Biobrandstoffen: Volwaardig alternatief of hype?

De redenen om van fossiele brandstoffen naar biobrandstoffen over te schakelen zijn zowel van ecologische als van economische aard. Iedereen weet dat de aardolievoorraden aan het opraken zijn en door schatting van productie en reserves is het mogelijk om via modellen te voorspellen wanneer de aardolie zal uitgeput zijn.

Volgens het meest optimistische model zal de productie een maximum bereiken van bijna 70 miljard vaten per jaar tegen 2050 en daarna zal de productie afnemen en stilvallen tegen 2100. Voor aardgas geldt we een gelijkaardig verhaal. De totale bewezen gasreserves bedragen 173,0 miljard m3 en met een gebruik van 2,7 miljard m3 per jaar is het duidelijk dat deze gasreserve beperkt is en zal verbruikt zijn tegen 2070, tenzij het verbruik drastisch zou dalen. Aan de hand van deze gegevens zal het dan ook niemand verbazen dat de gemiddelde maximumprijzen voor petroleumproducten zoals diesel, huisbrandolie en eurobenzine 95 in de periode van 1985 tot 2005 meer dan verdubbeld zijn.

De ecologische reden om over te schakelen naar biobrandstoffen is de CO2- uitstoot die veroorzaakt wordt door de verbranding van fossiele brandstoffen. CO2 is namelijk één van de gassen die verantwoordelijk is voor het broeikaseffect. Door de aanwezigheid van broeikas-gassen, zoals CO2, methaan, lachgas en gefluoreerde koolwaterstoffen (vb. CFK’s) in de atmosfeer wordt de terugstraling wordt de balans tussen de door de zon ingestraalde en door de aarde teruggekaatste E verlegd waardoor de temperatuur op aarde toeneemt.

Tussen 1990 en 2004 is de uitstoot van broeikasgassen en meer bepaald van CO2 in de industriële landen met 3,3% gedaald. Maar deze daling valt voor het grootste deel te verklaren door een reductie van 37% in Centraal Europese landen in een economische overgangsperiode. In andere landen is de uitstoot globaal met ± 11% gestegen. In de EU bedraagt de daling in deze periode ongeveer 0,6%. In België steeg de uitstoot van broeikasgassen met 1,9% in deze periode.De laatste 3 jaar is in Vlaanderen wel een daling vastgesteld.

Verder worden bij de verbranding van fossiele brandstoffen zwaveloxides en stikstofoxides vrijgesteld die zure regen veroorzaken.

Wat zijn biobrandstoffen?

Biobrandstoffen zijn brandstoffen afkomstig van natuurlijke hernieuwbare bronnen die kunnen worden bijgemengd aan transportbrandstoffen als diesel of benzine. De voornaamste biobrandstoffen zijn bio-ethanol, biodiesel en biogas.

Bio-ethanol wordt bekomen door de vergisting van plantaardige materialen zoals suikerriet, suikerbieten en graan. In 2002 werd in de wereld 26 miljoen ton bio-ethanol geproduceerd waarvan 63% als brandstof werd gebruikt. Hiervan werd in Europa slechts 1,6 miljoen ton geproduceerd en dit in tegenstelling met de VS en Brazilië waar respectievelijk 5,7 en 8,7 miljoen ton werden geproduceerd. Momenteel wordt er onderzoek gedaan naar de beste manier om bio-ethanol te produceren vanuit landbouwoverschotten (vb. stro) of ander organisch materiaal (vb. afval van papierindustrie). Deze substraten zijn namelijk in overmaat aanwezig en zeer goedkoop. Het US Department of Energy heeft geschat dat in de USA alleen al ± 500 miljoen ton van deze materialen beschikbaar zijn elk jaar.

Biodiesel wordt bereid met behulp van plantaardige en dierlijke oliën. De gebruikte oliën zijn afkomstig uit koolzaadbloemen, sojabonen en zonnebloempitten en hiervan wordt, door zijn gunstige eigenschappen, vooral koolzaadolie gebruikt. Biodiesel is in België verkrijgbaar aan sommige pompen sinds 23 november 2006.

Biogas wordt gezien als een alternatief voor aardgas en wordt bekomen door de abaërobe (dus zonder zuurstof) vergisting van biomassa of van de biologisch afbreekbare fractie van afval.

Wat zijn de voordelen van biobrandstoffen?

Het koolstofdioxide dat bekomen wordt bij de verbranding van biobrandstoffen is ‘groen’ aangezien het recycleerbaar via het proces van fotosynthese. Deze inorganische koolstof wordt met behulp van het bladgroen van planten (plantchlorofyl) en via het proces van fotosynthese gecapteerd en in organische koolstof omgezet. Op deze manier draait alle goene CO2 in een gesloten cyclus. Biobrandstof wordt verbrand en produceert energie en groene CO2 , deze laatste wordt opgenomen door de groene planten met behulp van zonlicht. Verder worden biobrandstoffen worden gemaakt uit hernieuwbare bronnen, zijn biodegradeerbaar en geven ze een verminderde roetuitstoot.

Wat zijn de nadelen van biobrandstoffen?

De productie van biobrandstoffen legt een enorme druk op het landbouwareaal en belangrijke menselijke voedingsmiddelen zoals graan worden gebruikt om brandstof te produceren waardoor de prijzen van voedingsmiddelen zoals brood zullen stijgen. Dit wordt gedemonstreerd met het onderstaande voorbeeld. In ideale omstandigheden kan uit 10 ton tarwe ongeveer 3000 l ethanol worden geproduceerd. Als we ervan uitgaan dat de gemiddelde auto per jaar 1500 l verbruikt en dat er in België 3 miljoen auto’s zijn, is er 15 miljoen ton tarwe nodig om alle Belgische auto’s op bio-ethanol te laten rijden. Dit komt overeen met 4% van de jaarlijkse wereldproductie van tarwe.

Situatie in België

In september 2006 heeft de federale regering de verschillende productiequota’s aan bedrijven toegewezen. Voor bio-ethanol kregen BioWanze (Wanze), Alco Bio Fuel (Gent) en Tate & Lyle (Aalst) een vergunning voor de periode 2007-2013. BioWanze mag 750 miljoen liter produceren, Alco Bio Fuel 543,5 miljoen liter en Tate & Lyle 192 miljoen liter. Voor biodiesel werden de bedrijven Néochim (Feley), Oléon (Ertvelde), Proviron (Oostende) en Flanders Bio Fuel (Gistel). Vanaf 1 november 2006 zou in de eerste 11 maanden 286 miljoen liter geproduceerd worden en in de daaropvolgende 5 jaar 2 279 miljoen liter. Met een jaarlijkse productie van 250 miljoen liter bio-ethanol en 380 miljoen liter biodiesel zou volgens Didier Reynders, de toenmalige minister van Financiën en Sabine Laruelle, de toenmalige minister van Landbouw, de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen elk jaar met 6% afnemen.

Momenteel zijn er echter slechts 2 biodieselproducenten op de markt, nl. Oléon en Néochim, en zij draaien allebei slechts op halve capaciteit doordat de vraag uitblijft, waarschijnlijk door de hogere prijs. De eerste productie van bio-ethanol wordt pas tegen de lente van 2008 verwacht terwijl de regering op de herfst van dit jaar had gerekend. Grote projecten zoals BioWanze zitten nog steeds in de bouwfase door bouwtechnische redenen. Door de grote prijsstijgingen voor granen en plantaardige oliën is de productie van van bio-ethanol en biodiesel momenteel niet meer rendabel. (bron: De Tijd van 18 september 2007)