Rusland/Georgië. Oorlog toont de beperkingen van het westen

Minder dan een decennium geleden dacht het VS-imperialisme nog dat het als wereldomvattende macht in staat was om als enige oppermachtige globale wereldmacht te doen wat het wou. Wij stelden toen reeds dat het VS-imperialisme, ondanks haar immense militaire macht, niet in staat zou zijn om een unipolaire wereld te creëren en dat de autoriteit en macht van de VS snel zou worden ondermijnd.

De nachtmerrie en de leugens bij de invasie in Irak hebben de autoriteit van het VS-imperialisme reeds sterk aangetast. De “vijfdagenoorlog” tussen Rusland en Georgië heeft nu nogmaals de beperkingen van de Amerikaanse macht aangetoond en ook de steeds meer onstabiele verhoudingen tussen de belangrijkste wereldmachten.

Na de val van de stalinistische regimes in de Sovjetunie en Oost-Europa eind jaren 1980, begin jaren 1990, beweerden kapitalistische politieke leiders dat ze zouden zorgen voor een “nieuwe wereldorde” met vrede, democratie en welvaart. Bijna twee decennia met onbeperkt kapitalisme in het voormalige Sovjetblok hebben echter geleid tot een nooit geziene instorting van de industrie (met nadien wel enige heropleving), een nooit geziene kloof tussen arm en rijk, een economische crisis die ontwikkelt en een toenemend aantal militaire conflicten.

Het stalinisme was geen echt socialisme, maar een groteske en ondemocratische karikatuur ervan. De stalinistische staten waren echter wel gebaseerd op een geplande economie (die bureaucratisch werd gecontroleerd) en vormden een bedreiging voor het kapitalisme als alternatief economisch model. Hierdoor was het bestaan van het stalinisme zowat de “lijm” die de verschillende kapitalistische machten verbond in hun verzet tegen het “communisme”. Het verdwijnen van deze lijm heeft niet geleid tot meer vrede, maar tot meer spanningen tussen de belangrijkste kapitalistische machten.

Het zijn de arbeiders en armen de prijs voor de versterking van nationalistische spanningen betalen. De militaire aanvallen in Zuid-Ossetië en Georgië door beide kampen in het conflict hebben geleid tot vernielingen en ook heel wat burgerslachtoffers en gewonden.

In de strijd tussen de belangrijkste kapitalistische machten zijn democratische principes van ondergeschikt belang tegenover de nationale belangen van iedere rivaliserende macht. In het huidige conflict proberen zowel het Amerikaanse als het Russische imperialisme om zich het imago aan te meten dat ze de “zwakken” verdedigen en zo voor een rechtvaardig doel opkomen. Dat is in beide gevallen hypocriet.

De steun van het Russische regime voor de rechten van minderheden op zelfbeschikking werd al ondermijnd met de twee brutale oorlogen die werden uitgevochten in Tsjetsjenië waar vele duizenden slachtoffers vielen en honderdduizenden mensen op de vlucht sloegen. Het feit dat Bush zich fel uitspreekt tegen de Russische inval in Georgië is eveneens hypocriet als we even kijken naar Irak.

Historische factoren

Het huidige conflict in Georgië escaleerde op basis van een aantal factoren. Een belangrijk keerpunt voor de Russische regering was de erkenning van de Kosovaarse onafhankelijkheid in februari dit jaar. Dat was een nederlaag voor wat werd gezien als de Russische belangen in de Balkan aangezien er een openlijke VS-gezinde regering aan de macht kwam in Kosovo die bovendien erkend werd tegen de wil in van de historische bondgenoot van Rusland in Servië.

Dat gebeurde na een periode waarin het VS-imperialisme – onder Clinton en dan onder Bush – op kortzichtige wijze probeerde voordeel te halen uit de zwakte van het kapitalistische Rusland na de val van het stalinisme. Daarbij werd geprobeerd om de invloedssfeer van de VS uit te breiden tot aan de Russische grenzen. Het Russische kapitalisme is op industrieel vlak sterk verzwakt, maar kon zichzelf opwerpen als energiemacht (tenminste zo lang de olieprijzen hoog blijven) en wil dit proces niet langer zomaar ondergaan.

Bij militaire oefeningen in de buurt van de Georgische hoofdstad Tbilisi in juli van dit jaar werden zowat duizend Amerikaanse soldaten ingezet. Georgië wil lid worden van de NAVO en het land steunt het Amerikaanse rakettenverdedigingsschild dat het in Oost-Europa wil ontwikkelen. Al die elementen speelden een rol in de versterking van het conflict vooraleer de Georgische president Saakasvili overging tot het sturen van troepen om Zuid-Ossetië te veroveren.

Het uiteindelijke resultaat is rampzalig voor Saakashvili. Het Russische regime heeft nu zowel Zuid-Ossetië als Abchazië erkend als onafhankelijke landen. Beiden werden reeds sinds 1810 erkend als autonome regio’s en zijn zowel taalkundig als historisch aparte entiteiten. Toch was de reden waarom Rusland tot de erkenning overging niet direct een resultaat van steun voor de nationale rechten van de Zuid-Osseten of de Abchazen. Het enige doel is om het Georgische regime ten val te brengen.

Er is een enorme verdeeldheid tussen de VS en de Europese machten over het antwoord op deze situatie. Hun onzekerheid komt voort uit een gebrek aan mogelijkheden om tussen te komen en de vrees dat een tussenkomst gevolgen zou hebben op de toevoer van Russische olie en gas.

Voor de Westerse machten was het uitgesloten om Georgië militair te steunen. Dat zou de deur hebben opengezet voor een ernstig militair conflict tussen landen met onvoorstelbaar veel wapens, waaronder kernwapens. Moest Georgië lid geweest zijn van de NAVO, zou er wellicht ook geen militaire tussenkomst zijn gekomen ondanks de garantie dat NAVO-leden worden verdedigd door de bondgenoten.

Ook zullen er geen sancties worden genomen tegen Rusland na dit conflict. Heel wat Europese landen zijn te sterk afhankelijk van Russische olie en gas. Omgekeerd is de Russische elite enkel afhankelijk van het westen voor hun luxe. Uiteraard zouden sancties wel degelijk een effect hebben op de Russische economie, maar indien Rusland zou dreigen met een olie- en gasstaking dan zou dat op zijn beurt een crisis ontlokken in de rest van de kapitalistische wereld.

De Europese Unie heeft dan maar beslist om zich te beperken tot het uitstellen van de onderhandelingen over een samenwerkingsakkoord tussen Rusland en de EU. De VS heeft weinig meer naar voor gebracht. De komende jaren zal er een sterke toename zijn in het aantal conflicten tussen grote kapitalistische machten, veelal via marionettenregimes en bondgenoten. Het Russische kapitalisme zal het VS-imperialisme meer publiekelijk afvallen in verschillende discussies, bijvoorbeeld over de houding inzake Iran.

Zelfbeschikkingsrecht

Intussen werden de problemen van de massa’s in Georgië of Zuid-Ossetië niet opgelost. Als socialisten verdedigen we het recht op zelfbeschikking en verzetten we ons tegen alle vormen van nationale discriminatie en onderdrukking en dat via arbeiderseenheid en internationale solidariteit. We steunen een oprecht zelfbeschikkingsrecht gebaseerd op de arbeiders en de armen die beslissen over waar ze willen leven.

Als kapitalistische leiders het over zelfbeschikking hebben, bedoelen ze geen zelfbeschikking voor de arbeiders en armen, maar enkel voor diegenen die over legers en machtige vrienden beschikken. Kosovo en Zuid-Ossetië tonen aan dat er onder het kapitalisme geen mogelijkheid is voor deze naties om echt onafhankelijk te zijn. Het zoeken van steun bij de één of andere imperialistische macht is echter ook geen oplossing voor de arbeiders in deze regio’s.

Er is nood aan een onafhankelijke arbeiderskracht die ingaat tegen het kapitalisme en dit zowel op nationaal als internationaal vlak. Dat is de enige manier om het recht op zelfbeschikking af te dwingen, of het nu gaat om meer autonomie of onafhankelijkheid.

Socialisten verdedigen niet automatisch of altijd afscheidingen, maar als we dat doen is het gebaseerd op solidariteit tussen de arbeidersklassen van alle nationaliteiten. En we pleiten er tevens voor dat autonome of onafhankelijke regio’s deel zouden zijn van een socialistische federatie of confederatie om een socialistische planning van de productie en de middelen mogelijk te maken in het belang van alle werkenden en hun gezinnen.