Trotski: Lessen van Oktober. Actueel voorwoord
De Lessen van Oktober vormt een onmisbare inleiding tot een analyse van het stalinisme. Politiek bleek het stalinisme niets anders te zijn dan een uitdrukking van de mensjewistische stroming binnen de Russische Communistische Partij. De oude garde van Bolsjewieken, die in 1903 onder de bezielende leiding van Lenin nog de druk van het Reformisme wisten te weerstaan en een revolutionair perspectief bleven behouden, bleken in het revolutiejaar 1917, terwijl Lenin in ballingschap in Zwitserland zat, niet opgewassen tegen de druk van buitenaf.
Terwijl Trotski, samen met Parvus in 1905 al tot de conclusie kwam dat in een economisch onderontwikkeld land de taken van de burgerlijke revolutie uiteindelijk alleen door de proletarische revolutie volbracht konden worden, bleven de Bolsjewiki lang vast houden aan een twee fasen theorie: eerst een burgerlijke revolutie, die de feodale resten in de maatschappij zou opruimen en een kapitalistische ontwikkeling op gang zou brengen. En zo zou de arbeidersklasse zich zodanig als belangrijkste factor in de samenleving ontwikkelen, zodat een proletarische revolutie mogelijk zou worden. Het was door Lenins optreden in april 1917 – toen hij aankwam op het station in Rusland en zijn Aprilstellingen publiceerde (die geheel overeenkwamen met de theorie van de Permanente Revolutie zoals die door Trotski werd genoemd) – dat de mening in de partij begon te kantelen. Niet zozeer dankzij de Russische leiding, die in eerste instantie vond dat Lenin gek was geworden, maar onder druk van de basis, die rechtstreeks de dupe was van de Volksfrontcoalitie en het voortduren van de oorlog. De enorme autoriteit van Lenin in de partij en zijn dreiging om desnoods in zijn eentje in de oppositie te gaan, zorgde ervoor dat de kritiek verstomde. Zoals later bleek, was de kritiek wel verstomd, maar niet alle leden van de oude garde hadden het precies begrepen, gezien het hardnekkige karakter van de Volksfrontpolitiek dat, na zijn dood, het beleid van de Communistische Partij en de Komintern, helaas, bleef domineren. Het maoïsme, de Chinese vorm van het stalinisme, is wat dat betreft dan ook een perfecte kopie van die volksfrontpolitiek. Het is om die reden dat we ook de inleiding van Maurice Spector, bij de heruitgave in 1937, mee publiceren. Daarin worden de ervaringen van de Spaanse Burgeroorlog en het openlijke verraad van het stalinisme blootgelegd.
En ook heden ten dage is het voor socialisten van belang deze aspecten te bestuderen. In Nederland heeft de Socialistische Partij, van oorsprong een maoïstische sektarische afsplitsing van de KEN-ml in de jaren 1970 en . mee door het klassenverraad van de Partij van de Arbeid – nu in feite de belangrijkste oppositiepartij, het Volksfrontmodel weer uit de kast gehaald, door samenwerkingsbesprekingen met Groen Links en de PvdA te beginnen, hoewel de laatste inmiddels een volledige burgerlijke partij is geworden en alleen op 1 mei nog durft te flirten met haar oude sociaal-democratische idealen.
Het tempo waarmee Jan Marijnissen en de overige SP-leiders naar rechts zijn opgeschoven, doet vrezen dat zij alle banden met het socialisme willen verbreken. Het dictaat dat hij inmiddels de partij oplegt, leidt ertoe dat het karakter van de partij al begint te veranderen van actiepartij in een verkiezingsmachine en oprechte marxisten voor renegaten worden uitgemaakt. Het vasthouden aan deze lijn, zo de partij begrensd te houden binnen de (on)mogelijkheden van de burgerlijke .democratie. en uiteindelijk een kapitalistisch programma, kan haar groei van de afgelopen jaren doen stokken en de noodzaak van een nieuwe onafhankelijke arbeiderspartij weer op de agenda zetten. Diegenen die meer willen weten over de interne oorzaken van bureaucratisering van de Communistische Partij en de bijbehorende stalinistische methodes, wordt aangeraden Documenten van de Oppositie (.23-.24) te lezen.
> Inhoud
