Algemene stakingen op de agenda
Al die besparingen komen bovenop het neoliberale beleid van de voorgaande decennia waardoor het aandeel van de loontrekkenden in het nationaal inkomen al zo een 10% teruggelopen was. Uiteraard dragen we nog steeds de erfenis mee van de vorige periode: de verburgerlijking van de voormalige burgerlijke arbeiderspartijen – de sociaaldemocratie en de meerderheid van de communistische partijen -, de verrechtsing van de vakbondsleidingen, de omvorming van de vakbonden tot dienstenbonden, de terugloop van de syndicalisatiegraad in een meerderheid van de ontwikkelde kapitalistische landen en de afwezigheid van een breed socialistisch bewustzijn. Het zal tijd vergen vooraleer die erfenis volledig op de achtergrond verdwijnt. Maar hoe groot de rem van de officiële leiders op de arbeidersbeweging mag zijn, toch zullen de materiële condities hen dwingen om steeds weer in verzet te komen. Intussen zijn de Griekse arbeiders al aan hun 6de algemene staking toe. Het klopt dat Papandreou zich erop kan beroepen dat de rechtse regering Karamanlis verantwoordelijk is voor de crisis, maar diens krediet is niet oneindig. De vakbondsleiders worden systematisch uitgejouwd, de leiders van Syriza en KKE hebben geen antwoord en spijts alle bewegingen houdt de regering haar besparingskoers aan. Dat heeft uiteraard een effect, maar tot nog toe volstond het niet om de beweging te demoraliseren. De sociale gebeurtenissen in het najaar zullen explosief zijn.
Bovendien zullen de Griekse arbeiders vervoegd worden door de arbeiders van andere Europese landen. Op 21 mei 2010 betoogden 60.000 autoarbeiders, mijnwerkers en ambtenaren, met inbegrip van duizenden agenten, en ook studenten en gepensioneerden in Boekarest. De vakbonden waren verplicht een algemene staking van de openbare diensten uit te roepen op 31 mei waaraan 70% van het onderwijzend personeel deelnam en 45% van het gemeentepersoneel van Boekarest. Cipiers en verplegers staakten uit solidariteit 1 dag mee. Het moet wel indruk hebben gemaakt, want Dominique Strauss-Kahn van het IMF stelde daarop voor aan de Roemeense autoriteiten veeleer de taksen op te trekken dan de lonen van de ambtenaren zo drastisch te drukken, maar de Roemeense overheid hield voet bij stuk. De regering die slechts over een nipte meerderheid beschikt, is totaal geïsoleerd. Op 8 juni 2010 gingen twee miljoen werknemers van de Spaanse openbare diensten in staking, gevolgd door een algemene staking in Baskenland op de 29ste juni en de vakbonden hebben voor 29 september een algemene staking voor heel het land uitgeroepen. In de opiniepeilingen loopt Zapatero fors achter op zijn belangrijkste concurrent van de conservatieve partij.
De Franse president Sarkozy probeert wanhopig zijn populariteit die op een dieptepunt staat op te tillen na het schandaal rond partijfinanciering door zich te profileren op veiligheid en racisme. Op 4 september zullen meer dan 50 organisaties, waaronder de belangrijkste vakbonden, betogen tegen diens verdeel- en heersstrategie. Nog voor september zijn acties aangekondigd in het onderwijs en een inter-professionele actiedag op 7 september tegen de geplande pensioenhervorming. De Ierse regering Fianna Fail/Greens is elke steun verloren. In de peilingen haalt Fianna Fail geen 20% meer, Labour staat op een historisch hoogtepunt van 32% en wordt wellicht tweede na de belangrijkste oppositiepartij Fine Gael, waarmee ze wellicht de volgende coalitie zal vormen. In Italië grijpt een beklangrijkebelangrijke polarisatie plaats tuissentussen de leiders van de belangrijkste vakbondscentrale CGIL en de meer radicale metaalcentrale FIOM die een aantrekkingspool is geworden voor heel links. CGIL heeft al een grote betoging aangekondigd voor de Europese actiedag op 29 september, maar vooral de betoging georganiseerd door FIOM “open voor de sociale deelname van het publiek”, een bedekte oproep aan alle arbeiders en linkse krachten, zal een belangrijk moment worden. Zelfs in Duitsland, in Berlijn en Stuttgart, betoogden 45.000 arbeiders, jongeren en werklozen vijf5 dagen na de aankondiging tegen het besparingsplan van Merkel dat door 79% van de bevolking als sociaal onrechtvaardig wordt beschouwd. Volgens de peilingen zou de regerende coalitie vandaag minder dan 40% behalen.
In een hele reeks Europese landen staan algemene stakingen op de agenda. Hoe dan ook staat er op Europese schaal een hete herfst voor de deur, die al meteen op 29 september een eerste hoogtepunt zal bereiken. In principe stelt een algemene staking de kwestie van de macht. In dit geval zal het eerder de vorm van protest aannemen. We moeten daar rekening mee houden in de formulering van onze eisen. Een algemene staking op zich, zal niet volstaan. Het grote verschil deze keer met voorgaande periodes is dat er geen breed socialistisch bewustzijn bestaat, net zomin als massapartijen die daarin een rol kunnen spelen. Met de tijd zal de arbeidersklasse uit ervaring tot socialistische conclusies komen, maar het gebrek aan een dergelijk bewustzijn vandaag is een enorme rem, en dat op een ogenblik dat het kapitalisme haar onvermogen illustreert om zelfs nog maar aan de basisbehoeften van de mensheid te voldoen. De arbeidersklasse is bijgevolg niet voorbereid om een antwoord te bieden op het feit dat hun voormalige leiders de logica van de markt hebben aanvaard. Het zal praktische ervaring en het opbouwen van nieuwe linkse massapartijen vergen om een socialistisch bewustzijn onder bredere lagen te laten inzinken, maar wat jaren vergt in periodes van sociale kalmte kan zeer snel ontwikkelen in periodes van verhevigde klassenstrijd. Marxisten kunnen met een correct programma van overgangseisen dit proces versnellen.