Grieks verzet zorgt voor nieuwe algemene staking. Interview met Dimitris Pantazopoulos van Xekinima

Afgelopen woensdag werd opnieuw gestaakt in Griekenland. De harde besparingsmaatregelen als gevolg van het failliet van het land ondermijnen de levensstandaard van de Griekse arbeiders en hun gezinnen. De lonen lagen nochtans al niet hoog voor hen, ook al worden ze door de burgerlijke media graag afgedaan als luiaards en profiteurs. Dit was intussen de negende algemene staking. Mathias (Gent) sprak met Dimitris van onze Griekse zusterorganisatie Xekinima over de inzet van de staking en de politieke gevolgen.

Kan je wat meer zeggen over het karakter van deze staking en de ontwikkelingen van de stakingsbeweging afgelopen periode?

“De algemene staking werd georganiseerd door twee confederaties van vakbonden, één van de private en één van de publieke sector. Het was de negende algemene staking sinds mei vorig jaar. In vergelijking met de voorgaande waren de betogingen kleiner maar we kunnen toch wel spreken van een succes. Het grootste probleem is dat de vakbonden de algemene staking eerder gebruiken om iedere twee-drie maanden stoom af te laten, maar voor de rest geen enkel perspectief, plan of concrete eisen in de strijd naar voor brengen. Hierdoor zien alsmaar minder mensen het nut in van een algemene staking wanneer deze niet gepaard gaat met een concreet perspectief over hoe de strijd verder op te bouwen en ze te verbinden met andere concrete strijdbewegingen.”

Wat mij opviel is dat de toespraken voor de betoging op veel ongeloof werden onthaald en de vakbondsleiders verweten werd bij PASOK (de sociaal-democratische partij die de regering vormt) te horen.

“Dat is overal zo. De meerderheid van de grotere vakbonden worden volledig gecontroleerd door een bureaucratie van PASOK-leden. Dat is ook de reden waarom de leiding van deze vakbonden amper iets doet om effectief druk uit te oefenen op de regering. In bijna alle steden wordt de vakbondsleiding op ongeloof onthaald. Panagopoulos, de voorzitter van één van de vakbondsconfederaties, is waarschijnlijk de meest gehate persoon onder de arbeidersklasse. Afgelopen jaar kon hij op geen enkele betoging spreken of zelfs zijn gezicht tonen vanwege de woede tegenover hem, ondanks het feit dat hij degene was die formeel gezien opriep tot de algemene stakingen. Dit geldt voor alle grotere vakbonden die worden gecontroleerd door PASOK of Nea Dimokratia (de conservatieve partij in oppositie). Anderzijds wordt er weinig hoop gesteld in de vakbondsleiders van de linkerzijde omdat het hen aan geloofwaardigheid ontbreekt.”

In verschillende Europese landen zagen we afgelopen maanden enorme besparingsplannen doorgevoerd worden. Kan je iets vertellen over de aanvallen in Griekenland, zeker na de intrede van het IMF?

“Na de intrede van het IMF in Griekenland en Ierland probeerden andere landen zoals Portugal , Spanje of Italië zware besparingsplannen door te voeren vooraleer het IMF er aan te pas zou komen. In de praktijk voeren ze bijna hetzelfde besparingsplan uit dat het IMF zou opleggen. Griekenland, en recent ook Ierland, vormt een experiment voor het kapitalisme in Europa.

“Na de Europese top in maart werd er een nieuw besparingspakket gelanceerd door de ECB en het IMF dat gelieerd was aan het vijfde deel van de lening. In de realiteit is dit besparingspakket niet hetzelfde als de voorgaande die vooral zwaar snoeiden in de overheidsbudgetten en de lonen van ambtenaren. Het zijn duidelijk pro-kapitalistische maatregelen die bijna resulteren in de privatisering van zowat alles in Griekenland.

“Het grootste Griekse bedrijf, de elektriciteitsindustrie, is nog steeds voor de meerderheid in overheidshanden maar zal binnenkort aan de privé geschonken worden. Hetzelfde geldt voor de watervoorziening, telecommunicatie en zelfs de enkele banken die nog onder overheidscontrole staan. Na de aanvallen op de lonen en de leefomstandigheden van de bevolking, denk ik dat de volgende stap is om de kapitalisten gunstig te stemmen door hen alle overheidsbedrijven te schenken.”

Binnen de Europese Unie maar ook onder de Griekse bevolking is er een enorm debat over een mogelijke uitstap uit de Eurozone. Denk je dat dit een realistisch scenario kan vormen?

“Iedereen die vandaag nog van mening is dat dit scenario ondenkbaar is, leeft waarschijnlijk in een andere wereld. Meer de volledige situatie is natuurlijk enorm gecompliceerd. De burgerij in Griekenland heeft er op dit moment geen baat bij om uit de euro te stappen. Maar indien de situatie nog erger wordt, indien er bijvoorbeeld een schuldherschikking zou komen, kan dit eventueel leiden tot een uitstap uit de euro. Maar ik denk niet dat dit de eerste keuze is van de Griekse of Europese kapitalisten. Het zou namelijk als een dominosteen kunnen functioneren binnen de eurozone voor andere landen zoals Portugal en Ierland die dan voor hetzelfde vraagstuk komen te staan.”

Griekenland heeft ook te maken met een enorme jongerenwerkloosheid, wat is de rol van jongeren in de protesten en de algemene stakingen? “

Het bewustzijn onder jongeren is nogal gecompliceerd. Er is zeker een aanwezigheid van jongeren op de betogingen maar die is eerder beperkt in vergelijking met de enorme tradities van strijd onder Griekse studenten en scholieren. Een belangrijke reden hiervoor zijn de nederlagen van de jongerenprotesten in 2006-2007 tegen de Bologna-akkoorden en de decemberrevolte van 2008.

“Omdat de linkerzijde er niet in slaagt conclusies te trekken uit deze nederlagen, zien we dat de jongerenbeweging eerder bevroren is op dit moment. Dit betekent niet dat er geen enorme ontwikkelingen onder studenten en scholieren mogelijk zijn, maar momenteel zijn het vooral jonge werkenden en werklozen die zeer snel radicaliseren. Vaak jongeren met een universitair diploma die geen werk vinden of moeten rondkomen met een salaris van amper 500€ per maand.

“De officiële werkloosheid bedraagt op dit moment 17% maar bij jongeren tussen de 18 en 24 jaar loopt dit op tot boven de 30% en dit zal de komende periode alleen nog maar toenemen. In realiteit betekent dit dus een volledige generatie van werkloosheid in Griekenland. Wat voor deze lagen echter een enorme verandering teweegbrengt in hun bewustzijn over kapitalisme.”

In de internationale media en zeker in België beperkt berichtgeving over de protesten zich vaak tot de rellen tussen jongeren en de politie. Vormt dit een belangrijke hindernis voor de veralgemening van de protesten en in welke mate worden dit geweld bewust uitgelokt?

“De methodes van sommige anarchistische groeperingen vormen zeker een probleem voor de ontwikkeling van de beweging. Vooral zij die geloven dat de confrontaties met de politie in de straten van Athene zullen leiden tot een massale opstand om het kapitalisme ten val te brengen. Dit is een foute inschatting en gaat volledig voorbij aan de kracht van de arbeidersbeweging om via stakingen en massaal protest verandering af te dwingen. Maar daar tegenover moeten we wel ook stellen dat er de afgelopen periode een enorme toename was van politiegeweld tegen betogingen, stakingen en acties. Dit is zeker niet door toeval maar een bewust experiment vanuit de regering om zich voor te bereiden op wat er verder staat aan te komen. Ook zij zien dat de enorme besparingsplannen zullen leiden tot een heftige klassenstrijd binnen de Griekse samenleving, waarop ze hun politiemacht voorbereiden. Wij en andere groeperingen en vakbondsmilitanten proberen om tijdens de betogingen delegaties te organiseren die zich duidelijk afkeren van het anarchistisch geweld maar tegelijk spreken we ons duidelijk uit tegen het politiegeweld.”

Woensdag werd er iemand na de betoging in Athene zwaar verwond door de politie en die betoger verkeert vandaag nog steeds in kritieke toestand. De dagen nadien waren er verscheidene acties tegen politiegeweld, denk je dat dergelijke protesten zich verder kunnen ontwikkelen?

“Donderdag, de dag na de algemene staking, waren er protestacties tegen het politiegeweld. Deze beweging is echter niet verder ontwikkeld. Het echte probleem is nu op welke manier de linkerzijde moet omgaan met gewelddadige aanvallen van fascistische groupuscules in het centrum van Athene. Door de groei van Chrisi Augi, een duidelijke neonazistische organisatie, bij de laatste verkiezingen, waarbij ze een verkozen haalden in Athene, voelen de fascisten zich versterkt op straat. Hun aanhang is gebaseerd op de reële problemen in Athene zoals werkloosheid, armoede, huisprijzen, etc. samen met een acute migrantenproblematiek en hoge criminaliteit. Na een roofmoord door enkele migranten vorige week waren er zware gevechten en rellen tussen fascisten en migranten. Dit vormt een enorm probleem omdat de linkerzijde er niet in slaagt om effectieve antwoorden te bieden op de problemen waar de economische crisis grote lagen van de bevolking mee confronteert. Door een gebrek aan alternatief resulteert dit uiteindelijk in een groei van extreemrechts en racistische ideeën. Wij komen hier met Xekinima zeer duidelijk in tussen maar het is zeker geen gemakkelijke opdracht. Allereerst moeten er migrantencomités en wijkcomités opgericht worden die effectieve oplossingen bieden op de problemen waarmee de Griekse bevolking in veel wat wijken geconfronteerd wordt. Enkel zo kunnen de raids op de migrantenbuurten vermeden worden.”

Ook in Keratea, een stadje in de buurt van Athene, zagen we de afgelopen vijf maanden een enorm gewelddadig optreden van de politie na protesten tegen de aanleg van een open vuilnisbelt. Hoe staan de zaken er daar voor?

“In Keratea zagen we hoe een volledige stad in opstand kan komen tegen de plannen van de regering om een openbaar stort aan te leggen. Het plan is om al het afval van de regio rond Athene daar te dumpen samen en een fabriek neer te poten die elektriciteit wint uit afvalverbranding. De rol van deze beweging is niet te onderschatten omdat hetzelfde probleem zich stelt in andere grote steden zoals Thessaloniki en Volos. Xekinima zette een campagne op in verscheidene steden om alternatieve manieren van afvalverwerking voor te stellen, afvalverwerking die niet de winsten centraal stelt maar de belangen van de bevolking en het milieu. Onze voorstellen hebben een impact bij de mensen die hieronder te lijden zullen hebben, we organiseerden reeds grote interventies in Keratea zelf maar ook tegen de bouw van dergelijke fabrieken in steden zoals Volos en Thessaloniki.”

In welke mate is deze lokale beweging verbonden met de algemene arbeidersstrijd in Griekenland?

“Op dit moment nog helemaal niet en ze is beperkt tot het lokale niveau. De meerderheid van de linkerzijde, zoals KKE of Synaspismos, wil wel interveniëren in deze strijd maar het probleem is dat ze geen klaar en duidelijk programma hebben. Aan de andere kant is het gebrek aan een duidelijke leiding binnen de arbeidersbeweging met een duidelijk programma één van de belangrijkste obstakels in het organiseren of veralgemenen van een strijdbeweging. Geïsoleerde acties of bewegingen op zich zullen de regering nooit verslaan. We moeten de verschillende strijdbewegingen op lokaal niveau, onder werkenden, jongeren, etc met elkaar verbinden op basis van een duidelijk programma en duidelijke eisen.”

Kan je wat meer vertellen over de linkerzijde in Griekenland? De bekendste is waarschijnlijk de communistische partij, de KKE?

“De KKE is inderdaad de grootste partij ter linkerzijde. Het is een partij met aanzienlijke tradities binnen de arbeidersbeweging. In de laatste opiniepeilingen behaalde de partij ongeveer 12%. Maar tegelijkertijd voert de leiding een enorm sektaire politiek. Voor iedere actie, betoging of staking roepen zij telkens op voor een alternatieve actie op een ander moment en plaats in dezelfde stad. Zelf argumenteren ze dit door te stellen dat de vakbondsleiding de arbeidersklasse verraden heeft en daarom geen enkele steun mag krijgen.

“Het klopt dat de vakbondsleiding een nefaste rol speelt. Maar door deze tactiek zorgt de KKE er telkens voor dat de arbeidersbeweging in verdeelde slagorde op straat komt. Wij denken dat de verraderlijke rol van een deel van de vakbondsleiding niet zal worden blootgelegd door apart te betogen, maar door samen met de basisleden de strijd tegen de leiding aan te gaan. Het sektarisme creëert vandaag overigens problemen binnen de rangen van de KKE dat leden heeft verloren wegens deze opstelling.

“In het begin van de crisis sprak de KKE van een samenzwering in plaats van een crisis. Daar zijn ze natuurlijk al op moeten terugkomen. Het alternatief dat zij naar voor schuiven op de kapitalistische crisis bestaat uit een “sociale economie” en “volksmacht”, waar zij dan socialisme onder verstaan. De partij brengt geen enkele overgangseis naar voor waarmee het hedendaagse bewustzijn rond actuele en concrete problemen wordt verbonden met de noodzaak van socialisme. Het KKE-programma beperkt zich tot de stelling dat er revolutie en socialisme nodig zijn en ieder concreet probleem zal na de revolutie wel worden opgelost. Dat volstaat niet als programma.”

Xekinima werkte voordien binnen Syriza maar in de laatste verkiezingen riepen jullie niet meer op om enkel voor Syriza te stemmen en stapten jullie uit dit “links front”.

“Drie jaar geleden besloten we om aan te sluiten bij deze coalitie van radicaal-links omdat een groot deel binnen de samenleving naar Syriza keek als iets nieuw en fris. Syriza haalde toen bijna 18% van de stemmen in opiniepeilingen. Vanaf het moment dat we aansloten, hebben we echter een strijd moeten voeren tegen de bureaucratie en de rechtervleugel binnen de leiding van deze coalitie.

“Bij de laatste lokale verkiezingen waren we nog steeds deel van Syriza, maar besloten we om niet op te roepen om enkel voor hen te stemmen. Dit vanwege een enorm electoraal conflict binnen de leiding waardoor de partij met verschillende lijsten en een enorme verwarring deelnam aan de verkiezingen. De regio’s waar Synaspismos, de grootste reformistische kracht binnen Syriza, bijvoorbeeld zeer sterk stond was de houding van Syriza tegenover de regering wel erg dubbelzinnig. Ze schoven geen eisen naar voor zoals de nationalisatie van de banken of het niet betalen van de nationale schuld maar integendeel het aangaan van leningen bij de ECB en het gedeeltelijk afbetalen van de buitenlandse schuld. In realiteit is dit het programma dat zelfs kapitalisten eisen vandaag. Wij besloten daarom op te roepen voor een “linkse stem”, dus ook voor andere linkse partijen zoals KKE of ANTARSYA. Na de enorme verkiezingsnederlaag waarbij Syriza amper nog 1% haalde besloten we dan ook dat deze coalitie maar weinig toekomst meer had.”

Sinds kort heb je nu ook ANTARSYA, een nieuwe linkse coalitie. Wat is hun houding ten overstaande van de crisis en linkse eenheid?

“ANTARSYA is waarschijnlijk de meest serieuze poging om de radicale linkerzijde te verenigen. In de laatste verkiezingen haalden ze een zeer significant resultaat met verkozenen in heel wat regio’s. Wij stelden dat dit een enorm belangrijk resultaat was voor de linkerzijde en dat dit een basis zou kunnen vormen voor de uitbouw van een belangrijke kracht indien ze op een correcte manier konden tussenkomen in de Griekse samenleving. Hier is echter niet veel van in huis gekomen. De twee grootste partijen binnen ANTARSYA zijn SEK, de Griekse afdeling van de SWP, en NAR, een split van de KKE. Hun programma staat iets dichter bij dat van ons maar de manier waarop ze er voor willen vechten is enorm sektair. Zeker vanwege de aanwezigheid van SEK is het voor ons bijna onmogelijk om samen te werken omdat ze iedere samenwerking met CWI resoluut weigeren via hun veto.”

Zou je in die zin kunnen stellen dat de houding leiding van de linkse partijen feitelijk achterloopt op het bewustzijn onder bredere lagen van de arbeidersklasse?

“Na het begin van de enorme impact van de crisis op de Griekse samenleving hadden we met Xekinima als enige een duidelijk en correct programma tegen de economische crisis. We riepen op tot de nationalisatie van de banken en de sleutelsectoren van de economie, alsook het niet betalen van de schuld. We stelden toen al dat doorheen de strijd de arbeidersbeweging uiteindelijk dezelfde conclusies zou moeten trekken.

“Nu tonen de laatste opiniepeilingen bij de Griekse bevolking dat meer dan 40% voorstander is van de nationalisatie van de banken en andere delen van de economie, 34% gaat akkoord met het annuleren van de schuld en bijna 70% met het annuleren van toch zeker een deel van de schuld.

“Dit toont aan hoe de Griekse arbeidersklasse conclusies heeft getrokken uit deze strijdbeweging en tot dezelfde conclusie kwam die wij naar voor schoven. Het toont echter ook aan dat de rest van de linkerzijde met haar eisen achterop loopt op een snel radicaliserend bewustzijn. Wanneer een groot deel van de bevolking akkoord gaat met de nationalisatie van de banken maar de linkerzijde bang is om dit naar voor te schuiven, dan toont dit aan dat er duidelijk een ander type van linkerzijde nodig is in Griekenland.

“Wij denken dat deze periode complex is voor de ontwikkeling van de linkerzijde in Griekenland. We zijn er zeker van dat al deze formaties uit enorm veel strijdbare en radicale activisten bestaan. Wij willen proberen om deze mensen juist samen te brengen, wat geen gemakkelijke taak is. Toch zal dit, door de druk van de beweging om een serieuze radicale en antikapitalistische linkse kracht te komen, van cruciaal belang zijn.”

Om af te sluiten, Xekinima organiseert zoals ieder jaar opnieuw een enorm groot zomerkamp met Youth against Racism in Europe (YRE), kan je onze lezers kort motiveren om hier zeker aan deel te nemen?

“Het zomerkamp vindt dit jaar plaats van 29 juli tot 7 augustus. Dat zijn 10 dagen van discussie en zalige vakantie, en dit op het eiland Kefalonia in de Ionische zee. Dit jaar verwachten we veel internationale gasten, hopelijk ook opnieuw een Belgische delegatie zoals de vorige jaren. Er staan workshops op de agenda over de situatie in Keratea en klimaatsverontreiniging, de antiracistische beweging in Griekenland, de revoluties in Noord-Afrika en Midden-Oosten, etc.. maar natuurlijk ook veel strandfeestjes, plezier en uitstappen. Het concrete programma zal binnenkort beschikbaar zijn.”