Griekenland op weg naar een hete herfst. Regering drukt drastisch privatiseringsbeleid door

Na een relatief rustige zomer op sociaal vlak, de laatste algemene staking vond eind juni plaats, is Griekenland zich aan het opmaken voor een hete herfst. Zeker de publieke sector zal worden geraakt door verzet en strijd. De spoorwegen, openbaar vervoer in de steden, elektriciteitsvoorziening en waterdistributie worden allemaal bedreigd door drastische privatiseringsplannen van de sociaal-democratische PASOK-regering.

Ook de private sector wordt geraakt door massale afdankingen, sluitingen en heel wat kleinere winkels in de steden die de deuren sluiten. Bovendien zijn er nog steeds aanvallen in naam van “deregulering” tegen de truckchauffeurs of de taxichauffeurs.

Spoorarbeiders vechten terug

De officiële aankondiging van de aanvallen op de spoorwegdiensten wordt begin oktober verwacht. De kaalslag is immens: tot de helft van de jobs zijn bedreigd, wie blijft moet een loonsvermindering van 20% slikken (bovenop een eerdere algemene loonsverlaging voor al wie in overheidsdienst werkt). De helft van de lijnen zou gewoon worden afgesloten. De regering rechtvaardigt dit beleid met laster over de arbeiders die teveel zouden verdienen. Een spoorarbeider met 26 jaar dienst en met twee kinderen komt netto aan 1.300 euro per maand. Een aantal arbeiders, zoals de chauffeurs, werken tot 60 uur per week omdat de overheid weigert om het noodzakelijke aantal chauffeurs aan te werven. Hierdoor moet te weinig personeel voor de dienstverlening zorgen en dus ook zondagdiensten en feestdagen kloppen. Met al die prestaties komt een chauffeur soms tot aan 2.500 euro per maand. De regering misbruikt dat cijfer nu om een verkeerd beeld te geven.

De spoorbonden hebben opgeroepen tot dagelijkse werkonderbrekingen van verschillende sectoren van spoorarbeiders. Er wordt ook een algemene spoorstaking van onbepaalde duur gehouden tijdens de parlementaire bespreking van het wetsvoorstel.

Er zal meer vastberaden actie nodig zijn. De acties van de spoorarbeiders moet gekoppeld worden aan een oproep tot steun van de andere vakbonden en andere sectoren. De overkoepelende vakbondsfederatie GSEE weigert intussen om solidariteitsacties te voeren.

De strijd van de spoorarbeiders kan samen met de acties van het stadsvervoer, de telecom, de elektriciteitsarbeiders en andere sectoren een voorbeeld worden en een aanzet tot meer veralgemeende massastrijd tegen de zware besparingsmaatregelen van de regering.

Zes algemene stakingen

Miljoenen stakende arbeiders legden het land intussen al zes keer plat met een algemene staking. De laatste algemene staking was op 29 juni. Deze massale acties kwamen er als antwoord op de maatregelen van de regering om, na oproepen van het IMF en de Europese Centrale Bank, de arbeiders te laten opdraaien voor de diepe economische crisis in het land. De regering wou dit realiseren met besparingen op de pensioenen, het verhogen van de pensioenleeftijd, nieuwe wetgeving die ontslag gemakkelijker maakt, besparingen op de lonen in de openbare sector, belastingsverhogingen en een stijging van de BTW van 19% naar 23%.

De Griekse linkerzijde kreeg een kans om haar invloed sterk uit te bouwen doorheen dit massaal arbeidersverzet. Syriza, de linkse coalitie waarin Xekinima actief is, bracht geen duidelijk socialistisch standpunt naar voor. Dat gebeurde ook niet toen een aantal rechtse krachten uit de grootste formatie binnen de alliantie (Synaspismos) stapten. Wij hebben er binnen Syriza steeds voor gepleit om een duidelijker eisenplatform naar voor te brengen met ook de eis van de kwijtschelding van de schulden.

Groeiende tegenstellingen in Syriza

De interne tegenstellingen binnen Syriza worden groter, met zelfs openlijke verdeeldheid op electoraal vlak. Er is een fractie rond de maoïstische KOE en het “staats-kapitalistische” DEA (een “trotskistische” groep die zich heeft afgesplitst van de Griekse afdeling van de IST, de overkoepeling van de Britse SWP) die Alavanos, de vorige voorzitter van Synaspismos en Syriza, steunt bij de lokale verkiezingen in Attica, waar Athene onder valt. Een andere fractie, vooral de leiding van Synaspismos, gaat in tegen een groot deel van de basis en zowat alle anderen in de nationale leiding van Syriza door steun te geven aan een van de zogenaamde “rebellen” van Pasok, Mitropoulis. Die heeft zich van PASOK gedistantieerd omwille van het beleid. Beide fracties beschikken niet over een meerderheid binnen de leiding van Syriza waar werd gepleit voor alternatieve kandidaten die in naam van Syriza zouden opkomen rond een duidelijk links programma.

Dit is op zich geen tegenstelling tussen links en rechts binnen Syriza. De leiding van Synaspismos voert een opportunistische electorale politiek waarbij het zich beperkt tot de rol van raadgevers aan Pasok. Maar de aanhangers van Alavanos bieden evenmin een links alternatief aan. Hierdoor krijgt de tegenstelling een sterk persoonlijk karakter met een confrontatie tussen de vorige voorzitter, Alavanos, en de huidige voorzitter Tsipras. Deze confrontatie zet veel gewone leden en arbeiders ertoe aan om Syriza de rug toe te keren.

Standpunt van Xekinima bij de lokale verkiezingen

Leden van Xekinima binnen Syriza hebben tegen beide voornoemde kandidaturen gepleit en riepen op om sterke socialistische kandidaten naar voor te schuiven. We werkten daarbij samen met andere groepen en onafhankelijken (linkse individuen in de leiding van Syriza die tot geen van de politieke groepen behoren). Samen beschikten we over een meerderheid in het centrale secretariaat. Maar deze meerderheid werd genegeerd door de twee strijdende gladiatoren binnen Syriza, waardoor de formatie belachelijk wordt gemaakt.

Wij hebben hierop besloten om geen kandidaten naar voor te schuiven op de lijsten van Syriza (die veelal het resultaat zijn van akkoorden tussen de maoïsten en de leiding van Synaspismos) bij de lokale verkiezingen. We zullen daarentegen campagne voeren voor de linkse partijen. Dit betekent dat we kritische steun zullen geven aan Syriza, maar ook aan de KKE (Communistische Partij) en in bepaalde gevallen aan radicaal-linkse kandidaten. Het doel daarbij is om Pasok, het rechtse Nieuwe Democratie en het extreem-rechtse Laos te verzwakken.

Linkse partijen maken er een boeltje van

Syriza doet het bijzonder slecht in de peilingen, de formatie zit rond 2 tot 2,25%. De optie “onthouding” of “blanco stem” is intussen aan een opmars bezig, intussen zegt 30% van niet of blanco te zullen stemmen. Ook de KKE kan niet profiteren en blijft stabiel rond 8%. Midden een ernstige crisis van het kapitalisme slagen de linkse partijen er niet in om vooruit te gaan. De belangrijkste verantwoordelijkheid daarvoor ligt bij de leiders van de linkse partijen die geen socialistisch programma om de belangen van de arbeiders te verdedigen, hebben aangenomen.

Hierdoor kan Pasok ondanks de aanvallen op de arbeiders en hun gezinnen nog steeds de peilingen aanvoeren. Dat komt deels door de strubbelingen binnen de Nieuwe Democratie, maar evenzeer door het gebrek aan een sterke socialistische oppositie.

De Griekse vakbondsfederatie GSEE brengt geen strategie naar voor waarmee de aanvallen kunnen worden afgeslagen. Er was geen oproep tot een algemene staking op 29 september, enkel voor een grote betoging. Panagopoulos, de voorzitter van GSEE, stelde op 22 september aan Reuters dat de Griekse arbeiders al veel gestaakt hebben zonder dat dit resultaat heeft opgeleverd en dat het bijgevolg weinig zin heeft om nieuwe stakingsacties te ondernemen.

Federaties en sectoren willen wel actie

Ondanks de opstelling van de GSEE-leiding riepen een aantal vakbonden wel op om te staken op 29 september. Dat was het geval met de spoorbond, de telecomvakbond, de vakbond van dokters in openbare ziekenhuizen en andere arbeiders zoals de tijdelijke arbeiders die werden afgedankt bij de luchtvaartmaatschappij Olympic of het metropersoneel in Athene.

Het is niet uitgesloten dat er tegen de wil van Panagopoulos in onder druk van de basis toch niet wordt overgegaan tot nieuwe algemene stakingen in oktober en november. Maar dat zal niet volstaan als antwoord op de besparingsmachine van de regering. De meeste arbeiders hebben hun twijfels bij de voorstellen van de GSEE en er wordt openlijk gesteld dat het gedaan moet zijn met enkel wat stoom af te laten.

Mogelijk zullen in de herfst een aantal vakbondsfederaties en sectoren overgaan tot hardere en meer vastberaden acties om jobs te verdedigen en de sociale kaalslag te stoppen. Het is onmogelijk om de omvang en de impact van deze acties te voorspellen, maar het staat vast dat er belangrijke strijdbewegingen zullen komen.

Arbeiders willen vastberaden actie

Er is een brede steun voor meer militante actie. De acties van het spoorpersoneel en in de telecomsector tegen de privatiseringen, kan een aanzet vormen voor algemene massastrijd. De leiding van GSEE treedt daarbij op als een remmende factor, zeker nu de recessie in het land opnieuw dieper wordt.

Xekinima, de linkse socialisten in Griekenland, stellen: “Stop de afbetaling van de schulden”, “Nationalisatie van de banken” en “Doe de rijken betalen”. Het kapitalistisch systeem in Griekenland heeft gefaald, de arbeiders zouden de prijs daarvan niet moeten betalen. Los van de banksector moeten ook andere sleutelsectoren en nutsbedrijven in publieke handen komen door ze te nationaliseren onder democratische arbeiderscontrole en arbeidersbeheer. Op die basis kunnen massale investeringen worden gedaan in de economie, in publieke werken, onderwijs, gezondheidszorg en productieve sectoren van de economie. Die lagen nu allemaal onder vuur omdat het private kapitaal het land ontvlucht om gebruik te maken van goedkopere arbeidskrachten in de Balkan. Een socialistische planning van de productie zou de economie en de middelen van het land inzetten voor de behoeften van iedereen.

Xekinima stelt dat de linkerzijde – Syriza, KKE en andere radicaal-linkse krachten van enige omvang – een kans heeft om samen te werken en de traditionele verdeeldheid van de Griekse linkerzijde te overstijgen. Links moet een duidelijk socialistisch antwoord op de besparingen bieden. Links moet nu handelen, de klassenstrijd staat immers op een beslissend keerpunt.

Analyse door Andreas Payiatsos en Niall Mullholland