“Slachter van Bosnië” Mladic voor rechtbank gebracht

De Bosnisch-Servische ex-generaal Ratko Mladic wordt vastgehouden door het Joegoslavië-Tribunaal in Den Haag. Hij wordt vervolgd wegens genocide. Hij vervoegt in Den Haag ook Radovan Karadzic, de politieke leider van de Bosnische Serviërs tijdens de oorlog van 1992-96 in Bosnië. Ze worden onder meer beschuldigd van verantwoordelijkheid voor het bloedbad in Srebrenica in juli 1995 waarbij 8.000 Bosnische moslims werden omgebracht en de 44 maanden durende belegering van Sarajevo waarbij 12.000 doden vielen.

Verschillende soldaten die onder bevel van Mladic stonden, werden al veroordeeld voor het bloedbad van Srebrenica. Het gaat onder meer om de korpscommandant in de regio, Radislav Ksrtic, die voor het Tribunaal verklaarde dat Mladic bovenaan de hiërarchie stond. De uitspraak in de zaak-Kstric stelde vast dat Mladic aan het hoofd van de operatie stond.

De oorlogen van 1991-95 in Kroatië en Bosnië volgden op de onafhankelijkheidsverklaringen van Slovenië en Kroatië die uit de federatie Joegoslavië stapten. Rechtse nationalistische leiders van verschillende onderdelen van de samenleving versterkten nationalistische standpunten en verdeeldheid onder de bevolking om hun invloedssfeer te vergroten. Er werd ingespeeld op een breed verspreid ongenoegen tegenover het besparingsbeleid van de federale Joegoslavische regering en op de angst van discriminatie, vooral onder de minderheidsgroepen in de verschillende staten die werden gevormd toen Joegoslavië uit elkaar viel.

De Kroatische en Servische leiders in Bosnië bekampten elkaar om een groter deel van Bosnië binnen te halen en dit gebied aansluiting te laten vinden bij Kroatië en Servië. In deze oorlog vielen meer dan 300.000 doden en vier miljoen mensen verloren hun huis. Het Bosnische stadje Srebrenica was zogezegd een veilige stad onder bescherming van de Verenigde Naties. Maar de VN-troepen konden niets ondernemen toen tienduizenden hongerige vluchtelingen de stad moest verlaten en uiteindelijk zowat 8.000 moslim-mannen en jongens werden afgeslacht.

De Bosnische moslims moesten vaak de ergste wreedheden ondergaan, niet enkel in Srebrenica maar ook elders. Zo werden er honderden en misschien zelfs duizenden moslims vermoord op de brug van Visegrad. Ook de Servische en Kroatische bevolking had te lijden. Het grootste incident van “etnische zuivering” vond plaats toen het Kroatische leger gewapenderhand 200.000 Kroatische Serviërs verjoeg uit de regio Krajina in Kroatië.

De Bosnische oorlog eindigde met het Dayton-akkoord dat in 1995 door de imperialistische machten werd opgelegd toen de oorlogsvoerende kampen beseften dat ze hun belangen niet sterker konden verdedigen op militaire basis. De NAVO had een brutaal bombardement uitgevoerd op Bosnisch Servische troepen en gebieden. Maar het was vooral een reeks van Bosnisch Servische nederlagen tegenover de Kroaten en de Bosnische moslims die de Bosnische Serviërs naar de onderhandelingstafel brachten. De Servische president Milosevic moest afstand doen van zijn plan om een groot-Servië te vormen waarvan ook Bosnisch en Kroatisch Servische gebieden deel zouden uitmaken.

Bosnië werd officieel een multi-etnische entiteit, maar in werkelijkheid was het akkoord gebaseerd op een opdeling in een Bosnisch Servische entiteit en een onstabiele federatie van Kroaten en moslims. Er werd een “vredesmacht” van de NAVO gevormd. Vertegenwoordigers van het VS-imperialisme haalden in het publiek uit naar de “Servische agressie”, maar onderhandelden achter de schermen met de Serviërs om hen meer grondgebied aan te bieden als ze een akkoord zouden tekenen.

Kapitalistische neergang

De jaren 1990 werden op de Balkan gekenmerkt door een rabiaat nationalisme en bijhorende bloedbaden. Dit was een uitdrukking van de zwakke positie van de arbeidersbeweging op dat ogenblik toen Joegoslavië opnieuw aan het kapitalisme werd onderwerpen.

Voor de stagnatie en ineenstorting was Joegoslavië net als de andere voormalige Stalinistische regimes in de Sovjetunie en Oost-Europa geen oprecht socialistisch regime. Er was een gecentraliseerde geplande economie, maar deze was in handen van een geprivilegieerde elite die op bureaucratische wijze de controle uitoefende. Er was geen arbeidersdemocratie.

Het kapitalistisch herstel leidde tot meer werkloosheid en armoede, maar ook een grotere nadruk op etnische tegenstellingen en oorlogen naarmate de nieuwe heersende klassen hun eigen “zuivere” natiestaten probeerden op te zetten. Historisch gezien kende de regio van de Balkan steeds een erg complexe nationale, etnische en religieuze samenstelling.

Het aanhoudende falen van de markteconomie dat geen degelijke levensstandaard kan aanbieden, zorgt ervoor dat het potentieel van nieuwe bloedbaden aanwezig blijft. De vele etnische tegenstellingen en kwesties zijn niet opgelost en de arbeidersbeweging staat nog vrij zwak. Rechtse gangster-kapitalisten krijgen soms een deel van de jonge werklozen achter zich omdat de samenleving hen toch niets anders aan te bieden heeft. Er wordt ingespeeld op wanhoop om de steun voor nationalistische standpunten te versterken.

Twintig jaar na het begin van de oorlogen van de jaren 1990 wordt Mladic door een deel van de Serviërs nog steeds gezien als een held. Op 31 mei was er in Banja Luka, de hoofdstad van Republika Srpska, het Servische gebied in Bosnië, een betoging met duizenden aanwezigen om te protesteren tegen de arrestatie van Mladic. De etnische spanningen in Bosnië zijn nog steeds aanwezig. Een journalist berichtte hoe hij recent zag hoe Servische nationalisten verwijten riepen toen ze voorbij een kerkhof kwamen waar slachtoffers van het bloedbad van Srebrenica begraven liggen.

Republika Srpska is een grotendeels autonoom gebied met een president die regelmatig uithaalt naar de Bosnische staatsinstellingen en de Bosniak-Kroatische federatie dat de rest van het land vormt. In die federatie is er eveneens een crisis. Paddy Ashdown, een voormalige ‘internationale waarnemer’ in Bosnië, verklaarde eerder deze maand dat “Bosnië op de gevaarlijke weg is om af te glijden naar een staat van ontbinding.”

Mladic opgepakt

Verschillende rapporten geven aan dat Mladic lange tijd werd beschermd door de Servische autoriteiten. Die zorgden ervoor dat hij niet werd opgepakt wegens oorlogsmisdaden. In 2008 kwam er evenwel een pro-EU regering aan de macht en de druk om Mladic over te leveren als onderdeel van een poging om meer buitenlandse investeringen en zelfs EU-lidmaatschap te bekomen, werd opgedreven.

De Servische president Boris Tadic beweert dat Mladic werd opgepakt “zodra we zijn schuiloord ontdekten.” Dat is niet erg aannemelijk. ‘Toevallig’ werd Mladic net een week voor een discussie over de Servische samenwerking met het Joegoslavië-Tribunaal opgepakt en evenzeer was het ‘toeval’ dat de EU-verantwoordelijke voor buitenlands beleid, Catherine Ashton, net in Belgrado was op het ogenblik dat Mladic werd opgepakt.

Wereldwijd wordt aangenomen dat Mladic verantwoordelijk was voor brutaliteiten en velen zijn blij dat hij eindelijk is opgepakt. Verwanten van de Bosnische moslimslachtoffers hopen uiteraard dat Mladic zal worden veroordeeld door het VN-Tribunaal. Socialisten zijn er ook voor om van oorlogsmisdaden verdachte figuren zoals Mladic te berechten. We denken echter dat de gewone bevolking van de Balkan en de rest van de wereld geen vertrouwen kan stellen op de bestaande internationale rechtbanken om echte gerechtigheid te bekomen.

De verantwoordelijkheid van het imperialisme

De grootste oorlogsmisdadigers ter wereld vinden we bij de politieke leiders van de imperialistische elites die nu internationale rechtbanken opzetten. De Amerikaanse en Britse toppolitici vervolgen zichzelf uiteraard niet ondanks het feit dat zij bevel hebben gegeven om tienduizenden burgerslachtoffers te maken in Irak en Afghanistan. Westerse regeringen moeten zich niet verantwoorden voor hun rol in de brutale NAVO-luchtaanvallen op Bosnisch Servische gebieden tijdens de oorlog in Bosnië of het wreedaardige “humanitaire” bombardement van Servië door de NAVO in 1998 om de Servische troepen uit Kosovo weg te krijgen. Er kunnen honderden voorbeelden worden gegeven van Westerse regeringen en hun vrienden die wereldwijd oorlogsmisdaden begaan. Maar die militaire optredens worden niet als oorlogsmisdaad bestempeld.

De Westerse imperialisten hebben een erg actieve rol gespeeld in het opdelen van Joegoslavië. De Duitse regering was er snel bij om aan invloed te winnen. De afspraken met de andere Westerse machten werden gebroken om in 1992 steun te verlenen aan de afscheiding van Slovenië en Kroatië. Dat zette de deur open voor de oorlog in Kroatië en Bosnië. Het Duitse imperialisme speelde een toonaangevende rol, maar anderen lieten zich evenmin ongemoeid.

Tijdens de oorlog zorgden de interventies van de VN en de NAVO – instrumenten van het Westerse imperialisme – er enkel voor dat het conflict nog erger werd.

Vertegenwoordigers van de Westerse machten hadden er geen probleem mee om Milosevic en andere Servische nationalisten te steunen op een ogenblik dat het hen uitkwam. Maar toen ze vonden dat Milosevic en co te ver gingen, werden ze vervolgd. Dat was toen ze de regio destabiliseerden en zich te sterk op Russische steun baseerden. Om de Servische aanspraken op Kosovo tegen te gaan, steunden de VS en andere Westerse machten nadien Hashim Thaci, de etnisch Albanese Kosovaarse premier. Recent stelde een rapport van de Raad van Europa dat Thaci aan het hoofd stond van een crimineel netwerk dat handelde in menselijke organen en heroïne. Dat toont eens te meer het principeloze karakter van de interventies van het Westerse imperialisme dat enkel naar de eigen belangen kijkt.

Den Haag

De rechtbanken in Den Haag zijn een onderdeel van het globale politieke gemanoeuvreer van de belangrijkste kapitalistische machten. Ze werden opgezet door de VN Veiligheidsraad opdat er een zichtbaar antwoord zou komen op verschrikkingen als genocide. Ze worden ook gebruikt om een onderscheid te maken tussen die individuen die het Westerse imperialisme uit de weg wil en diegenen die het wil beschermen. Meer dan 60% van de 80 ex-Joegoslaven die voor het internationale strafhof zijn veroordeeld, zijn Serviërs.

Met betrekking tot Mladic is er ook het aspect van wraak omdat de VN werd vernederd toen een veilige plaats op brutale wijze werd aangevallen door de troepen van Mladic in de Bosnische oorlog en daarbij ook honderden VN-soldaten werden gegijzeld door deze troepen.

De activiteiten waarover Mladic en Karadzic bevel hadden, waren verschrikkelijk. Aanvankelijk werd dit gesteund door der Servische president Milosevic. Ook de activiteiten van de Kroatische militaire leiders waren verschrikkelijk. Maar zij waren niet de enige agressors in de regio. De Servische en Kroatische leiders droegen de grootste verantwoordelijkheid voor de oorlog, maar dat neemt niet weg dat er ook geweld was van Bosnische moslim-krijgsheren. Zij hoopten hetzelfde als hun Servische en Kroatische tegenhangers en handelden uit eigen belang, niet om de belangen van de gewone moslimarbeiders te verdedigen.

De enige weg vooruit voor alle arbeiders op de Balkan, los van nationaliteit, etnie of religie, is door in de strijd voor een degelijke levensstandaard en tegen de mogelijkheid van nieuwe bloedvergieten geen enkel vertrouwen te stellen in dergelijke nationalistische ‘leiders’. Er zal ook geen vooruitgang komen door te vertrouwen op diegenen die in de zoektocht naar lucratieve kapitalistische investeringen afstand hebben genomen van het nationalisme.

De arbeiders moeten zich democratisch organiseren in onafhankelijke politieke organisaties die standvastig ingaan tegen etnische en religieuze verdeeldheid en dit met een programma dat de belangen van de arbeiders centraal stelt in de strijd tegen kapitalistische uitbuiting en nationalisme. Als er dergelijke organisaties worden opgebouwd, kan dit de basis vormen voor een onafhankelijk onderzoek van de arbeidersklasse naar de gebeurtenissen uit het verleden.

Milosevic werd democratisch aan de kant geschoven door massale actie, waaronder een algemene staking in oktober 2000. Zonder arbeiderspartij om de belangen van de arbeiders te verdedigen, konden rechtse pro-Westerse kapitalistische politici het vacuüm vullen. De toekomst moet er anders uitzien met de arbeidersklasse die haar stempel op de situatie drukt en dit met socialistische ideeën.

 

Artikel door Judy Beishon

Dit vind je misschien ook leuk...