Woede na moord op Samuel Paty. Terrorisme bestrijden met solidariteit, niet met haat!

Frankrijk werd op 16 oktober geschokt door de moord op Samuel Paty, een leraar die door een 18-jarige Tsjetsjeen op straat werd onthoofd omdat hij cartoons van de profeet Mohammed had laten zien tijdens een cursus burgerschapseducatie over de vrijheid van meningsuiting. Als reactie daarop waren er overal in Frankrijk betogingen tegen haat en uit solidariteit met de leraars. Het racistische en islamofobe discours dat de Franse politiek al jarenlang domineert, grijpt deze tragedie echter aan om zichzelf te versterken.

We delen de afschuw die in Frankrijk en elders heerst als gevolg van deze vreselijke moord. Deze aanval is niet anders dan de imperialistische drone-aanvallen waarmee bommen op Afghaanse gezinnen gegooid worden. We zijn boos op deze terrorist, maar ook op de schurken van het salafisme of traditioneel extreemrechts. De salafisten willen hun haatideologie verspreiden door racisme en islamofobie te instrumentaliseren. Op dezelfde manier zal Le Pen – maar ook Macron – deze tragische gebeurtenis gebruiken om haat binnen de arbeidersklasse te verspreiden.

Gevestigde politici maken het erger

De afgelopen jaren zijn het officiële discours en de racistische en islamofobe maatregelen steeds verder aangescherpt. In de media is alles een voorwendsel om olie op het vuur te gooien: boerkini’s, menu’s in kantines en zelfs de voornamen van mensen. Onlangs protesteerden parlementsleden door het halfrond te verlaten omdat de ondervoorzitter van de studentenvakbond UNEF, Maryam Pougetoux, aanwezig was met een hoofddoek op. Macron kondigde op 2 oktober nog een wetsvoorstel aan om het “secularisme te versterken.” Daarmee wil hij het verbod op religieuze tekens en praktijken op de werkplek in de publieke sector verder uitbreiden.

In zekere zin gaat dit volledig in tegen de geest van de scheiding van kerk en staat en de godsdienstvrijheid. Het is aan de staat om seculier te zijn, niet aan individuele gebruikers van openbare diensten of aan ambtenaren. Volgens het principe van het secularisme moet de staat iedereen de vrijheid van geweten en godsdienst garanderen. In de mond van de gevestigde politici is ‘secularisme’ echter al jarenlang synoniem voor ‘anti-islam’.

Er kunnen vragen gesteld worden bij hun notie van “vrijheid van meningsuiting” wanneer Frankrijk op de wereldranglijst van de persvrijheid van Reporters Sans Frontières (Journalisten zonder grenzen) slechts op de 34^e plaats staat. Activisten weten ook wat politieke vrijheid en vrijheid van betogen betekent onder Macron: van brutale repressie tegen gele hesjes tot huiszoekingen bij La France Insoumise.

Leerkrachten in de frontlinie

Bij het organiseren van deze cursus over vrijheid van meningsuiting en het gebruik van deze cartoons als lesmateriaal, heeft Samuel Paty slechts het programma gevolgd dat door het ministerie van Onderwijs wordt opgelegd. De overheid vraagt de leerkrachten essentiële kwesties te bespreken, ook al heeft zij die eerder ondermijnd.

Er zijn veel getuigenissen van leraren die zich in gespannen situaties bevinden en waar de directie hen helemaal niet helpt of zich zelfs tegen hen keert (vaak om hen individueel schuldig te laten voelen). Toen Samuel Paty bijvoorbeeld melding maakte van de intimidatie en bedreigingen tegen hem, vroeg zijn directeur hem om zich te verontschuldigen (voor het doen van zijn werk zoals gevraagd!) en deed hij niets om hem te beschermen.

Dit is des te hypocrieter omdat leerkrachten onderworpen zijn aan een plicht van terughoudendheid en gesanctioneerd kunnen worden als ze tijdens hun werk over politiek praten. Ook hier is het de bedoeling om te voorkomen dat de leerkrachten zich tegen het gevoerde beleid uitspreken. Tegelijk moeten ze de officiële propaganda brengen in onder meer de lessen burgerschapseducatie.

De verslechtering van de studieomstandigheden staat niet los van het fysieke gevaar waarmee de leerkrachten worden geconfronteerd. Vanwege de concurrentie tussen instellingen hebben directies er belang bij om geen incidenten te melden zodat ze geen slechte naam krijgen. Door het schrappen van jobs hebben leerkrachten weinig tijd om aan elke leerling te besteden en om een vertrouwensband op te bouwen, wat nochtans essentieel is om gespannen situaties aan te pakken.

Dit is een algemene situatie in de openbare diensten. In dit klimaat wordt personeel in de publieke sector blootgesteld aan beledigingen en geweld, waarbij ze zelfs hun leven riskeren – allemaal terwijl ze voorgesteld worden als lui en steeds in staking met oproepen om hun lonen en jobs te bevriezen of af te bouwen.

Wanneer een werkende net met zijn of haar leven heeft betaald voor de spanningen die worden gevoed door de gevestigde politici, gaan die laatsten toch over tot een opbod. Ze brengen een verhaal waarbij er zonder nuance twee kampen zouden zijn: dat van de republiek zoals zij het opvatten en dat van het islamitisch terrorisme.

In de bijeenkomsten die na de moord op Samuel Paty plaatsvonden, werden activisten meermaals beledigd omdat ze een genuanceerder standpunt innamen. De voorzitter van UNEF Mélanie Luce werd een “collaborateur” en een “verrader van het secularisme” genoemd. In Anger werd een CGT-professor uitgejouwd omdat hij wees op de onderfinanciering van de openbare scholen, wat gunstig is voor de private katholieke scholen.

Omdat Mélenchon vorig jaar deelnam aan een mars tegen islamofobie, werd hij door Manuel Valls beschuldigd van regelrechte medeplichtigheid aan de moord. Hij wordt ervan beschuldigd een “islamo-gauchist” te zijn – een term die aangeeft hoe rechts deze binaire visie op de situatie wil gebruiken voor zijn eigen politieke agenda.

Op televisie struikelen rechtse politici over elkaars voeten in een opbod om de repressie op te voeren, met voorstellen rond meer gevangenissen of zelfs de herinvoering van de militaire dienstplicht. Minister van Binnenlandse Zaken Darmarin kondigde aan dat hij “231 illegalen die verdacht worden van radicalisering” zal uitzetten. Daar zal hij het niet bij laten: dit voorwendsel zal gebruikt worden om tot meer uitwijzingen over te gaan en om dit te rechtvaardigen.

Dit alles maakt de situatie in de klaslokalen alleen maar erger. Leerkrachten gaan gebukt onder de gevolgen van de toenemende sociale spanningen en tegelijk ook onder de gevolgen van het besparingsbeleid op hun arbeidsomstandigheden. Dit zijn de twee kanten van de medaille van het Franse beleid vandaag: een crashdieet voor de openbare diensten en massale werkloosheid creëren de voedingsbodem voor haat en discriminatie, terwijl tegelijk het besparingsbeleid wordt goedgepraat door een spel van ‘verdeel en heers’.

Wij vinden het dan ook belangrijk dat de solidariteit van de leerkrachten voor hun vermoorde collega en de solidariteit van de werkende klasse wordt onderscheiden van de positie van de regering en de elite. Er is nood aan solidariteit die oproept tot eenheid van de werkenden tegen terrorisme, racisme en besparingen. Het is betreurenswaardig dat Jean-Luc Mélenchon zich heeft uitgesproken voor “nationale eenheid” met rechts. Hij riep zelfs op tot meer onderdrukking, controle en uitwijzingen in de Tsjetsjeense gemeenschap. Zelfs Darmarin zei dat Mélenchon te ver naar rechts was opgeschoven!

Veiligheid is een illusie in een sociale woestijn

Er is een sociale woestijn in een context van groeiende onzekerheid, van economische, sociale en ecologische crisis – verergerd door de Covid-19 pandemie. Dit laat niet toe om iedereen kansen te geven in een vreedzame samenleving. De spanningen nemen toe met de verergering van de crises. Sociale uitsluiting wordt steeds zichtbaarder.

De moordenaar van Samuel Paty, Abdullakh Anzorov, kwam 10 jaar geleden op 8-jarige leeftijd in Frankrijk aan. In plaats van zich af te vragen of zijn vader wel of niet de vluchtelingenstatus had moeten krijgen, kan men zich afvragen hoe Frankrijk, de zesde economische macht ter wereld, die zich beroemt op zijn zogenaamd egalitaire republikeins onderwijs, er in tien jaar tijd niet in is geslaagd een tiener ervan te overtuigen dat er betere vooruitzichten waren in deze maatschappij dan deze aanslag, die even afschuwelijk als suïcidaal was.

Enkele dagen voor de aanslagen van 2016 in Brussel schreef sociologe Sarah Bracke in het Vlaamse dagblad De Standaard (19/03/2016) over de systematische marginalisering en ontmenselijking van bevolkingsgroepen in de arme wijken van het land, wijken waar veel migranten wonen: “Ontmenselijking brengt geweld met zich mee. In eerste instantie symbolisch geweld, maar het kan snel fysiek geweld worden.”

De Franse regering – maar ook de Belgische – ondermijnt onze veiligheid door te besparen op sociale zekerheid, arbeidsomstandigheden en lonen. Dit leidt tot een toename van conflicten en sociale spanningen in de samenleving. Reactionairen van allerhande gezindheid – populisten, salafisten, racisten, fascisten… – vinden hier een vruchtbare voedingsbodem. Net als de regering willen ook zij onze collectieve politieke en vakbondsoppositie de kop indrukken.

Het idee van ‘veiligheid’ wordt steeds meer een illusie met de vernietiging van openbare diensten, besparingen, het bevriezen van de lonen, door de regeringen gerechtvaardigd als ‘noodzakelijk’ om de economie nieuw leven in te blazen.

Elke werkende weet dat de veiligheid op de werkplek een investering in infrastructuur en algemene werkomstandigheden vereist om stress en andere gezondheidsproblemen te voorkomen. In onze wijken en de maatschappij is het niet anders.

Imperialisme

Samuel Paty, maar ook de slachtoffers van de aanslagen in Frankrijk, België en elders, zijn in feite niet beschermd door de staat, die niettemin aanzienlijke middelen inzet voor zijn “oorlog tegen het terrorisme.” De staat gebruikt de ‘bescherming van de burgers’ als rechtvaardiging voor imperialistische interventies in Afghanistan, Libië, Irak, Syrië, de Sahel …

Deze interventies leiden ook tot ‘radicalisering’. De interventies van de Amerikaanse en Britse imperialisten hebben een beslissende rol gespeeld in de ontwikkeling van fundamentalistische organisaties, waaronder Al-Qaeda en de islamitische staat. Deze organisaties vonden een vruchtbare voedingsbodem in de vernietiging van infrastructuur in de aangevallen landen. Het sociale vacuüm en het gebrek aan reactie van de geatomiseerde arbeidersbeweging in deze landen werd opgevuld door fundamentalistische krachten.

Sociale spanningen en extreemrechts groeien, maar het maatschappelijk verzet ook

De Covid-19 crisis, de economische crisis, de oorlogen … Al deze spanningen zullen de komende tijd niet verbeteren. Islamofobe toespraken van zogenaamde deskundigen zullen deze spanningen alleen maar doen toenemen en racistische aanvallen uitlokken. We zagen al snel voorbeelden hiervan na de moord op Samuel Paty, waaronder de aanval op twee vrouwen die werden neergestoken en onderworpen aan racistische beledigingen toen ze in de buurt van de Eiffeltoren liepen.

Extreemrechts, in het bijzonder de Rassemblement National van Marine Le Pen, wrijft zich in de handen om zoveel mogelijk munt te slaan uit de dood van Samuel Paty.

De arbeidersbeweging, de vakbonden, de organisaties van de arbeidersklasse moeten zich voorbereiden op een toename van extreemrechtse ideeën en een steeds verdergaande normalisering van dit soort misselijkmakende ideeën. Alleen door een programma met echte oplossingen voor te stellen om de sociale woestijn en de crisis van het systeem aan te pakken, kunnen we voorkomen dat extreemrechts en fundamentalisten van allerlei pluimage aan invloed winnen.

De laatste jaren is de sociale mobilisatie in Frankrijk massaal geweest, gele hesjes, de strijd tegen de pensioenhervorming, de strijd voor de gezondheidszorg, de strijd van mensen zonder papieren … Al deze voorbeelden tonen het ongelooflijke potentieel voor sociale strijd in Frankrijk.

Het is op straat en allemaal verenigd tegen de verdeeldheid van de heersende klasse, dat we haat en verdeeldheid kunnen vervangen door solidariteit. Uiteindelijk is echter het hele kapitalistische systeem schuldig. Het is schuldig aan onderdrukking, economische en sociale crisis en zo aan het creëren van een voedingsbodem voor extreemrechts en allerhande rottigheid, waaronder vreselijke aanslagen zoals die op Samuel Paty. Het is de hoogste tijd om het te vervangen door een systeem dat gebaseerd is op de sociale behoeften en niet op het winstbejag; een democratisch socialistische samenleving.