Frankrijk: NPA gelanceerd, partij moet zich richten op strijd

Begin februari kwam (eindelijk) de NPA tot stand. Dat is de Nouveau Parti Anticapitaliste die werd opgezet rond de Franse LCR en haar bekende woordvoerder Olivier Besancenot. Deze nieuwe partij kan de hoop doen opleven onder miljoenen arbeiders die zich verzetten tegen Sarkozy en het kapitalisme in Frankrijk en de rest van de wereld. Daartoe zal het wel noodzakelijk zijn dat de NPA op twee benen steunt: enerzijds de aanwezigheid in strijdbewegingen van arbeiders en jongeren en anderzijds een socialistisch programma.

Tijdens de presidentsverkiezingen van 2002 en 2007 haalde Besancenot goede scores met respectievelijk 4,25% en 4,08%. De jonge postbode werd een bekende politieke figuur, die wordt gezien als de best geplaatste persoon om in te gaan tegen het neoliberale beleid van president Sarkozy. In de peilingen haalt hij rond de 13%.

Besancenot wordt gezien als iemand die ver afstaat van de politiek van compromissen met het asociaal beleid waar de PS en de PCF voor staan. Dat versterkt het imago van Besancenot onder arbeiders en jongeren die willen ingaan tegen het kapitalisme. Bij de vorige presidentscampagne kondigde hij aan dat er een “nieuwe anti-kapitalistische” partij zou worden opgezet om die laag van de bevolking te verzamelen. Na twee jaar wachten, is het nu eindelijk zo ver. Wat kunnen we van deze nieuwe partij verwachten? Zal het een instrument worden om definitief te breken met het kapitalistisch systeem?

Linkse herschikking of nieuwe arbeiderspartij?

Sinds de val van de Berlijnse Muur is de linkerzijde sterk veranderd. De val van het stalinisme betekende niet alleen het einde van dat systeem, maar leidde er ook toe dat heel wat voormalige arbeiderspartijen (zoals de sociaal-democratie en de meeste communistische partijen) openlijker in de logica van het kapitalisme en neoliberalisme meestapten naarmate de eigen actieve basis verdween.

LCR en haar internationale organisatie trokken de conclusie dat het nodig was om de linkerzijde te herschikken in een nieuwe partij met zowel revolutionairen als oprechte reformisten die zich niet langer konden vinden in de PS of PCF. Om tot een dergelijke formatie te komen, lijkt LCR alle tegenstanders van het kapitalisme op eenzelfde voet te plaatsen. Het programma wordt afgezwakt om een evenwichtspunt te vinden dat aanvaardbaar is voor syndicalisten, ecologisten, feministen, radicaliserende jongeren,… Nu meent LCR dat haar taak is volbracht en heeft het zich ontbonden in de NPA.

LSP en het CWI (de internationale formatie waarvan wij de Belgische afdeling vormen) kwam in dezelfde periode tot een andere analyse. Wij stelden dat het belangrijk zou zijn om een aantal tradities van de arbeidersbeweging opnieuw te vestigen, waaronder ook de oprichting van nieuwe arbeiderspartijen. De voormalige arbeiderspartijen (of beter gesteld: burgerlijke arbeiderspartijen met een actieve arbeidersbasis en een burgerlijke leiding) kenden immers een proces van verburgerlijking waardoor ze voor hun vroegere actieve basis van het politieke toneel verdwenen.

De NPA staat niet voor een nieuwe arbeiderspartij. Besancenot heeft van bij het begin opgeroepen tot een eenheid van anti-kapitalisten en sociale bewegingen in een partij. Hij benadrukte niet de essentiële rol van de arbeidersbeweging binnen een dergelijke nieuwe formatie. Het zal echter niet volstaan om gewoon de bestaande anti-kapitalistische krachten samen te voegen (ook al hebben die in Frankrijk een groter gewicht dan in ons land) om een einde te maken aan het kapitalisme. Doorheen concrete strijdbewegingen zullen de arbeiders centraal staan in de omverwerping van het kapitalisme.

In de strijd tegen Sarkozy moet de NPA aanwezig zijn in de strijdbewegingen van de arbeiders om deze bewegingen politiek te verenigen en een duidelijke oriëntatie aan te bieden om stappen vooruit te kunnen zetten.

Voor een socialistisch programma

Arbeiderseenheid volstaat niet om het kapitalisme omver te werpen. Er zal ook nood zijn aan een leiding en een programma. De NPA is niet duidelijk op dat vlak. De partij stelt dat het “socialisme van de 21ste eeuw” haar ideologie vormt, maar dat wordt niet nader omschreven. Die verwarring is het resultaat van de poging van de NPA om vaag genoeg te blijven om zo verschillende anti-kapitalistische stromingen te kunnen verenigen.

Een meerderheid van de arbeiders en jongeren is (nog) niet gewonnen voor het perspectief van een socialistische samenleving, maar de NPA zal ook op dat vlak voor keuzes worden gesteld als het een leidinggevende rol gaat spelen in strijdbewegingen. Olivier Besancenot deed een belangrijke ideologische stap met zijn expliciete weigering om een compromis te sluiten met de neoliberale politiek van de PS. Gauche Révolutionnaire, onze Franse zusterorganisatie, is actief binnen de NPA en stelt daar dat er verder in die richting moet worden gegaan door een duidelijke keuze te maken voor een socialistische samenleving waarbij de productiemiddelen in gemeenschapsbezit zijn zodat een einde kan worden gemaakt aan de crisissen van het kapitalisme.

Onze constructieve kritiek is er op gericht om het potentieel van de NPA en Besancenot tegenover de politiek van Sarkozy en de neoliberale politici optimaal te benutten. Als de NPA zich actief vanop de voorste rij inschakelt in arbeidersstrijd en daarbij een socialistische programma naar voor brengt, zeker tegen de achtergrond van de crisis, kan deze partij snel het vertrouwen winnen van de werkenden en hun gezinnen. Dan wordt veel mogelijk.

Ook bij ons is er nood aan een nieuwe formatie

LSP verdedigt de noodzaak van een nieuwe arbeiderspartij die de bekommernissen en eisen van de arbeidersbeweging (onder meer op syndicaal vlak) een politieke vertaling biedt en daarmee strijdbewegingen versterkt en perspectief geeft. Een dergelijke syndicale partij zal voor de verkiezingen van juni niet meer tot stand komen. Om het idee ervan te versterken, is LSP wel bereid om deel te nemen aan samenwerking met andere linkse krachten. Vandaar onze eerdere deelname aan CAP, dat jammer genoeg van het toneel is verdwenen. Dat is eveneens de reden waarom we langs Franstalige kant bij de Europese verkiezingen een eenheidslijst met LCR indienen. Eerder schreven we PVDA aan met het oog op eenheidslijsten, maar daar kwam geen antwoord op zodat LSP alleen zal opkomen.