Vlaams kartel botst op grenzen eigen politiek
Wat door velen al lang werd voorspeld, is met een jaartje uitstel nu toch gebeurd. Het kartel CD&V – N-VA is sneller gesplitst dan BHV. Deze nieuwe episode in de politieke soap was het onvermijdbare resultaat van de communautaire stellingenoorlog van de afgelopen maanden en jaren.
Met het Vlaams Kartel kwam de CD&V na de verkiezingen van 2007 terug op het toneel als de belangrijkste Vlaamse politieke formatie. De crisis na de verkiezingsnederlaag in 1999, toen de partij voor de Senaat nog slechts 20,54% scoorde, leek definitief achter de rug. De partij stond er terug als belangrijkste traditionele partij met een score van 31,58% voor de Senaat en 733.643 voorkeurstemmen voor Yves Leterme, toen nog de verpersoonlijking van “goed bestuur”. Vandaag blijft er van dat imago weinig overeind, ook al haalde het kartel in de peilingen nog bijna 30%.
De grootspraak van het kartel om na de verkiezingen eens snel de Franstaligen op hun plaats te zetten en een grote staatshervorming te realiseren, komt hen duur te staan. N-VA volgt een confrontatiestrategie waarmee de onmogelijkheid van het Belgische systeem moet worden aangetoond. Dat was niet nieuw. Wel nieuw was dat CD&V, jarenlang de bestuurspartij bij uitstek, in haar poging om terug incontournable te worden zo ver is meegegaan in deze logica.
Breuk werd voorbereid
Tot deze zomer vormde Leterme het speerpunt van het Vlaams Kartel en moest hij ook de klappen opvangen bij het herhaaldelijk mislukken van de communautaire onderhandelingen. Het nieuwste project om de gemeenschappen in “dialoog” te laten treden, moest Leterme uit de wind zetten en Kris Peeters mee het vuile werk laten opknappen. Zo verloor ook de Vlaamse minister-president zijn communautaire maagdelijkheid.
Leterme kon zo op de achtergrond blijven en de crisis van de federale regering overbrengen naar de Vlaamse regering. SP.a, federaal in de oppositie, had er geen probleem mee om mee te stappen in dit nieuwe voorstel. Voor N-VA lag dit echter veel moeilijker, want voor iedereen werd het nu meer dan duidelijk dat een reële staatshervorming voor juni 2009 via die dialoog niet tot de mogelijkheden behoorde. De vraag restte dus of ze nog langer zou deelnemen aan de federale en de Vlaamse regering. Het congres van N-VA op 21 september verwierp logischerwijs de voorstellen van de drie bemiddelaars. Daarop vielen één voor één de dominostenen: het opzeggen van het vertrouwen in een federale regering (waar het geen deel van uitmaakte), crisis in de Vlaamse regering en het door SP.a en VLD geëiste ontslag van minister-Bourgeois om uiteindelijk ook tot een breuk van het kartel te komen.
Na een jaar van zelfkastijding heeft CD&V zich ontdaan van haar radicale partner. Het zal binnen de CD&V toch wel wat discussiestof opleverern. N-VA zal zichzelf voordoen als de beste Vlamingen van de nationalistische klas. Maar hoe moet het nu verder? De Franstalige partijen vierden het verdwijnen van N-VA uit het kartel als een regelrechte overwinning en het valt niet uit te sluiten dat ze makkelijker bereid zullen zijn om compromissen te sluiten, nu die separatisten van de onderhandelingstafel zijn verdwenen. CD&V zal willen aantonen dat haar tactiek van onderhandelde stappen vooruit wel resultaat oplevert in tegenstelling tot de confrontatiepolitiek van de NV-A en zal dus ook bereid zijn tot toegevingen. Daardoor valt het niet uit te sluiten dat er een raamakkoord over een toekomstige staatshervorming wordt gesloten voor de verkiezigen van 7 juni 2009. Of BHV en de 3 Franstalige burgemeesters in de rand daar deel kunen van uitmaken valt echter sterk te betwijfelen.
Quid NV-A?
Op het N-VA congres werd uit volle borst de “Blauwvoet” gezongen, maar de euforie over haar beginselvastheid zal snel verdwijnen wanneer men over de toekomst zal beginnen nadenken. De partij sluit vandaag uit dat het deel kan zijn van een kartel waarbij één partner wel in de federale en regionale regering zit en de andere partner niet. Het idee om zelfstandig naar de verkiezingen te trekken verkiest de voorkeur van een groot deel van het partijkader, maar het draagt veel gevaren in zich. Het zal niet lang duren vooraleer de herinneringen aan de verkiezingen van juni 2003 opnieuw zullen worden bovengehaald. Toen trok N-VA op eigen krachten naar de verkiezingen en haalde het enkel in West-Vlaanderen de kiesdrempel en dus één zetel (in Vlaanderen 4,85%). Met één kamerlid en geen enkele senator werd een uitweg gezocht en gevonden in het kartel met CD&V. Het belang van dit kartel werd nogmaals aangetoond toen eind 2006 Dedecker, na een kortstondige flirt, opzij werd gezet om de kartelpartner niet te bruskeren.
Binnen kleinburgerlijke partijen als LDD of N-VA legt men veel meer de nadruk op de rol van het individu. De arrogante persoonlijkheden en de te vereffenen rekeningen wegen er dikwijls zwaarder door dan bij de traditionele partijen. Zelfs indien N-VA op haar knieën gaat aankloppen bij LDD, lijkt het onwaarschijnlijk dat Dedecker op een voorstel tot samenwerking zou ingaan. Zijn positie is fundamenteel veranderd in vergelijking met toen hij door N-VA werd gedumpt ten voordele van het kartel. Nu staat zijn persoonlijke partij boven de 10% in de peilingen terwijl N-VA in geen enkele peiling boven de kiesdrempel uitkomt. De concurrentie onder de rechtse formaties met naast N-VA ook LDD en VB zou wel eens in het nadeel van N-VA kunnen uitdraaien, ondanks haar militantere en veel beter georganiseerde achterban. Een nieuwe verkiezingsnederlaag, het niet behalen van de kiesdrempel, zou voor de N-VA het einde van de partij kunnen inluiden. Is De Wever bereid met dat perspectief naar zijn leden te trekken?
Wat zal er de komende weken en maanden gebeuren?
Zonder de N-VA-zetels houdt de christen-democratische familie nog 34 kamerzetels over, tegenover 41 liberalen. In ruil voor het behoud van de post van premier, zal Leterme een prijs moeten betalen. Tegelijk beschikt de regering niet langer over een meerderheid onder de Nederlandstaligen in het Federaal parlement. Met een onberekenbare partner als Reynders is dat een recept voor onstabiliteit. Maar nieuwe verkiezingen nog voor deze van 9 juni 2009 zal men trachten te vermijden.
SP.a-voorzitster Gennez zegt niet bereid te zijn de regering te depanneren door een tripartite te vormen in de federale regering, zoals in de Vlaamse. Ze zorgt er in de praktijk wel voor, door haar deelname aan de dialoog van gemeenchap tot gemeenschap, dat Leterme aan de slag kan. De oppositie van de SP.a zal dus bijzonder constructief zijn om haar bereidheid om in nabije toekomst opnieuw te regeren te bewijzen. Er blijft dus weinig andere keuze over dan het verderzetten van Leterme I tot juni 2009 in de hoop dat men dan tot een kader van akkoord kan komen over een staatshervorming.
Elk vooruitzicht op politiek vlak moet echter rekening houden met de turbulente periode op sociaal vlak die voor ons ligt. De gevolgen van de economische crisis en het budgetaire wanbeleid zouden wel eens roet in het eten kunnen gooien voor Leterme en co. Een arbeiderklasse die in actie treedt voor koopkracht en werk zal eisen stellen aan de regering, terwijl er net zwaar bespaard dient te worden volgens hun neoliberale logica. Eens de sociale thema’s op de voorgrond treden zal het asociale en neoliberale karakter van de regeringspartijen duidelijk worden. Wellicht zal men proberen dit voor de verkiezingen zoveel mogelijk proberen te vermijden.
Na de verkiezingen van 2009 kan men dan in een nieuwe samenstelling – met een stabiele regering, die wellicht de deelname van de drie traditionele partijen zal vereisen – starten aan het doorvoeren van het programma van de Belgische burgerij. Een grote staatshervorming, waarvan een kader mogelijks al voor de verkiezingen wordt opgesteld, kan dan dienen om de neoliberale politiek efficiënter te kunnen doorvoeren door het eengemaakte verzet van de arbeidersklasse te bemoeilijken. We kunnen geen enkel vertrouwen stellen in deze neoliberale partijen. De arbeidersklasse heeft nood aan een eigen partij die haar eisen kan verdedigen op het politieke terrein.
