Nooit meer Trump! Waarom een nieuwe partij nodig is

Hoe moet een nieuwe linkse partij, gebaseerd op de belangen van de werkende mensen, er uitzien?

De werkende mensen in de VS worden geconfronteerd met een crisis van enorme proporties. Tientallen jaren van neoliberale aanvallen op vakbonden en de verworvenheden van werkende mensen hebben de grootste ongelijkheid sinds een eeuw en massale precariteit gecreëerd. De harde besparingen op openbare ziekenhuizen de afgelopen jaren, bovenop de miljoenen mensen die zonder ziektekostenverzekering zitten, hebben het land, in het bijzonder de armen, gevaarlijk onvoorbereid op de pandemie achtergelaten.

Er is geen nationaal plan om de pandemie aan te pakken. Op dit ogenblik is er een nieuw record aantal nieuwe besmettingen. Heel wat ziekenhuizen in het Midwesten zijn op weg naar een breekpunt. Het falen van de Republikeinen en Democraten om in te stemmen met een uitbreiding van de werkloosheidsherziening van 600 dollar betekent dat miljoenen op hun creditcards leven en slechts in staat zijn om in hun huizen te blijven vanwege het federale uitzettingsmoratorium. Honderdduizenden kleine bedrijven zullen zonder verdere hulp failliet gaan.

Ondertussen heeft de epidemie van politiegeweld een massale multiraciale opstand tegen racisme aangewakkerd. En dan is er nog de grootste uitdaging waar we voor staan: de klimaatramp, die door het verwoestende bosbrandseizoen in het westen van de VS nogmaals in het voetlicht is geplaatst.

Al deze rampen zijn bijproducten van het rottende kapitalisme in deze periode. Donald Trump is ook een bijproduct van dat rottende kapitalisme en heeft zich tijdens zijn vierjarige ambtsperiode ingezet om bijna alle problemen waar werkende mensen mee te maken hebben, te verergeren. Anderzijds is het niet zo dat Trump de oorzaak van deze problemen is.

Miljoenen mensen in de VS en elders zijn bijzonder blij met het einde van Trump. Om antwoorden te vinden op de onderliggende problemen zal er echter meer nodig zijn. Beide grote partijen in de VS, zowel de Republikeinen als de Demcoraten, doen er alles aan om de heerschappij van de miljardairs-elite in stand te houden.

Democraten: partij van het neoliberale kapitalisme

De Democraten vormen één van de twee belangrijkste kapitalistische partijen in de VS met een lange en complexe geschiedenis die teruggaat tot in de 19^e eeuw. Na de Tweede Wereldoorlog was de partij gebaseerd op een alliantie tussen de ‘Dixiecrat’ segregationisten in het Zuiden en een coalitie van werkenden, allochtone blanken en zwarten in het Noorden. In de nasleep van de Burgerrechtenbeweging begonnen conservatieve blanken in het Zuiden in de richting van de Republikeinen op te schuiven.

Vanaf eind jaren 1970 schoof de heersende klasse op naar wat nu neoliberalisme wordt genoemd. De Democraten namen de neoliberale agenda van deregulering aan, waarbij de rol van de overheid werd verminderd, de vrije handel werd bevorderd en de vakbonden in het defensief werden gedrukt (terwijl de Democraten wel nog steeds tientallen miljoenen aan campagnebijdragen van de vakbonden accepteerden). Dit betekende het opgeven van de pretentie om de belangen van de werkende mensen te behartigen met verwijzingen naar de New Deal. In plaats daarvan deed de partij alsof ze zich zorgen maakte over rassendiscriminatie en genderdiscriminatie om een onderscheid te maken tussen henzelf en de Republikeinen die steeds vaker kwesties als geweren, abortus en verzet tegen positieve discriminatie gebruikten om hun basis te mobiliseren.

Tijdens de acht jaar dat Bill Clinton president was, van 1992 tot 2000, bouwden de Democraten voort op wat het reactionaire regime onder Ronald Reagan en George H.W. Bush in de twaalf jaar voordien had gedaan. Zij bouwden de sociale zekerheid af en gingen in tegen alle verworvenheden die onder druk van massastrijd in de jaren 1960 en 1970 waren afgedwongen. Onder Bill Clinton werd in 1994 de Crime Bill goedgekeurd, de basis voor massale opsluiting en elementen van politiestaat tegen de zwarte bevolking. In dezelfde periode werd NAFTA goedgekeurd, de grootste neoliberale handelsovereenkomst die leidde tot het verlies van honderdduizenden jobs in de industrie. Zelfs de Glass Steagall Act uit de jaren 1930, waarmee een basis regulering aan de banken werd opgelegd, moest er in opdracht van Wall Street aan geloven. Het droeg bij tot een financieel casino dat aan de basis lag van de crisis van 2008-09.

In 2000 kwam George W Bush in een gestolen verkiezing aan de macht. De Democraten capituleerden over de ene na de andere kwestie. Ze stemden voor de Patriot Act na 9/11, die de toezichtbevoegdheden van de regering enorm vergrootte, en de meesten van hen steunden enthousiast de rampzalige invasie van Irak twee jaar later. Veel Democraten gingen ook mee met de belastingverlagingen van Bush voor de rijken en de verlaging van de vennootschapsbelasting, wat de ongelijkheid nog verder deed toenemen.

De Democraten keerden in 2008 terug naar het Witte Huis met de overwinning van Obama, toen de economie zich in het midden van de ernstigste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog bevond. Er was enorme hoop door de verkiezing van de eerste zwarte president. De mooie woorden van Obama omvatten echter geen enkele stap weg van het neoliberalisme van Bill Clinton. Eenmaal in functie was de oplossing van zijn regering voor de economische ineenstorting het redden van de banken voor een bedrag van triljoenen dollars, terwijl ze toekeken hoe miljoenen mensen hun huis verloren.

Tussen 2008 en 2010 controleerden de Democraten beide Kamers van het parlement. Gedurende deze tijd breidden ze de belastingverlagingen van Bush uit en verloochenden ze beloften om het makkelijker te maken om vakbonden te organiseren. Ze sloten zich aan bij de Republikeinen in een meedogenloze campagne om het openbaar onderwijs te privatiseren en te vernietigen. Als klap op de vuurpijl was Obama’s antwoord op de migratie over de zuidelijke grens om meer mensen te deporteren dan welke vorige president dan ook.

De leiders van de vakbonden en andere progressieve organisaties weigerden zich te verzetten tegen deze aanvallen. Dat kwam omdat ze zich volledig onderwierpen aan het Democratische establishment. In dit vacuüm zag de populistische vleugel van de Republikeinse Partij een opening om economische ontevredenheid uit te buiten. Dit leidde tot het ontstaan van de Tea Party in 2009, die op haar beurt de basis legde voor Donald Trump. Ook onder Biden zou de dreiging van extreemrechts wel eens kunnen groeien. De Democraten moeten immers antwoorden op een enorme crisis terwijl ze geen weg vooruit aanbieden.

Dit is de rampzalige balans van de Democratische Partij in de afgelopen veertig jaar. Op lokaal en nationaal vlak staat deze partij voor een beleid van besparingen en groeiende repressie, een beleid dat door de progressieve vleugel van de Democratische basis wordt afgewezen. Tegelijkertijd weigert het Democratische establishment steun te geven aan populaire voorstellen zoals Medicare for All of het belasten van de rijken. Een aanzienlijke meerderheid van de bevolking is daar voorstander van, maar de grote donoren van de Democratische Partij zijn er tegen.

De afgelopen tien jaar waren er grote strijdbewegingen die hielpen bij de heropbouw van de linkerzijde in de VS: van Occupy tot Black Lives Matter en de lerarenopstand van 2018. In 2016 en opnieuw in 2020 hebben de presidentiële campagnes van Bernie Sanders het potentieel laten zien voor een links alternatief dat is opgebouwd rond een strijdbaar programma. Sanders stond voor Medicare for All, een Green New Deal, een einde aan de massale opsluiting, een federaal minimumloon van 15 dollar en gratis hoger onderwijs.

Maar ondanks de massale radicalisering van de afgelopen jaren, vooral onder jongeren, stond de verandering die mensen eigenlijk willen niet op het stembiljet in november. Ongelooflijk genoeg kregen we Joe Biden, de slechtst mogelijke spreekbuis van het oude Democratische neoliberalisme (misschien enkel nog te overtreffen door Hillary Clinton). Joe Biden, die 44 jaar lang in de Senaat of het Witte Huis zat, was een architect van de Crime Bill van 1994, een aanhanger van NAFTA en van de Irak-oorlog. Dit komt omdat de Democratische Partij in handen is van de grote bedrijven. Zolang Sanders, AOC, de vakbonden en de progressieve krachten het kader van de Democraten over het algemeen aanvaarden, is dit het soort uitkomst waaraan we vastzitten. Het is tragisch om Sanders te zien hengelen naar een positie in de regering van Biden.

Zal het deze keer anders zijn?

Hoe zal het bewind er onder de Democraten deze keer uitzien? Ze hebben beloofd dat ze “geld gaan uitgeven”. Dat klinkt misschien als een stap naar links vergeleken met hun vroegere steun voor besparingen op de sociale voorzieningen. Het is echter helemaal niet radicaal in de context van de huidige wereldwijde economische crisis. Alle belangrijke kapitalistische financiële instellingen in de wereld, waaronder het IMF, de Wereldbank en de Amerikaanse Federal Reserve, pleiten voor een enorme fiscale stimulans bovenop wat al is uitgegeven (veel meer dan 2008-09). Dit komt door hun zeer terechte vrees dat de economie op de rand van een diepe inzinking staat als ze geen geld in de economie blijven pompen.

Maar er is een groot verschil tussen “geld uitgeven” aan een tijdelijke uitbreiding van de werkloosheidsuitkeringen en hulp aan kleine bedrijven – wat volledig noodzakelijk is – en zich daadwerkelijk inzetten voor programma’s op langere termijn. Biden en Harris hebben ruimschoots duidelijk gemaakt dat zij zich actief zullen verzetten tegen Medicare for All, ondanks de enorme populariteit ervan. Tijdens de campagne voerden ze hun verzet op tegen een verbod op fracking en, terwijl ze zeiden dat er een overgang zou moeten zijn weg van fossiele brandstoffen, verzetten ze zich ronduit tegen een Green New Deal, die miljoenen degelijke jobs in de industrie zou opleveren. Ze zeiden echter wel dat ze meer financiering voor de politie zouden steunen!

In de dagen na de verkiezingen verklaarde Democratisch Congreslid Abigail Spanberger met klem dat de reden waarom de partij zetels in het Congres verloor, is omdat ze geassocieerd is geraakt met progressieve politiek. Spanberger’s advies aan de partij was: “Zeg nooit meer socialisme.”

De Democraten zullen bij de eerste gelegenheid proberen om harde besparingen door te voeren om de arbeidersklasse te laten betalen voor de kosten van de crisis. Ze zullen zich verzetten tegen elk serieus voorstel om de rijken en het grootkapitaal te belasten en ze zullen proberen zoveel mogelijk van de neoliberale agenda te handhaven. Ze zullen echter met enorme problemen worden geconfronteerd omdat de massa van de bevolking de besparingen en de voortzetting van het beleid van de afgelopen decennia zal afwijzen.

Een nieuwe partij opbouwen

Dus als de Democraten niet het instrument zijn om de verandering te bekomen die we nodig hebben, hoe gaan we dan Medicare for All en de Green New Deal winnen en de politie onder echte democratische controle brengen? De geschiedenis van dit land laat zien dat echte verworvenheden van werkende mensen alleen wordt bekomen door massabewegingen en sociale strijd. Voorbeelden hiervan zijn de massale vakbondsbeweging en de stakingsgolf van de jaren 1930 en de burgerrechtenbeweging van de jaren 1950 en 1960.

Nu we geconfronteerd worden met een miljardairklasse die in de loop van deze pandemie bijna nog eens 1 biljoen dollar heeft vergaard, is het duidelijk dat we dringend een strijdbare arbeidersbeweging moeten heropbouwen. De leraren, hotelarbeiders en autoarbeiders hebben in 2018-19 de weg gewezen.

Maar om tegen de belangen van de miljardairklasse te kunnen ingaan, hebben we ook een politieke partij nodig die onze belangen behartigt. De twee presidentiële campagnes van Bernie Sanders toonden niet alleen het potentiële draagvlak voor een links politiek alternatief, maar ook concreet hoe gewone mensen miljoenen dollars kunnen ophalen zonder dat zo’n campagne een cent van de grote bedrijven aanvaardt. Decennia lang is er ons verteld dat het onmogelijk is om serieuze campagnes te voeren zonder geld van de grote bedrijven. Als de campagnes van Sanders niets anders deden dan deze mythe te ontkrachten, dan hebben ze al iets heel waardevols gedaan.

Hoe moet een nieuwe linkse partij, gebaseerd op de belangen van werkende mensen, er uitzien? In de eerste plaats zou het een partij van strijd moeten zijn, niet alleen maar een verkiezingsmachine. Zoals Socialist Alternative heeft aangetoond bij het organiseren van succesvolle campagnes in Seattle, waarbij Kshama Sawant drie keer voor de gemeenteraad werd gekozen, is de sleutel het opbouwen van bewegingen op straat waarbij deze bewegingen een verlengstuk krijgen in de verkozen instanties.

Zo hebben we het eerste minimumloon van $15 per uur in een grote stad gewonnen en zo hebben we de Amazon-taks afgedwongen, die honderden miljoenen van grote bedrijven zal opbrengen om betaalbare woningen te bouwen en voor andere essentiële behoeften.

Een nationale arbeiderspartij zou alle strijd van de steeds meer multiraciale en multigender arbeidersklasse moeten vertegenwoordigen, inclusief de strijd om een einde te maken aan het beleid van massadeportatie en voor burgerrechten voor arbeidsmigranten; voor abortusrechten en LGBTQ-rechten tegen de aanvallen van reactionaire rechts in; voor het einde van het beleid om kiezers van de stembussen weg te houden.

We hebben een partij nodig waar onze gekozen vertegenwoordigers verantwoording afleggen aan de basis en waar ze moeten stemmen voor de standpunten die in het partijprogramma staan. Verantwoording afleggen betekent ook dat de volksvertegenwoordigers niet meer verdienen dan het gemiddelde loon van de werkenden, zoals Kshama.

In zo’n partij zouden marxisten strijden voor een antikapitalistisch platform dat ervoor pleit om belangrijke sectoren van de economie, waaronder de banken, de gezondheidszorg, de grote industrieën en de energie-, logistieke en transportsector, in publieke handen te brengen. Dit is de enige manier waarop we een begin kunnen maken met het inzetten van de beschikbare middelen van de samenleving voor het beëindigen van de massale ongelijkheid en het structurele racisme, en voor een snelle overgang van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie.

Een vraag die vaak wordt gesteld is waar de krachten voor deze nieuwe partij vandaan zullen komen. Ons antwoord is dat er een enorme potentiële steun is van degenen die de campagnes van Sanders hebben gesteund, van progressieve vakbondsleden en van jongeren die actief zijn in de strijd tegen racisme, seksisme en de klimaatcatastrofes. Maar het is absoluut waar dat er aanzienlijke cijfers en organisaties nodig zijn om een nationale partij te lanceren.

Links in de VS heeft prominente figuren als Sanders, AOC en de nieuw gekozen Cori Bush, congreslid uit Missouri. Zij moeten van hun aanhangers horen dat ze tot de conclusie komen dat de Democraten niet kunnen hervormd worden. Het is positief dat figuren als Cornel West, Nina Turner (voorzitter van ‘Our Revolution’) en Roseann De Moro (voormalig voorzitter van de National Nurses United) in deze richting bewegen. Er zijn de Democratic Socialists of America die de afgelopen jaren tot 70.000 leden zijn gegroeid en die formeel voorstander zijn van een nieuwe arbeiderspartij. We hebben hen nodig, de DSA moet van dat standpunt daadwerkelijk een prioriteit maken. Een onmiddellijke stap zou kunnen zijn om te beginnen met het socialistische kandidaten naar voren te schuiven op het lokale terrein, en dit op een onafhankelijke basis maar met een gemeenschappelijk platform en een focus op het opbouwen van beweging.

Nooit meer Trump

Het is duidelijk: we lopen de komende jaren ernstige gevaren als we geen ernstige stappen zetten in de opbouw van een nieuwe politieke kracht. Donald Trump en populistisch rechts hebben immers een grote politieke basis opgebouwd en bovendien is extreemrechts aan het groeien.

Als we een herhaling krijgen van 2008-10 met werkende mensen en delen van de middenklasse die lijden onder het feit dat de banken en bedrijven in de watten worden gelegd door een Democratisch bestuur, zal dit een enorme opening bieden voor verdere groei van extreemrechts.

In de Verenigde Staten zijn er in de jaren 1930, 1970 en opnieuw in de jaren 1990 mogelijkheden geweest om een partij van werkende mensen op te richten. Om verschillende redenen werden deze verkwanseld. Vandaag is het voor miljoenen, vooral jonge mensen, duidelijker dan ooit dat het kapitalisme een failliet systeem is. De tijd is gekomen om een machtige beweging op te bouwen, georganiseerd in werkplaatsen, buurten en campussen en weerspiegeld in de stembus, die de heerschappij van de miljardairs op beslissende wijze kan uitdagen. Deze beweging mag niet stoppen voor het een einde maakt aan de destructieve en parasitaire heerschappij van het kapitaal in Amerika en moet zich verenigen met werkende mensen over de hele wereld om een vreedzame, welvarende en egalitaire socialistische toekomst op te bouwen.