Google en het Chinese regime. Interview met een socialistische blogger in China

In januari verklaarde het grootste internetbedrijf ter wereld dat het te maken had met aanvallen door hackers vanuit China. Google kondigde zelfs aan dat het er aan dacht om China te verlaten. Van waar komt dit conflict en hoe kan het ontwikkelen? We vroegen het aan de socialistische blogger Zhao Jiangang.

Is Google voortaan een kracht die voor democratie en vrijheid van internet opkomt in China?

“Veel jongeren, zeker studenten en bedienden, hebben in illusies in Google als een kracht die opkomt voor democratie, maar dan wel een Amerikaanse burgerlijke democratie. Op dit ogenblik zitten ongeveer 384 miljoen Chinezen (bijna 30% van de totale bevolking van 1,3 miljard mensen) op het internet, waarmee China de grootste internetmarkt ter wereld is. De meest gebruikte zoekmachine is Baidu.com dat vooral wordt gebruikt om Chinese informatie te zoeken. Deze zoekmachine is goed voor bijna 60% van alle zoekopdrachten. Baidu.com werd opgezet door Chinezen in de VS en het is een beursgenoteerd bedrijf. Het bedrijf kent een lange geschiedenis van een strikte censuur. Baidu.com past de censuur niet enkel toe om de eigen commerciële belangen te beschermen, het bedrijf rapporteert ook regelmatig andere websites en zoekmachines die “illegale” informatie aanbieden. Dat rapporteren is onderdeel van haar concurrentie met andere zoekmachines. In 2008 gaf het bedrijf Sanlu Dairy Corporation maar liefst 3 miljoen Renminbi aan Baidu.com om negatief nieuws over het melkschandaal te filteren.

“De tweede grootste zoekmachine in China is google.com en google.cn. Die hebben samen ongeveer 30% van de “zoekmarkt” in handen. De Chinese versie van google.com is speciaal ontworpen voor de Chinese markt en heeft een kleiner marktaandeel dan google.com. Google wordt vooral gebruikt door mensen met een basiskennis van het Engels, de meest Chinezen zoeken in hun eigen taal via Baidu.com.”

Bill Gates van Microsoft nam afstand van de positie van Google. Hij stelde dat de censuur in China erg beperkt is. Klopt dat? Hoe werkt de Chinese controle op het internet eigenlijk?

“Microsoft en Bill Gates hebben een lange geschiedenis van samenwerking met het Chinese regime. Ze hebben op vrijwillige basis de broncodes van verschillende operatiesystemen van Windows aan het regime bezorgd. Bovendien heeft MSN een eigen zoekfunctie: Bing.com. Dat wordt niet vaak gebruikt in China. Moest Google.com verdwijnen, dan zou het wel een grotere potentiële markt voor zich hebben. Bill Gates kijkt uiteraard vooral naar de economische belangen van zijn eigen bedrijf en niet zozeer naar aspecten van “democratie”.

“Het Chinese regime heeft sinds 1998 een complex systeem van censuur en controle op het internet, dit noemt het “project gouden schild”. Dit project wordt geleid door het Ministerie van Openbare Veiligheid en heeft banden met de ministeries van industrie en informatie, de staatsveiligheid, het propagandacomité van de Communistische Partij en zelfs met de militaire veiligheidsdiensten. Het project omarmt wetten en regelgevingen, technologische ontwikkelingen en het inzetten van personeel voor censuur en controle. Volgens officiële cijfers kostte het volledige project voor 2002 al meer dan 6,4 miljard Renminbi of bijna 1 miljard dollar. Er zijn naar schatting 30.000 tot 50.000 professionele internetagenten en 200.000 tot 400.000 vrijwillige krachten die tegen betaling meewerken aan het initiatief. Het gaat daarbij om de strijd tegen cybercriminaliteit, maar even goed ook om propaganda, censuur, controle en het “sturen van de publieke opinie”.

“De “Grote Fire Wall” (GFW) is speciaal ontworpen als technologisch hulpmiddel voor het “Project Gouden Schild”. Het zorgt onder meer voor het blokkeren van IP-adressen, het filteren van DNS-gegevens en het doorsturen naar andere pagina’s. Aan het project wordt meegewerkt door heel wat grote IT-bedrijven, zoals het Amerikaanse Cisco en Yahoo, naast grote Chinese universiteiten. In 2004 gaf het kantoor van Yahoo in Hong Kong persoonlijke gegevens van een gebruiker door aan de Chinese regering. Dat zorgde ervoor dat een journalist en een andere schrijver werden veroordeeld tot 10 jaar gevangenisstraf voor het verspreiden van pro-democratie info.

“Als je in google.com buiten China “1989 64” als zoekwoorden invoert, dan krijg je 83,2 miljoen resultaten die vaak direct betrekking hebben op de gebeurtenissen van 4 juni 1989, de slachtpartij op het Tienanmen plein. Op google.cn krijg je met dezelfde zoekwoorden slechts 86.600 resultaten, waarbij er nog slechts enkele betrekking hebben op Tienanmen. Op Baidu.com zal je niets vinden op Tienanmen. Als je via google.com in China zoekt naar de gebeurtenissen van Tienanmen, krijg je doorgaans te lezen dat de website niet kan worden weergegeven.

“Verder is het onmogelijk om vanuit China directe toegang te krijgen tot sites als Twitter, Facebook, Youtube, Flickr, Blogger.com en heel wat andere sociale netwerksites. Ook Chinaworker.info wordt geblokkeerd, net als de Chinese site van de BBC. Wie veel het internet gebruikt in China gebruikt proxy software, online proxy websites en VPN-verbindingen om voorbij de censuur te geraken.”

Vorig jaar kwam er een wet die aangaf dat alle persoonlijke computers de software “Groene Dam” moeten bevatten. Daarmee wordt bepaalde software geblokkeerd. Uiteindelijk werd de maatregel beperkt tot computers in de scholen. Wat was er aan de hand?

“De “groene dam” was software voor persoonlijke computers met als doel om pornografie te blokkeren. Maar het wordt ook gebruikt om politiek gevoelige woorden tegen te houden. Volgens informatie van hackers bevat “Groene Dam” een lijst van zowat 10.000 Chinese en Engelse woorden die gevoelig zouden zijn, het gaat om slechts 2.700 woorden die met pornografie te maken hebben, de rest zijn politieke woorden. Internetpeilingen gaven aan dat 80% van de Chinese surfers tegen deze “Groene Dam” waren. De druk van onderuit was erg groot en er kwam protest van computerfabrikanten die klaagden over de meerkost en andere problemen. De regering besloot hierop om het project te beperken tot de scholen, internetcafés, bibliotheken en andere publieke computers.”

Denk je dat Google zich zal terugtrekken uit China? En wat zouden de gevolgen zijn voor het internet in China?

“Een terugtrekking van Google uit China zal wellicht vooral een politiek gebeuren zijn, dat stelde ook Hillary Clinton reeds. Het is een uitdrukking van een handels- en politiek conflict tussen de VS en China. Een topman van Google stelde recent dat het bedrijf verder zaken wil doen in China en met de regering wil onderhandelen over de censuur. Google is en blijft een bedrijf dat enkel economische belangen heeft.”

Toen het internet in de provincie Xinjiang volledig werd afgesloten na de rellen vorige zomer, trokken een aantal bedrijven weg omdat dit hun zaken bemoeilijkte. Zijn de beperkingen op het internet niet slecht voor de Chinese economie?

“Er was inderdaad een impact op de lokale economie. In Xinjiang werd gedurende 180 dagen het internet afgesloten en was het niet mogelijk om SMS-berichtjes te sturen, ook internationale telefoongesprekken waren niet mogelijk. Dat heeft geleid tot enorme communicatieproblemen, maar ook tot problemen op het vlak van economie, gezondheidszorg en onderwijs. Om de internationale handel in stand te houden, moesten sommige zakenlui uit Xinjiang regelmatig met de trein, bus of het vliegtuig naar andere provincies of landen (Kazakstan) trekken om op het internet te kunnen. De kapitalisten zijn tegen de beperkingen op informatie en communicatie voor de bedrijven, maar tegelijk steunen ze het dictatoriale regime dat zorgt voor een “stabiele omgeving” waarin de commerciële activiteiten aan de dag kunnen worden gelegd en waarin er geen verstoringen zijn door arbeidersacties of sociale onrust.

“De Chinese regering eiste dat tegen eind vorig jaar alle websites opnieuw zouden worden geregistreerd en “ongezonde” informatie zouden verwijderen. Hierdoor verdwenen tienduizenden websites en servers, wellicht leidde tot tot het failliet van duizenden internetprofessionals alsook van duizenden bedrijven.”

In de VS pleiten sommigen ervoor dat Obama via de Wereldhandelsorganisatie zou optreden tegen de Chinese internetcontrole omdat dit niet legaal zou zijn onder de regels inzake de liberalisering van de handel. Is de zaak van Google onderdeel van een breder conflict tussen China en de VS?

“Ik denk dat de discussie rond Google deel uitmaakt van een breder politiek en handelsconflict tussen China en de VS. Google zal wellicht China niet verlaten, maar de kwestie van censuur kan een erg actueel thema worden voor de Amerikaanse regering en het parlement om de druk op China op te voeren. Als de Amerikaanse economie er niet in slaagt om uit de crisis te raken, dan zullen dergelijke conflicten steeds vaker voorkomen en ook meer ernstige vormen aannemen. De spanningen tussen de Amerikaanse regering en China rond de verdediging van Taiwan hadden de Chinese regering er al toe gebracht om te dreigen met sancties tegen Amerikaanse bedrijven die leveren aan het Taiwanese leger. Dat is ook een onderdeel van hetzelfde conflict.”

Wat hebben linkse socialisten hier over te zeggen? Aan welke kant moeten wij staan?

“Socialisten staan voor een onafhankelijke positie van de arbeidersklasse tegenover alle conflicten tussen kapitalistische machten en leggen steeds de nadruk op de belangen van de arbeiders.

“Enerzijds komen we in China op voor democratische rechten (vrije meningsuiting, vrijheid van vereniging en vrijheid van informatie) voor de Chinese arbeiders en andere onderdrukte lagen. We verzetten ons tegen iedere overheidsrepressie. Als opkomende macht gaat China in tegen de hegemonie van de VS, maar niet om de belangen van de arbeiders in China of de rest van de wereld te verdedigen. De Chinese steunt de belangen van de eigen bureaucratie en de kapitalisten door de uitbuiting van de arbeiders op te drijven. Er is nood aan een socialistisch antwoord tegen de dictatuur in China en haar neoliberale beleid.

“Anderzijds verzetten we ons ook tegen het VS-imperialisme. Zowel nu als in het verleden hebben de Amerikaanse regeringen nooit getwijfeld bij hun samenwerking met dictatoriale regimes in landen als Indonesië, Chili of Saoedi-Arabië. De oorlogen en economische uitbuiting door het VS-imperialisme leiden tot armoede, chaos en rampen in heel wat landen, zeker in de neokoloniale wereld. Het zogenaamde “burgerlijk democratische” systeem in de VS heeft ook de interne problemen niet opgelost, er blijft klassenstrijd plaatsvinden, er is racisme en het milieu wordt verwoest. Er mogen dus geen illusies zijn in de Amerikaanse democratie.

“Internationale organisatie en de eenheid van de arbeidersklasse is de enige weg om te komen tot een democratische en rechtvaardige samenleving voor alle mensen.”