepaald aantrekkelijk voor de meeste Joodse arbeiders. Ze vrezen gediscrimineerd te worden in een land dat door hun voorouders werd gezien als een Joods thuisland en waarvoor ze enorme inspanningen leverden. Veel arbeiders vrezen dat zo’n staat een spiegelbeeld van de huidige situatie zou opleveren waarbij in plaats van de Palestijnen (zowel in als buiten Israël) de Israëlische Joden worden gediscrimineerd.
Deze vrees kwam nog scherp tot uiting in een peiling in oktober vorig jaar. Daaruit bleek dat 69% van de Israëlis tegenstander was van het idee om de Palestijnen stemrecht te geven indien Israël de Westelijke Jordaanoever zou annexeren.
Na decennia van conflict met een hoge dosis zionistische propaganda in Israël en een kortzichtige strategie van Palestijnse leiders, zijn er enorme obstakels om tot een wederzijds vertrouwen te komen. Die obstakels kunnen pas verwijderd worden als de imperialistische bemoeienissen en het kapitalisme in de regio worden uitgeschakeld. Intussen leggen socialisten de angst van de Israëlische arbeiders – en van de Palestijnen – voor ‘één staat’ niet gewoon naast zich neer, zoals veel linksen dat doen. We benadrukken de klassentegenstellingen in Israël en de fundamenteel tegenstrijdige belangen van de arbeidersklasse en de kapitalisten. De Israëlische arbeidersklasse heeft – omwille van haar positie in het productieproces – potentieel de macht om de Israëlische economie en het kapitalisme plat te leggen.
Veel marxisten waren tegen de creatie van Israël en wat toen nog het door het Britse imperialisme gecontroleerde mandaatgebied van Palestina was. Marxisten stelden toen dat dit de Palestijnen voor de borst zou stoten en dat het geen veilige oplossing zou vormen voor de Joodse bevolking. Maar nu dat Israël en een sterk nationaal bewustzijn zijn gevestigd, kan die realiteit niet zomaar genegeerd worden. Een Israëlische staat met zes miljoen Joodse inwoners en een van de sterkste militaire apparaten ter wereld, met ook een nucleaire capaciteit, kan niet militair worden verslagen door de Palestijnen of de legers van de Arabische staten om een oplossing van één Palestijnse staat op te leggen.
Hoe tot een oplossing komen?
De Joodse arbeiders hebben doorgaans een betere levensstandaard dan de Israëlische Palestijnen (die ook met 1,5 miljoen zijn). Maar toch is er een breed verspreide armoede en financiële onzekerheid. De opeenvolgende neoliberale aanvallen door de Israëlische regeringen kwamen hard aan op het vlak van diensten, jobs, rechten en uitkeringen.
Dit heeft geleid tot heel wat protest en stakingen door de Israëlische arbeiders – zowel Joden als Palestijnen – rond sociale en economische thema’s. Er waren tal van sociale conflicten, onder meer tegen privatiseringen, voor de betaling van achterstallige lonen of tegen lage lonen. Er waren ook protestacties tegen de aanvallen op democratische rechten, zo waren er acties tegen de wetgeving die een oproep tot een boycot verbiedt.
In 2011 was er de grote ‘tentenbeweging’ tegen de tekorten en hoge kosten voor huisvesting en tegen ‘sociale onrechtvaardigheid’ in het algemeen. Er waren betogingen van nooit geziene omvang in Israël, er waren honderdduizenden betogers.
Het is door de ontwikkeling van dergelijke bewegingen – die moeten gewapend worden met een programma voor verandering en met een oproep voor een nieuwe massale partij van arbeiders – dat de Israëlische heersende klasse met al haar brutaliteiten (waar niet alleen de Israëlische kapitalisten een patent op hebben) kan worden uitgedaagd en uiteindelijk aan de kant geschoven.
Twee staten
Een massale arbeiderspartij in Israël zou een programma voor een democratische socialistische samenleving naar voor moeten schuiven om de belangen van de werkende bevolking, waaronder de Palestijnse minderheid, in Israël centraal te stellen. Dat moet ook een eis voor het einde van de bezetting en de uitbuiting van de Palestijnse gebieden omvatten. Als onderdeel van dit programma zou het idee van twee staten bij een meerderheid van de werkende bevolking langs beide kanten een groter begrip genieten dan dat van één staat. Dat betekent niet dat er geen breed gedragen scepticisme is over de haalbaarheid van zo’n oplossing. De vele mislukte pogingen door kapitalistische politici hebben het scepticisme nog versterkt.
Vandaag is slechts een kleine minderheid van Israëlische Joden actief betrokken in de strijd voor een Palestijnse staat. Er zijn in de Israëlische samenleving nochtans heel wat vragen en zelfs ongemak over de bezetting van de Palestijnse gebieden. Een opvallend aantal soldaten en reservisten wil geen dienst doen in de bezette gebieden. Tegelijk is er een intensieve propaganda van de Israëlische regering om de greep op de bezette gebieden te rechtvaardigen in naam van de veiligheid. De amateuristische raketaanvallen vanuit Gaza op Israëlische steden worden gebruikt als reden om de repressie op te voeren. De scheidingsmuur en de beperkingen op handel en personenverkeer door Palestijnen, zijn volgens de regering nodig om de Israëlische bevolking te beschermen.
Weinig Israëlische Joden willen in een situatie met een permanente dreiging van conflict en oorlog leven. Dat betekent dat ze in bepaalde omstandigheden een positieve benadering zullen aannemen tegenover de Palestijnse zaak. De eigen strijd tegen de grote bedrijven in Israël, steun van arbeiders uit de bezette gebieden en de rest van de wereld voor deze strijd, nieuwe massastrijd van de Palestijnen en arbeiders in andere landen, het stopzetten van willekeurige aanslagen op Israëlische burgers. Dat zijn enkele factoren die tot een gezamenlijke strijd kunnen leiden.
Socialisme
Door aan beide kanten van de verdeeldheid een socialistisch programma naar voor te brengen, kan de basis gelegd worden voor onderhandelingen onder leiding van democratisch verkozen vertegenwoordigers van de Palestijnse en de Israëlische werkende bevolking. Zo’n onderhandelingen zouden in staat zijn om oplossingen naar voor te schuiven die niet mogelijk zijn onder het kapitalisme.
Het socialisme kan niet opgebouwd worden op basis van een vernietiging van een van beide nationaliteiten. Het is belangrijk om op te komen voor een gelijk recht op zelfbeschikking. Het is aan de arbeiders en armen in de regio om democratisch te beslissen hoe ze dat exact vertalen in een akkoord rond onder meer de grenzen, toegang tot water en andere grondstoffen, hoe Jeruzalem twee hoofdsteden kan vormen, de organisatie van de terugkeer van vluchtelingen, garanties voor de bescherming van de rechten van minderheden en andere cruciale kwesties.
De situatie in de regio zoals die vandaag wordt opgelegd door kapitalistische klassen, kan worden veranderd op basis van democratisch debat, consensus en gegarandeerde rechten. Onder het kapitalisme zullen er altijd obstakels blijven bestaan, maar onder een socialistisch beleid zouden die obstakels weg genomen worden door een fundamentele verbetering van de levensstandaard en de levensomstandigheden, onder meer door een verbetering van de productiekrachten door een publiek bezit van de productiemiddelen en een geplande economie waarbij ook een einde wordt gemaakt aan werkloosheid.
Het voorstel van twee staten – een socialistisch Palestina en een socialistisch Israël – is een voorstel op weg naar socialisme. Het is een voorstel dat gezien de huidige situatie het gemakkelijkste een gehoor zal vinden. Uiteraard is het daarbij mogelijk dat er tijdens het proces van socialistische omvorming of daarna op basis van een toegenomen vertrouwen in wederzijdse voordelen democratisch wordt beslist om een gezamenlijke staat te vormen als onderdeel van een socialistische confederatie van het Midden-Oosten.
Hoedanook zou het socialisme ervoor zorgen dat het Midden-Oosten niet langer het terrein is voor een van de meest complexe en langdurige nationale kwesties ter wereld, maar een gebied wordt waar verschillende nationaliteiten in harmonie samenleven en elkaar economisch, sociaal en cultureel versterken.
Judy Beishon
