Obama lost verwachtingen en hoop niet in
De parlementsverkiezingen in de VS vormden een nederlaag voor Obama. De Republikeinen wonnen en hadden de wind in de zeilen met een opmars van de nieuwe “Tea Party” onder leiding van Sarah Palin. Was deze nederlaag het resultaat van een te linkse opstelling van Obama in een rechts land? Die conclusie zou totaal verkeerd zijn.
Achter deze verkiezingsresultaten schuilt een enorm ongenoegen. Fox News, het mediakanaal van de meest conservatieve Republikeinse vleugel, stelde dat het verkiezingsresultaat een verwerping van de linkse agenda van Obama betekende. Ernstige analisten wezen op het weinige enthousiasme voor deze verkiezingen en het feit dat veel Amerikanen stemmen zonder te weten wat ze willen terwijl ze wel weten wat ze niet willen.
Het ongenoegen tegenover de politiek van Obama is bijzonder groot. Sinds Obama aan de macht kwam, nam de werkloosheid toe tot intussen zowat 23 miljoen mensen. Duizenden gezinnen werden uit hun huis gezet en de besparingen komen hard aan bij een reeks openbare diensten.
Oorlogspolitiek voortgezet
Bij zijn antwoorden op de crisis komt Obama niet verder dan socialisme voor de rijken: het collectiviseren van de verliezen en privatiseren van de winsten. Bovendien bleken alle beloften van Obama tijdens de verkiezingscampagne lege beloften te zijn. Zowel op het vlak van de gezondheidszorg als wat de militaire interventies van de VS betreft, is er geen fundamentele verandering. De hervorming van de gezondheidszorg leidt niet tot een algemene en degelijke gezondheidszorg toegankelijk voor iedereen. Er werden enkel toegevingen gedaan aan de private verzekeringsbedrijven en de farmaceutische industrie.
De oorlogspolitiek van Bush was bijzonder onpopulair. Obama speelde daar op in, maar brengt ook op dit vlak geen verandering. De troepen in Irak worden officieel teruggetrokken uit gevechtssituaties. Maar er blijven wel 50.000 Amerikaanse soldaten paraat om indien nodig actief tussen te komen. Bovendien werden extra troepen naar Afghanistan gestuurd. Dat moest een finale slag toebrengen aan de Taliban om nadien de troepen sneller te kunnen terugtrekken. De militaire uitgaven lopen verder op, het aantal burgerslachtoffers eveneens en de levensvoorwaarden van de werkenden en arme boeren in de regio gaan er verder op achteruit. De nieuwe strategie van de VS biedt geen uitweg, er blijft geen andere optie dan een poging om tot een akkoord te komen met de Taliban en andere reactionaire groepen in de regio. De corruptie en het dictaat van de krijgsheren worden bevestigd.
Ongenoegen wordt gerecupereerd door de Tea Party
De verkiezing van Obama in het Witte Huis in januari 2009 werd gekenmerkt door een enthousiasme bij miljoenen arbeiders en armen. Twee jaar later is de hoop vervangen door ontgoocheling. Obama en de Democraten hebben geen ander antwoord op de crisis dan pogingen om het de elite van Wall Street zo comfortabel mogelijk te maken, terwijl de levensstandaard van miljoenen mensen er verder op achteruit gaat. De steun voor Obama is afgenomen van 78% bij zijn aantreden tot 45% vandaag. De werkloosheid en huisvestingscrisis spelen daar een belangrijke rol in. De rechtse Tea Party slaagt er in om een deel van het ongenoegen naar zich toe te trekken, ook al is er geen brede steun voor de oplossingen van de Tea Party.
Uit een peiling bleek dat 60% van de Amerikanen dacht dat het anticrisisprogramma van Obama in eerste instantie was gericht op de belangen van de financiële elites. Die zijn overigens erg snel opnieuw miljarden dollars winsten en bijhorende bonussen gaan opstrijken. Deze politieke keuze is overigens geen toeval. Onmiddellijk na zijn verkiezing heeft Obama zijn kabinet vol gestopt met figuren uit Wall Street en de financiële elite.
De centrale posities voor het economisch beleid kwamen in handen van vertegenwoordigers van de grote bedrijven. Onder de 17 leden van de economische adviesraad van Obama bevonden zich onder meer miljardair Warren Buffet en toplui van Google, Hyatt Hotels, Time Warner, Xerox en JP Morgan. Er zat geen enkele vertegenwoordiger van de arbeidersbeweging tussen. Waarom gaven de vakbonden eigenlijk miljoenen dollars aan Obama en de campagne van de Democraten?
Het antwoord van de Tea Party is uiteraard ook geen oplossing voor de problemen van de arbeiders en hun gezinnen. Hun populistische retoriek zit vol hypocrisie. Terwijl de Tea Party zich enerzijds voordoet als een partij van de kleine man, is het anderzijds een organisatie die wordt gefinancierd door de grote bedrijven die hun eigen belangen willen verdedigen. Het ongenoegen tegenover het establishment wordt op een voor de grote bedrijven en de bankiers veilige wijze gekanaliseerd. Dat wordt aangevuld met een verdeel-en-heerspolitiek. Discriminatie en verdeeldheid zijn steeds nuttig om de asociale neoliberale politiek achter te verstoppen.
De Tea Party blijft vooral een mediafenomeen, maar de groep kan toch een beperkte actieve basis opbouwen bij de middenklasse die door de crisis te maken krijgt met armoede. Zolang er economische groei was, bleef deze laag de traditionele partijen van het kapitalisme steunen. Maar bij economische neergang komt de middenklasse als eerste in de problemen. Als de arbeidersbeweging geen alternatief aanbiedt in de vorm van een massale arbeiderspartij die ingaat tegen het kapitalisme, dan is er ruimte voor populisten die beweren in te gaan tegen het establishment.
Periode van politieke onstabiliteit
De parlementsverkiezingen vormden een nederlaag voor Obama, maar dit betekent niet dat er een groeiende steun is voor de Republikeinen. De verkiezingen maakten vooral duidelijk dat er een groeiende volatiliteit is en een algemene woede tegenover de financiële elite en het establishment. Maar liefst 62% van de kiezers gaf aan tegen het zittende parlementslid te willen stemmen. Uit een exitpoll bleek dat 53% negatief stond tegenover de Democraten en 52% tegenover de Republikeinen.
Voorlopig kan de alliantie tussen de Republikeinen en de Tea Party stand houden omdat er een gezamenlijke vijand in het Witte Huis zit. Maar op een bepaald ogenblik zal het populisme van de Tea Party een probleem worden voor de Republikeinen. Nu de Republikeinen een parlementaire meerderheid hebben in de Kamer en meer wegen op het beleid, zullen ze eens te meer opteren voor een neoliberaal beleid dat niet populair is bij de meerderheid van de bevolking.
De VS kennen een politieke crisis met een groeiende afkeer tegenover beide grote partijen. Enkele cijfers maken die vaststelling duidelijk: slechts 10% van de stemgerechtigde jongeren tussen 18 en 29 jaar nam de moeite om te stemmen. De algemene opkomst bedroeg slechts 41%.
Een antwoord van de arbeiders is noodzakelijk
Na de parlementsverkiezingen stelde Obama dat hij verder compromissen zou zoeken met de Republikeinen, onder meer op het vlak van het beperken van het begrotingstekort, de privatiseringen en de vrijhandelsakkoorden. Het resultaat van de parlementsverkiezingen leidt wellicht tot een zekere ontgoocheling bij de linkerzijde, maar de ontgoocheling komt vooral voort uit het feit dat een rechts beleid wordt gevoerd. Dat zal des te meer het geval zijn nu beide grote partijen samen het bestuur zullen uitmaken met de Democraten in het Witte Huis en de Republikeinen in de Kamer.
De aanvallen die verder zullen opgevoerd worden, vergen een antwoord van de arbeiders en hun gezinnen. Het is noodzakelijk om de arbeiders te organiseren en het verzet op te bouwen. De linkerzijde staat voor enorme uitdagingen die heel wat kansen bieden. Er is nood aan een massale beweging onder jongeren en arbeiders tegenover de rechterzijde en voor een echt links alternatief op de twee grote partijen van de bedrijfswereld en de kapitalistische crisis.
In het verleden zijn sociale verworvenheden nooit zomaar afgedwongen. Dit was nooit het resultaat van wat goede wil vanwege de Democraten of van lobbywerk bij deze pro-kapitalistische partij. Alle sociale verworvenheden zijn het resultaat van strijd door arbeiders en armen. Ook vandaag zal dat noodzakelijk zijn. Het is noodzakelijk om te bouwen aan een politieke partij en een socialistisch programma waarmee de belangen van de arbeiders worden verdedigd. Het bestaan van een dergelijke arbeiderspartij zou meteen ook de ruimte voor populistisch rechts drastisch beperken.
Artikel door Baptiste