Venezuela. Chavez kondigt nationalisaties aan en roept zichzelf uit tot “Trotskist”

De Venezolaanse president Chavez legde de eed af om zichzelf op te volgen. Noch voor hij zijn nieuwe presidentstermijn had aangevat deed hij een aantal opmerkelijke voorstellen. Chavez wil de mogelijkheid creëren om over te gaan tot de nationalisatie van de sleutelsectoren van de economie. Anderzijds stelt hij ook een sterkere concentratie van de macht voor.

Naar aanleiding van de eedaflegging verklaarde Chavez in een televisie-interview reeds dat hij zal overgaan tot de nationalisatie van Electricidad de Caracas, het grootste private elektriciteitsbedrijf in het land. De inzwering van Chavez was een gebeurtenis op zich. Chavez verwees onder meer naar Christus die hij de grootste socialist uit de geschiedenis noemde, hij richtte zich expliciet tot Fidel Castro die hij aansprak via de televisiecamera’s,…

Chavez verklaarde eerder reeds dat het land de strategische sectoren van de economie terug in handen moet nemen. Hij stelde dat er nationalisaties zouden komen. Daar is tot nu toe vrij lang mee gewacht. In een periode van hoge olieprijzen is er natuurlijk wel wat ruimte om toegevingen te doen aan de armste lagen van de bevolking, maar daarmee zijn de kapitalisten nog niet van de macht verdreven. De afgelopen jaren werden ook in Venezuela recordwinsten geboekt door multinationals en grote bedrijven. De beurs reageerde er zelfs goed op de herverkiezing van Chavez. Het is belangrijk dat nu zo snel mogelijk de eerste stappen worden gezet voor de nationalisatie van de sleutelsectoren van de economie.

Chavez stelde in zijn toespraak op televisie: “We zijn op weg naar de socialistische republiek Venezuela”. Hij stelde ook dat hij zich baseert op de opvattingen van Marx, Lenin en Trotski. “Ik heb het voor Trotski’s lijn van de permanente revolutie”, stelde hij. Het is natuurlijk positief dat Chavez Trotski ontdekt en op die manier de opvattingen van het trotskisme kan populariseren onder miljoenen arbeiders en armen in Latijns-Amerika en daarbuiten.

De aandacht voor socialistische opvattingen is een uitdrukking van de graad waarin het neoliberalisme en het imperialisme gehaat wordt door brede lagen op het continent. Het drukt ook uit hoe socialisme als alternatief steeds meer naar voor wordt gebracht en hoe dat een enorme impact kan hebben onder de arbeiders en arme boeren.

Anderzijds stellen er zich nog enorme problemen in Venezuela. 25% van de bevolking leeft nog steeds met minder dan 1 dollar per dag. De rijkste 10% van de bevolking staan nog steeds in voor 50% van het nationale inkomen, de armste 10% voor slechts 2%. Tegenover die achtergrond is er een druk om verdere stappen te ondernemen.

Daarbij richt de druk zich ook tegen een laag van bureaucraten die zich rond de macht nestelen om zichzelf te verrijken. Het gebrek aan echte onafhankelijke arbeiderscontrole en arbeidersdeelname, maakt de ontwikkeling van corruptie gemakkelijker. Wie zich daartegen durft uit te spreken, wordt door bepaalde bureaucraten afgedaan als “buitenlandse agenten”. Dat gebeurde reeds met de vissers van Guiria die delen van de haven bezet hielden om te protesteren tegen de private bedrijven, de oliebedrijven en de havenautoriteiten die hun broodwinning onder druk zetten. Ook tegen kameraden van Socialismo Revolucionario, onze afdeling in Venezuela, werden reeds beschuldigingen geuit door bureaucraten.

De aankondiging van Chavez om een Verenigde Socialistische Partij van Venezuela op te zetten is een poging om een aantal bureaucraten aan de kant te schuiven. Chavez stelde dat de partij van onderuit moet opgebouwd worden en democratisch moet zijn. Daarbij haalde Chavez het voorbeeld van de bolsjewieken aan, maar hij waarschuwde voor de stalinistische degeneratie die kort na de Russische Revolutie plaatsvond. Het is nog niet duidelijk hoe de nieuwe partij van Chavez zal ontwikkelen en of er effectief een opbouw van aan de basis zal zijn in plaats van het opleggen van een programma, structuur,… van bovenaf.

Een socialistisch systeem kan niet van bovenaf worden gedecreteerd, ook niet op basis van volmachten. Er is de noodzaak van een betrokkenheid van brede lagen van de arbeiders en armen die zelf de touwtjes in handen nemen. Ook zal moeten worden gebroken met het kapitalisme in al zijn vormen. Het is niet correct om te stellen dat de opbouw van een socialistisch alternatief in Venezuela mee zal afhangen van de ontwikkelingen bij bondgenoten als Bolivië én… Iran. Wat het reactionaire regime in Iran met socialisme te maken heeft, is ons volkomen onduidelijk. Nochtans haalde de nieuwe minister Garrido Iran aan als bondgenoot.

Het aspect van de betrokkenheid en de controle door de arbeiders zal van cruciaal belang zijn naast het effectief overgaan tot het vestigen van een systeem van arbeidersdemocratie. Er moeten historische lessen getrokken worden uit de Allende-regering in Chili die in 1973 werd omvergeworpen door een militaire staatsgreep onder leiding van Pinochet. Vlak na zijn eedaflegging trok Chavez naar Nicaragua om de eedaflegging van Daniel Ortega mee te maken. De Sandinisten gingen destijds slechts over tot de nationalisatie van zowat 25% van de industriële capaciteit. Het zorgde ervoor dat de kapitalisten nog steeds de controle behielden en de deur open zetten voor een contrarevolutie.

Er zal volledig moeten gebroken worden met het kapitalisme en de aanzet moet worden gegeven voor een socialistische federatie van in eerste instantie Venezuela, Cuba en Bolivië. Dat zou het begin vormen van de opbouw van een socialistisch alternatief in Latijns-Amerika en nadien ook elders.