Schotland. Socialisten en het referendum over onafhankelijkheid

Op 26 mei werd de campagne ‘Yes Scotland’ gelanceerd. Dat is de pro-onafhankelijkheidscampagne van onder meer de Scottish National Party en een aantal grote bedrijven. De Socialist Party Scotland roept op om ‘ja’ te stemmen, dus voor onafhankelijkheid, maar op een erg kritische wijze. De voorstellen van de SNP (goed voor 67 van de 129 zetels in het Schotse parlement) inzake onafhankelijkheid zijn absoluut onvoldoende. De SNP blijft binnen het kader van het kapitalisme met de dictatuur van het winstsysteem dat heeft geleid tot de ergste crisis in 80 jaar met nooit geziene besparingen.

Heel wat voorstanders van onafhankelijkheid nemen dit standpunt in omwille van sociale thema’s zoals het gebrek aan jobs, lage lonen en de aanvallen op de levensstandaard. Dat zijn beslissende elementen om een grondwetsverandering te eisen. De plannen van de SNP-leiding bieden er echter geen antwoorde op. De Socialist Party Scotland roept dan wel op om ja te stemmen, maar koppelt dit aan de noodzaak van een onafhankelijk socialistische Schotland als enige manier om oplossingen te bieden voor de fundamentele problemen waarmee de werkende bevolking en de jongeren worden geconfronteerd.

De campagne ‘Yes Scotland’ wordt gesteund door de SNP die er de leiding van vormt en voor de meeste middelen zorgt. Daarnaast is er steun van het Groene Schotse parlementslid Patrick Harvie, voormalig Labour parlementslid Denis Canavan en een reeks Schotse acteurs, schrijvers en muzikanten. De campagne geniet ook de steun van voormalig topbankier George Matheson van RBS (Royal Bank of Scotland), miljonair Tom Hunter en Brian Souter, de eigenaar van het private busbedrijf Stagecoach.

Het referendum zal in de herfst van 2014 plaatsvinden. Op dit ogenblik geeft ongeveer een derde van de bevolking aan voor onafhankelijkheid te zullen stemmen. Heel wat van de ruim een miljoen voorstanders van onafhankelijkheid zien in het referendum een kans om zich uit te spreken tegen de massale jongerenwerkloosheid, armoede en de aanhoudende besparingen. Dat is uiteraard vooral het geval onder de werkende bevolking en de jongeren.

Socialist Party Scotland heeft steeds de eis van een referendum over onafhankelijkheid ondersteund. Wij zouden het liefst een referendum met verschillende opties zien, waarbij maximale devolutie een optie is.

Op de bijeenkomst van Yes Scotland was er quasi geen vertegenwoordiging van de vakbonden of de arbeidersbeweging. De beperkingen van de campagne komen ook tot uiting in de vage principes waarop de campagne zich baseert. Aanhangers worden gevraagd om die principes te ondertekenen met als centrale argument: “Ik denk dat het voor ons allemaal beter is als de beslissingen over de toekomst van Schotland worden genomen door de mensen die het meeste betrokken zijn, namelijk de bevolking van Schotland.” Er wordt verder gegaan met de stelling: “We kunnen bouwen aan een groenere, rechtvaardigere en meer welvarende samenleving die sterker en succesvoller is dan vandaag.”

Met dergelijke retoriek over een Schotland van melk en honing wordt een poging gedaan om een fundamentele en onoverbrugbare kloof te dichten.

Onafhankelijkheid om de winsten op te drijven?

De leiding van de SNP is openlijk voorstander van het verlagen van het tarief van de vennootschapsbelasting voor de grote bedrijven. Ze willen zelfs nog 3% lager gaan dan de huidige nationale regering van Conservatieven en Liberaal-Democraten. Alex Salmond, de eerste minister van Schotland en partijleider van de SNP, verzet zich tegen extra belastingen op de miljardenwinsten van de oliesector. Hij staat vanzelfsprekend erg vijandig tegenover het idee van een nationalisatie van de olie- en gassector in een onafhankelijk Schotland. Ironisch genoeg zou de SNP de Britse pond als officiële munt behouden waarbij de intrestvoeten worden bepaald door de Bank of England. De onverkozen en geprivilegieerde monarchie zou blijven bestaan met de Queen als staatshoofd van een onafhankelijk Schotland.

Als het van de SNP afhangt, zullen de beslissingen over de toekomst van Schotland genomen worden in de raden van bestuur van multinationals, de banken en de grote bedrijven die de economie domineren. Het zou niet de Schotse bevolking zijn die kan beslissen.

Salmond wil zeggenschap over de belastingen van de grote bedrijven om daar de ‘lasten’ te beperken en van Schotland een investeringsvriendelijke enclave met lage belastingvoeten te maken. Dat is onvermijdelijk een benadering waarin de belangen van de rijken en machtigen voorgaan op die van de laag betaalde arbeiders, werklozen en gepensioneerden.

De Schotse minister van financiën, John Swinney (SNP), stelde in een interview: “Waar je ook bent – in Griekenland, Duitsland of een onafhankelijk Schotland – fiscale discipline moet er zijn.” Met andere woorden: de besparingen die worden gedicteerd door banken, aandeelhouders en het beleid dat wordt geëist door de Bank of England en de EU zouden gewoon worden voortgezet.

Tegen de achtergrond van een nooit geziene economische crisis die wel eens jaren zou kunnen duren, zou de SNP-leiding gewillig buigen voor de dictaten van de markt. De klappen zouden niet in de hoek van de bankiers, oliebedrijven en andere grote bedrijven vallen, maar bij diegenen die afhankelijk zijn van een loon, een pensioen, wie beroep wil doen op een openbare dienst,…

In het beste geval staan Salmond en Swinney voor een trager besparingsbeleid waarbij de nadruk iets minder op de besparingen ligt omdat deze over een langere termijn worden gespreid. In de praktijk zagen we echter dat de SNP er geen gras over liet groeien toen de nationale regering besparingen oplegde aan de Schotten.

De Socialist Party en de Scottish Anti-Cuts Coalition eisen dat de nationale besparingen niet worden doorgevoerd en dat de SNP-regering de3,3 miljard pond die zo van de Schotse bevolking werd gestolen terug eist. Maar een dergelijk standpunt past niet in de logica van de SNP-leiding.

Wij steunen de oproep om ‘Ja’ te stemmen in 2014 maar koppelen dat aan de nood van een socialistisch Schotland. In het referendum over de toekomstige relatie van Schotland met de rest van het Verenigd Koninkrijk moet de arbeidersklasse en de georganiseerde vakbonden in het bijzonder haar stem laten horen.

Wij zijn er voorstander van om een vakbondsconferentie bijeen te roepen met afgevaardigden van afdelingen, syndicale delegaties, gemeenschapsgroepen, antibesparingscampagnes,… Een dergelijke conferentie in het najaar zou de basis kunnen leggen voor een campagne rond hoe de Schotse bevoegdheden – verdere devolutie of onafhankelijkheid – zouden gebruikt worden in het belang van de meerderheid van de bevolking, waaronder de vakbondsleden, hun gezinnen en onze gemeenschappen. Dat zou de basis kunnen vormen voor een echte campagne vanuit de arbeidersbeweging tijdens het referendum.

Zo’n campagne zou er voor opkomen dat de extra bevoegdheden worden aangewend om:

• De besparingen te stoppen. Geen verdere aanvallen op jobs, lonen, pensioenen, openbare diensten en uitkeringen om de bankierscrisis te betalen. De Schotse regering moet uitgaan van een begroting waarin jobs, openbare diensten en de gemeenschap centraal staan. Ze zou een massale campagne opzetten om de gestolen miljarden bij de plundering van onze openbare diensten terug te eisen.
• De Schotse regering zou moeten opkomen voor hogere belastingen op de rijken en de grote bedrijven om zo de economische crisis aan te pakken. Waarom geen vermogenstaks van 50% op de winsten van de grote bedrijven die niet opnieuw worden geïnvesteerd? Die middelen zouden nuttig zijn om te investeren in een noodprogramma van publieke werken en jobcreatie.
• Steun voor het in publieke handen nemen van de banken, olie- en gassector, transport, de hernieuwbare energie en andere sleutelsectoren.
• In plaats van nepjobs voor jongeren en werklozen, echte jobs met echte lonen
• Afschaffing van de antivakbondswetten
• Stop de privatiseringen van de openbare diensten
• Een minimumloon van minstens 8 pond per uur
• Gratis en degelijk onderwijs van in de kleuterklas tot aan de unief. Geen inschrijvingsgeld, optrekken van de studiebeurzen.

Naast een reeks van dergelijke eisen, moeten socialisten en syndicalisten dringend bouwen aan een politieke vertegenwoordiging als alternatief op de besparingspartijen. We hebben nood aan onze eigen partij die opkomt voor onze belangen, net zoals de partijen van de grote bedrijven de belangen van de rijken en de big business verdedigen.

De Socialist Party Scotland roept op om ‘ja’ te stemmen, maar op kapitalistische basis is er geen uitweg. Een onafhankelijk socialistisch Schotland als onderdeel van een oprechte, vrijwillige en democratische socialistische confederatie met Engeland, Wales en Ierland, als stap naar een socialistisch Europa, is de enige manier waarop we voor eens en voor altijd een einde kunnen stellen aan de nachtmerrie van besparingen en kapitalisme.

Analyse door Philip Stott