Bolivië. Rechterzijde probeert gasconflict te gebruiken om de regering te destabiliseren

Op dinsdag 17 april kwam het tot een escalatie van een conflict dat reeds jarenlang aan het smeulen was in de Boliviaanse deelstaat Tarija. Daar is een discussie gaande over de controle van het immense gasveld “Margarita”. Om de controle te verkrijgen over de gemeenteraad van Chimeo, waar het gasveld zich bevindt, hebben rechtse reactionaire elementen de bevolking van een aantal buurdorpen ingezet om de gaswinning van Transredes (een vestiging van Shell) aan te vallen.

De drie dorpen waar werd gemobiliseerd, Villamontes, Paracuri en Yacuiba, behoren tot de provincie Gran Chaco. Het dorp Chimeo maakt deel uit van de provincie O’Connor. Beide provincies maken wel deel uit van de staat Tarija.

Bij de aanval werd een 37-jarige man vermoord en vielen meer dan 20 gewonden. De lokale autoriteiten verweten het leger en de politie ervan dat het verantwoordelijk was voor het geweld omdat ze probeerden de gasinstallatie te beschermen. De lokale legerleiding stelde dat het orders had gekregen om niet met scherp te schieten. De regeringstroepen gaven zich bovendien over aan de aanvallers om verdere bloedvergieten te voorkomen.

De vestiging werd overgenomen door lokale “burgercomités”. Dat is een vorm van organisaties die overal in het land ontstonden toen Evo Morales werd verkozen als president. Het zijn voornamelijk bijeenkomsten van ultra-conservatieve krachten. In dit geval werd het burgercomité zelfs gesteund door Mario Cossio, de gouverneur van de deelstaat. Hij weigerde om te bemiddelen in het conflict en koos onmiddellijk kant toen de elite van de provincie Gran Chaco aanspraak maakte op de controle in het gemeentebestuur van Chimeo. Cossio drong er op aan dat de nationale regering verantwoordelijk was en dat werd door het burgercomité gezien als een open uitnodiging om de Shell-vestiging gewapenderhand te bezetten.

Het feit dat de gouverneur stelde dat de nationale regering verantwoordelijk was, werd door het burgercomité gezien als een verklaring dat hij hen niets in de weg zou leggen bij gewelddadige acties. Cossio is lid van de Camino al Cambio, een rechtse partij die zich tegen de regering-Morales uitspreekt en opkomt voor een “tiende departement” (Bolivië is nu opgedeeld in negen deelstaten die departementen worden genoemd), met name een deelstaat waar de meeste gasvoorraden zich zouden bevinden. Hierdoor zouden de armste delen van de bevolking niet langer in een zelfde deelstaat wonen als daar waar de grote winsten worden gemaakt.

Op nationaal vlak zijn er heel wat pogingen om de centrum-linkse regering van Morales te destabiliseren. Drie maanden geleden was er een opstand van de arbeiders en boeren tegen de rechtse gouverneur van de deelstaat Cochabamba. Die opstand werd brutaal onderdrukt door paramilitaire groepen van de “Democratische Jeugd’, die werden betaald door de burgercomités. Minder dan twee maand geleden was er een nationaal tekort aan gas, ondanks het feit dat Bolivië wereldwijd over de grootste natuurlijke gasvoorraden beschikt. Een tekort kan dus enkel plaatsvinden als er sprake is van doelbewuste sabotage.

Drie weken geleden was er een crisis bij het nationale luchtvaartbedrijf Lloyd Aereo Boliviano (LAB). De oppositie stelde toen dat de overheid het bedrijf moest “redden” nadat het op de rand van het faillissement stond omdat het was leeggezogen door opeenvolgende kapitalistische directies. De overheid zou de 180 miljoen dollar aan schulden van het bedrijf moeten hebben overgenomen volgens de oppositie. De overheid moest volgens ons uiteraard het bedrijf redden, maar door het onder arbeiderscontrole te nationaliseren zonder de schulden te betalen en met de ontwikkeling van een plan voor de luchtvaart als onderdeel van een nationaal transportplan in het land.

Vrachtwagenblokkades

Twee weken geleden was er een blokkade van de wegen naar de hoofdstad La Paz om een belastingverlaging te eisen. In Bolivië zijn er gewoonlijk pas wegblokkades na onderhandelingen met de regering, maar nu waren er onmiddellijk blokkades zonder enig gesprek met de regering. Het leidde alvast tot chaos en tekorten in La Paz en het naburige El Alto. Al deze incidenten werden door de oppositie (uiteraard met de steun van de rechtse oppositie) aangegrepen om de regering te bekritiseren en een “gebrek aan capaciteiten om het land te leiden” te verwijten.

Reactionaire elementen gebruiken het bestaande ongenoegen, onder meer naar aanleiding van recente corruptieschandalen in de regering (zie een Engelstalig artikel hierover), om de regering te destabiliseren. Dat kan enkel omdat de regering-Morales probeert om te balanceren tussen enerzijds de verwachtingen en de hoop van de massa’s en anderzijds haar eigen opvatting over het ontwikkelen van een Andes-kapitalisme, een vorm van nationaal kapitalisme dat verkeerdelijk wordt voorgesteld als progressiever.

Zolang de regering-Morales niet overgaat tot een nationalisering van de sleutelsectoren van de economie, zal de heersende elite haar economische macht proberen te gebruiken om de regering te ondermijnen en aan de kant te schuiven zodra het haar belangen bedreigt. Het conflict in de deelstaat Tarija is verre van opgelost. Toen de regering uiteindelijk akkoord ging om onderhandelingen te organiseren in de hoofdstad La Paz weigerden de vertegenwoordigers van de provincie Gran Chaco alsook gouverneur Cossio om deel te nemen aan de onderhandelingen.Ze stelden dat er geen conflict was over de grenzen of dat ze niet in staat waren om tijdig op de onderhandelingen te raken. Uiteindelijk kwam er een bijeenkomst waar vertegenwoordigers ermee instemden om de beslissing over te laten aan een rechtbank in Tarija. Er waren echter verschillende pogingen om dat akkoord reeds te breken.

Rechtse elementen in de regionale regering verdedigen enkel hun belangen in dit conflict. Vertegenwoordigers van de arbeidersorganisaties in de gasindustrie en op lokaal vlak, van arme boeren en de indigene bevolking in het gebied, sociale bewegingen,… moeten hun eigen democratische organen opzetten om de discussie aan te gaan over de toekomst van het gemeentebestuur en van de gaswinning.

De enige manier om op democratische wijze te kunnen beslissen over wat in het belang is van de arbeiders en de armen in het land, is door de vestiging te nationaliseren en de gasindustrie volledig onder controle van de bevolking te plaatsen met een democratische arbeiderscontrole en arbeidersbeheer in het kader van een democratische planning voor heel de Boliviaanse economie.

De noodzaak om het kapitalisme in Bolivië omver te werpen, wordt iedere dag duidelijker naarmate de armen verder in armoede verzeild raken. Het gevaar van de reactionaire politieke krachten wordt bijzonder scherp duidelijk gemaakt door hun eigen sabotagedaden en openlijk geweld. Om hun geweld te voorkomen, moet het kapitalisme omvergeworpen worden en moet de opbouw van een socialistische samenleving worden aangevat.