Antwerpse Universiteit. Open brief van de Actief Linkse Studenten over het gevaar van extreem-rechts

In de aanloop naar de anti-NSV betoging vond aan de Antwerpse Universiteit een actie plaats van extreem-rechts om een anti-fascistische bijeenkomst te verstoren. Na de anti-NSV betoging in Leuven (op 26 maart) werd een linkse activist in de binnenstad fysiek aangepakt door aanhangers van extreem-rechts. De Antwerpse Actief Linkse Studenten schreven een standpunt waarin het gevaar van extreem-rechts wordt uitgelegd. Dit standpunt werd ook als open brief verstuurd.

Geachte heer rector,

Wij, de Actief Linkse Studenten (ALS), schrijven u een open brief die we ook zullen versturen naar de decanen van de faculteiten, de leden van de Raad van Bestuur, een aantal professoren uit de humane wetenschappen, de studentenraad, VUAS, Dwars, UA Inbox, de vakbonden op de universiteit, de UA-studenten in ons mailbestand, Spectrum, en de voorzitter van de AUHA. We willen op deze manier de universitaire gemeenschap wijzen op de gevaren die verbonden zijn aan de versterking van extreem-rechtse krachten in de samenleving, aan de universiteit in het bijzonder. In een eerste deel van de brief gaan we in op een aantal economische en politieke ontwikkelingen die ons relevant lijken om de discussie over het gevaar van extreem-rechts te kaderen. In het tweede deel brengen we een aantal recente feiten aan die het neo-fascistische karakter van de NSV (Nationalistische Studenten Vereniging) illustreren. Wij maken van de gelegenheid gebruik om de UA te vragen haar tolerante houding ten aanzien van de NSV te herzien.

Een periode van toenemende armoede, verscherpte tegenstellingen en polarisering dient zich aan

De economische crisis slaat wild om zich heen. Het IMF verwacht in 2009 de eerste wereldwijde recessie sinds de Tweede Wereldoorlog. De economieën van de G20 en de groeilanden zullen volgens de huidige verwachtingen in 2009 krimpen met 5% op jaarbasis. Ere-gouverneur van de Nationale Bank Fons Verplaetse stelt dat we in 2010 opnieuw het welvaartsniveau van 2004 zullen bereiken. Het zijn vooral de armste en de middenlagen in de samenleving die lijden onder deze collectieve verarming. In de VS zijn de voorbije maanden reeds 4,4 miljoen jobs verloren gegaan, tegen een actueel ritme van 651.000 geschrapte jobs in februari. De werkloosheidsgraad was er de jongste 25 jaar nooit hoger. De Hoge Raad voor de Werkgelegenheid becijferde dat er in België eind 2009 99.000 werklozen zullen bijkomen. Er dient bovendien opgemerkt te worden dat al de depressief makende cijfers over de toestand van de economie die we de voorbije maanden over ons heen kregen, systematisch naar beneden bijgesteld werden.

Er woedt een discussie tussen economen en politici over de al dan niet terechte vergelijking van de huidige crisis met de Grote Depressie van de jaren ’30. Het lijdt geen twijfel dat de snelheid waarmee deze crisis toeslaat, als gevolg van de sterk verstrengelde en geglobaliseerde nationale economieën, de ontwikkelingen begin de jaren ’30 overtreft. Langs de andere kant hebben de herstelplannen van de nationale regeringen, met de VS op kop, waarschijnlijk een volledige ineenstorting van de financiële sector, met duizenden failliete banken zoals in de periode 1930-1933, kunnen voorkomen. Maar econoom en Nobelprijs winnaar Paul Krugman stelt nu reeds dat minstens het dubbele van de herstelplannen nodig is om werkelijk effect te hebben. Hoe dan ook gaan we naar een uitgerekte periode van beperkte tot negatieve groei op wereldvlak, gecombineerd met hoge werkloosheid, stijgende armoede, protectionisme…

Deze tragische economische werkelijkheid zal ongetwijfeld ingrijpende politieke gevolgen hebben. De massale volksprotesten die de zwaarst getroffen landen overspoelden, zoals IJsland, Ierland, Griekenland maar ook Frankrijk met zijn miljoenenstakingen op 29 januari en 19 maart 2009, zetten de toon voor wat in de komende maanden en jaren op wereldschaal mag verwacht worden. De jaren ’30 werden gekenmerkt door politieke radicalisering en klassenstrijd, niet in het minst in de VS. Denk maar aan de 4-daagse algemene staking in juni 1934 in San-Francisco, de staking van de Teamster-truckers in Minneapolis, de 325.000 textielarbeiders die in de herfst van dat jaar de industrie in het zuiden plat legden… De radicalisering aan de basis leidde tot de oprichting van nieuwe vakbonden die de oude, verstarde en verburgerlijkte vakbonden het vuur aan de schenen legden. De geschiedenis herhaalt zich nooit op dezelfde manier, maar het mag duidelijk zijn dat pogingen van de economische en politieke elite om de factuur van de economische crisis naar de werkende klasse (cfr. de aankondiging van een immens besparingsplan na de verkiezingen door premier Van Rompuy) en toekomstige generaties (cfr. Keynesianisme) over te hevelen, de legitimiteit van het kapitalistisch systeem verder zal ondermijnen, wat zijn uitdrukking zal vinden in massale strijdbewegingen en een honger naar alternatieven.

Echter, elke medaille heeft haar keerzijde. Het onvermogen van de sociaal-democratische en stalinistische leiders om de revoluties in Duitsland na WOI tot hun conclusies te leiden, de regeringsdeelnames van de SDP die dienst deed als “savior of last resort” voor het kapitalisme en de houding van de KPD (communisten) die iedere andere politieke stroming, inclusief de sociaal-democratie als sociaal-fascistisch afdeed, maakte de weg vrij voor de fascisten om uit hun marginaliteit te treden en, zich baserend op in de eerste plaats gedesillusioneerde middenlagen (kleine zelfstandigen, boeren …), de macht van de arbeidersbeweging op gewelddadige wijze te breken. De Russische Bolsjewistische leider Trotski omschreef hoe het fascisme eigenlijk een uitdrukking was van contrarevolutionaire wanhoop nadat de revolutionaire hoop had gefaald. Het politieke toneel zou voortaan beheerst worden door Hitlers’ bruinhemden, die erin slagen om met terreur-methoden de onafhankelijke organisaties van de arbeidersklasse te breken.

We denken niet dat er vandaag een reëel gevaar bestaat dat er in de Westerse wereld massale, openlijk fascistische bewegingen en partijen tot ontwikkeling zouden komen. Enerzijds zijn de dramatische ervaringen van het fascisme in de jaren ’30 en ’40 nog steeds prominent aanwezig in het collectieve geheugen, en anderzijds is het vandaag ook niet in het belang van het “grootkapitaal”, op wiens steun de Nazi’s konden rekenen, om naar dergelijke draconische maatregelen te grijpen om hun systeem te redden. Bovendien staat er vandaag een hele nieuwe generatie van jonge werkenden klaar, niet gedesillusioneerd door de ervaring van historische nederlagen en bereid om te strijden voor betere leef- en werkomstandigheden.

Als extreem-rechtse partijen zoals het Vlaams Belang, waar een fascistische harde kern aangevuld wordt met een heterogene laag van carrièristen, gedurende de jaren ’90 sterk konden groeien, dan was dat omdat heel wat werkenden en jongeren, vaak voorheen te rekenen tot de achterban van de sp.a (voorheen SP), zich afkeerden van de neoliberale besparingspolitiek en uit protest stemmen voor de enige partij die hen als anti-establishment overkomt. De “socialisten” van de sp.a spreidden voor hen de rode loper uit door 20 jaar lang mee vorm te geven aan een beleid van privatiseringen, liberaliseringen, flexibilisering van de arbeidsmarkt…, een uitdrukking van de ideologische crisis van de socialistische beweging na de implosie van de stalinistische gedeformeerde arbeidersstaten (in academische kringen beter bekend als het “reëel bestaande socialisme”) en de keuze van de Chinese Communistische Partij voor de – niet zo – “Lange Mars” naar het kapitalisme. Het Vlaams Belang (voorheen Vlaams Blok) kon haar huidige positie slechts bestendigen door de traditioneel fascistische elementen (solidarisme, gewapende milities, verregaand racisme…) te bedekken met een strategie gebaseerd op populisme, wat we als neo-fascisme benoemen. Het VB maakt systematisch gebruik van de tactiek om naar onderen te schoppen: het is de werkloze die verantwoordelijk is voor zijn situatie, het is de migrant die ons werk afpakt…

Dat het fascisme niet voor de deur staat en het Vlaams Belang aan de rechterkant hinder ondervindt van de groei die Lijst Dedecker doormaakt, betekent niet dat er van neo-fascistische partijen als het VB geen gevaar uitgaat. Naast het feit dat ze met haar electorale gewicht de politieke balans verder naar rechts doet overslaan en ze de ontwikkeling van gemeenschappelijke strijd tegen het neoliberalisme afremt door het verdiepen van de breuklijnen binnen de werkende klasse (Vlaming vs Waal, Autochtoon vs Allochtoon …), volgen er in haar kielzog verschillende openlijk racistische, gewelddadige en radicaal fascistische groeperingen (Voorpost, NSV, NSA, NJSV, Blood&Honour…) die ze in de jaren van electorale groei en relatieve politieke en maatschappelijke stabiliteit nog behoorlijk in het gareel kon doen lopen. Maar als gevolg van de groeiende instabiliteit door de economische en institutionele crisis en de electorale achteruitgang, die de tegenstellingen binnen het VB naar boven doen komen, zullen deze mantelorganisaties meer en meer “ongeleide projectielen” worden.

Zowel in Europa als de VS zien we dat gewelddadige neo-fascistische groeperingen naar buiten treden en geweldfeiten tegen migranten en andersdenken plegen. In februari overvielen een groep neo-nazi’s in het Duitse Thüringen op brutale wijze enkele vredesactivisten. Op zondag 22 maart 2009 werd in Zweden een links gemeenteraadslid in Haninge, Stockholm, met messen aangevallen door 2 fascisten. In Rusland werd op 19 januari 2009 de advocaat Stanislav Markelov, bekend omwille van zijn jarenlange inzet voor de antifascistische beweging, in koelen bloede vermoord door een gemaskerd man. In eigen land zal iedereen zich nog de racistische aanslag door een groepje extreem-rechtse skinheads op een zwarte man in mei 2006 in Brugge herinneren. Onder de daders verschillende leden van Blood&Honour Vlaanderen. De lijst is echter nog veel langer.

De NSV: een reële bedreiging voor minderheden en andersdenkenden aan de UA

Ook aan onze universiteit is de NSV actief. Deze officieuze studentenvereniging van het VB – Dewinter, Annemans, Valkeniers, Vanhecke… waren lid van de NSV in hun studententijd – staat bekend om haar openlijk racisme en heeft een hele lijst van gewelddaden op haar kerfstok staan. Bruno Valkeniers, huidig voorzitter van het Vlaamse Belang, stelde in februari 2007 nog over zijn studententijd: “Ik schaam me niet voor dat occasionele straatgeweld”. Onder meer door de wel zeer tolerante opstelling van de UA tegenover de NSV (toestaan om debatten te organiseren, erkenning als politieke studentenvereniging via Spectrum…) waren ze de voorbije jaren in staat om zich uit te bouwen en aan zelfvertrouwen te winnen.

De gevolgen zijn er dan ook naar. Toen de Actief Linkse Studenten op dinsdag 17 maart 2009 een open meeting in het R-gebouw van de universiteit, met als titel ‘De strijd tegen extreem-rechts is nog niet gestreden.’ organiseerden, kon deze bijeenkomst niet doorgaan als gevolg van een NSV-charge. Een 25-tal NSV’ers bestormden het lokaal met toeters en geschreeuw en bedreigden de aanwezigen. De bedoeling van NSV en aanverwanten was om door middel van geschreeuw en fysieke intimidatie de bijeenkomst onmogelijk te maken. Zowel de conciërge als de politie-verantwoordelijke, die naar eigen zeggen in contact stond met de rector, waren niet bereid om tussen beide te komen. We besloten om niet op de provocaties in te gaan en de meeting buiten de universiteit te laten doorgaan. Achteraf schepten NSV’ers op internetfora op over hun “geslaagde actie”.

Dat NSV gebruik maakt van fascistische methoden tegenover andersdenkenden, is niet nieuw. Zowel vorig academiejaar als het jaar daarvoor werden Antwerpse ALS-leden fysiek aangevallen door NSV’ers, waarvan er enkele aan de UA studeren. Op donderdag 26 maart 2009 werd, na afloop van de anti-NSV-betoging in Leuven (elk jaar organiseert de NSV een betoging in een studentenstad. ALS en andere organisaties organiseren steeds een tegenbetoging in ander deel van de stad) Dieter P., student aan de Artesis Hogeschool en lid van de linkse studentenbeweging Comac, bij het verlaten van een café in de nacht van donderdag op vrijdag, ernstig toegetakeld door de praeses van NSV-Hasselt en enkele rechtse skinheads. Hij heeft dagenlang in het ziekenhuis gelegen met een gebroken kaak en vocht in het hoofd. De neo-fascisten waren gefrustreerd over het feit dat de tegenbetogers niet uit waren op een confrontatie en liepen heel de nacht in groepjes rond in de stad. Op de Oude Markt in Leuven richtten ze vernielingen aan (een 15-tal werden opgepakt) en intimideerden ze migranten en alternatief uitzienden jongeren. Na de NSV betoging in Antwerpen in 2007 sloegen ze een café aan de stadswaag kort en klein. Ze hadden nog een eitje te pellen met de uitbater die in de maanden voordien er voor koos om geen NSV’ers in zijn café toe te laten.

ALS staat al jaren aan het hoofd van de antifascistische beweging onder studenten. Onze werkmethode is gebaseerd op massaal en geweldloos verzet. We distantiëren ons steeds van het jaarlijks terugkerend groepje van enkele tientallen jongeren uit anarchistische milieus die het wenselijk achten om na de anti-NSV betogingen rel te schoppen met de politie en een confrontatie met de NSV uit te lokken. Onze methode bestaat erin om de tegenbetoging zo massaal mogelijk te maken opdat de bewegingsvrijheid van de extreem-rechtse betogers beperkt wordt. Zo willen we vermijden dat de straten van de stad in kwestie urenlang onveilig zijn voor migranten en andersdenkenden. We waren het daarom oneens met de Leuvense politie om de NSV-betoging midden in de studentenbuurt te laten eindigen. De omwonenden van de Oude Markt zullen het geweten hebben.

We organiseerden vorig jaar nog een petitie om aan te klagen dat NSV, met haar bedroevende staat van dienst wat betreft gewelddaden en agressie, opgenomen werd in het Politiek Filosofisch Konvent – Spectrum. Ook in andere steden weigeren we te aanvaarden dat een dergelijke vereniging lokalen ter beschikking krijgt van de universiteit om activiteiten in te laten doorgaan. Wij vinden de normalisering van extreem-rechts immers een bijzonder verontrustende evolutie en denken, zeker in het licht van de voorbeelden die hierboven gegeven werden, dat we moeten blijven duidelijk maken dat geweld en intimidatie ontoelaatbare politieke middelen zijn. Waar NSV lokalen krijgt van de universiteit, zoals in Antwerpen, klagen we dit aan. Waar NSV geen lokalen of erkenning krijgt, zoals in Gent, doen we er alles aan om dat zo te houden. Wie extreem-rechts zomaar faciliteiten verleent aan de universiteit, legt de weg open voor ondemocratische gebeurtenissen zoals die van dinsdag 17 maart. Vandaag is het een ALS-meeting die verhinderd wordt; is het morgen misschien een vakbondsvergadering? Wij denken dat de aanwezigheid van georganiseerde fascistische straatvechters, en hun erkenning door de universiteit, een rechtstreekse bedreiging vormt voor alle studenten en het personeel.

We roepen u als rector van de Universiteit Antwerpen op om de policy ten aanzien van de NSV te herbekijken. Het is hemeltergend om te zien hoe de NSV, die een sleutelrol speelt in de organisatie van extreem-rechts geweld in Vlaanderen, de UA als een uitvalsbasis gebruikt om zichzelf te organiseren. Wat vandaag een marginaal gegeven is, kan morgen als gevolg van de in deze brief geschetste economische en politieke ontwikkelingen uitgroeien tot een maatschappelijke factor. Wie als beleidsmaker de ogen sluit maakt zich medeverantwoordelijk.

De Actief Linkse Studenten nodigen u uit voor een gesprek opdat we toelichting kunnen geven bij deze brief en uw visie over de kwestie kunnen aanhoren. Ondertussen zal de ALS haar antifascistische campagnes verder zetten. Volgend academiejaar vindt de anti-NSV betoging plaats in Antwerpen. We zullen er alles aan doen om de mobilisatie zo sterk mogelijk te maken door een intensieve campagne op te starten aan de universiteit en de hoge scholen. Net zoals we niet toelaten dat de NSV onze school/universiteit inpalmen, zullen we ons zo massaal mogelijk verzetten wanneer de NSV vrij spel krijgt om in de straten van Antwerpen iedereen die hen niet aanstaat omwille van zijn/haar huidskleur of politieke overtuiging fysiek aan te pakken. NO PASARAN!

Met vriendelijke groet,
Namens Actief Linkse Studenten,
Jarmo Van Regemorter (voorzitter)

Mede ondertekend door Jan Vlegels, departement Wiskunde-Informatica, vakbondsmilitant ACOD-Onderwijs.